Arama
Bir başka açıdan: Ara Güler'in hikayeciliği
Ara Güler uzun ömrüne birçok önemli kareyi sığdırmış, sanatın farklı yönlerine eğilmiş, her çevreden dostu olan biriydi. Adeta halkın ve İstanbul'un gözüydü. "Master of Leica" unvanını alan ve dünyadaki en iyi yedi fotoğrafçıdan biri olan Güler, 17 Ekim 2018'de tam 90 yaşındayken hayata veda etti. Bizler de Ara Güler'in kıymetli hatırasına başka bir perspektiften bakarak pek bilinmeyen hikayeci yönünü sizler için gün yüzüne çıkardık.
"Eski öykülerdeki duygularım, ne olmuşsa olmuş, görsel bir anlatıma dönüşmüş. Daha o zamandan görsel bir dünyanın içine düşmüşüm demek. Bana öyle geliyor ki, yazıyla görselliğin ortak bir anlatımı var. Öyle olduğu kuşkusuz, yoksa sinema sanatı da olmazdı. Zaten ben de fotoğraflarıma bakarken zaman zaman tiyatro çalışmalarımdan. Öyküler için düşündüklerimden esintiler buluyorum."
(Ara Güler, Babil'den Sonra Yaşayacağız)
▪ Ara Güler'in çeşitli öykülerinden derlenmiş olan hikaye kitabı "Babil'den Sonra Yaşayacağız"ın ön sözünde geçen bu satırlar usta fotoğrafçının sanat anlayışı hakkında verdiği ipuçları bakımından hayli mühim.
▪ Sanatla haşır neşir büyüyen Güler, aslında sinema sevdasıyla fotoğrafçılığa başlar. Muhsin Ertuğrul'un öğrencilerinden biri olan usta isim, sette çıkan yangından zor kurtulur ve sonrasında babası onu bir daha setlere göndermez.
"Belki de fotoğrafımdaki 'anı yakalama ve kompozisyonu kurma' özelliğimi bütün bu eski çalışmalarıma borçluyum. Bir 'kadr' içinde kompozisyon kurmayı tiyatro çalışmaları günlerimden, anlamlı anların yakalanması ve bir anlatıma varmasını da öykücülüğümden esinlendiğimi sanıyorum. Neyse, işte böyle şeyler sonucunda, görsel malzemede bir birikim oluşuyor anlaşılan."
(Ara Güler, Babil'den Sonra Yaşayacağız)
🔹
▪ Babasının hediye ettiği körüklü makineyle fotoğraf çekmeye başlayan Ara Güler, gazetede işe başlar, ardından farklı bir dünyanın kapıları ona açılır.
▪ Fotoğraf çekerken sanat yapmadığını aksine hakikati yakaladığını söyleyen Güler'in benzersiz kareleri, farketmeden bir sanat yapmış olduğunun kanıtıdır.
"Görsel malzeme, tıpkı şiir gibi, yazı gibi, resim gibi, sahne sanatları gibi. Bir yerlerden birikimini topluyor. Yeni bir biçim kazanıyor ve görsel sanat oluyor. Zaten yazdığım bu öykülere dikkat edilirse, bunların bir tür fotoğraf olduğu görülür. Demek ki, o zamandan beri görsel dünyanın adamıymışım da haberim yokmuş..."
(Ara Güler, Babil'den Sonra Yaşayacağız)
🔹
▪ Sinema aracılığıyla sanatla tanışan ve bu camianın içine giren Ara Güler'in her kesimden arkadaşı olur. Ancak edebiyatçılara ayrı bir parantez açmak gerekir.
▪ Ara Güler olmasa edebiyatımızın suretsiz kalabileceğini söylememiz yanlış olmaz. 40'lardan günümüze kadar, büyük yazarlara çektiği fotoğraflarla usta isim, günümüzde dahi kitap kapaklarından bize göz kırpar.
▪ Güler; Orhan Veli ve Sait Faik ile yakın arkadaştır. Hatta bu isimlerle ilgili anılarını kitaplaştırır.
Ara Güler'in kadrajından unutulmaz fotoğraflar
"Umut, umut..." Bir an soluk aldı, sonra devam etti: "Umut etmek, umut etmek ve yalnızca düş görmek. Bunların hepsi de güzel şeyler. Ama gerçek şu ki, insanlar parayı nerede bulsalar, yaşamı da, mutluluğu da orada ararlar."
(Ara Güler, Babil'den Sonra Yaşayacağız, Garip Bir Yılbaşı Gecesi)
🔹
▪ İnsana baktığı nazarın, gazetecilikten olsa gerek, çok detaylı ve farklı açıdan olduğu görülen Güler'in hikayecilik üslubu, konu seçme, anlatış biçimi Sait Faik'i andırır.
"Sen! Demek. Bekledin…"
"Hep umutluydun."
"Bunca yıl, bunca yıl umutla yaşadın demek!"
"İster umut de, ister başka bir şey. Ben yalnızca güvendim."
"Demek güvendin... Demek rüyalara güvendin!'
(Ara Güler, Babil'den Sonra Yaşayacağız, Karganın Dönüşü)
🔹
▪ Hikayelerinde yoğun olarak deniz temasına yer veren Güler'in yaptığı betimlemeler fotoğraf gibidir.
▪ O satırları okuduğunuzda sanki fotoğraflara bakarsınız. Ayrıca insana ve ilişkilere dair yaptığı çıkarımlar da ne denli güçlü bir gözlemci olduğunun kanıtı gibidir.