Arama
Şehit Ressam Hasan Rıza kimdir? Hasan Rıza'nın hayatı ve tabloları...
Hayatını resim sanatına adayan Hasan Rıza, Osmanlı'nın önemli sanatçılarından biriydi. Belgesel niteliğindeki eserlerinde yüzyıl önceki yaşamı, çekilen acıları, zaferleri ve yenilgileri resmetti. Peki, İstanbul'un fethini simgeleyen tablonun gerçek sahibi kimdi? Hangi tablolarında kendini resmetti? Gelin Şehit Ressam Hasan Rıza'nın hayatına daha yakından bakalım.
📌Ressam Hasan Rıza, 1858 yılında Üsküdar'da dünyaya geldi. Babası Miralay Şakir Bey, annesi Nefise Hanım'dı. Şaka yapmayı seven, akıllı, neşe dolu biriydi. Küçük yaşlardan itibaren resme ilgi duydu.
📌Kendisi gibi sanatçı olan arkadaşı Sami Yetik'e resme olan ilgisini şöyle anlattı:
"Resme pek küçük iken başladım. Bu başlayış her çocukta görülen resim hevesi gibi, hissettiğim ve gördüğüm şeyleri tasvir edecek müşevveş şekiller tersiminden başka, ele geçirdiğim kömür parçalarıyla evimin duvarlarına kalyonlar çizecek derecede coşkunca bir başlayıştır. Rüşdiye sınıflarına geçinceye kadar sürüp giden bu resim yaramazlığı Rüşdiyede muallimin tavsiye ve irşadiyle metodik bir halde devama başladı. Askerî idadîye sınıflarında en ziyade kendimi verdiğim yegâne ders hemen hemen resim dersi idi diyebilirim. Hocamın teveccühü şevkimi, gayretimi arttırmış bütün mektep arkadaşlarım arasında 'Ressam Hasan Rıza Üsküdar' diye tanınmıştım."
📌 Hasan Rıza, idadiden Harbiye Mektebi'ne geçtiği yıllarda memlekette Rus Harbi çıktı. O da birçok arkadaşı gibi talebe iken gönüllü olarak savaşa katıldı. Burada sol kaşından yaralandı.
📌 Alayda savaş muhabirliği yapan İtalyan bir ressamın koruması olarak görevlendirildi. Bu ressamdan oldukça etkilenen Hasan Rıza, onun çalışmalarını yakından izledi.
📌 İlerlemiş yaşına rağmen savaşın her anına tanıklık eden İtalyan ressam, ateş hattına dahi sokularak siperleri, harp meydanlarının durumunu not ediyor, savaş olmadığı zamanlarda ise kroki çiziyordu.
(x)📘Fikriyat sözlük
(x)İdadi: Günümüzdeki liseye denk orta öğretim kurumu
📌İtalyan ressamın çalışmalarını titizlikle izleyen Hasan Rıza, bir gün onun portresini çizdi ve kendisine gösterdi.
📌Ressam, henüz on yedi yaşındaki bu gencin yeteneği karşısında şaşırsa da Hasan Rıza'yı takdir etti. Böylelikle seneler boyu sürecek dostluğun temeli atıldı. O anı Hasan Rıza şöyle anlatır:
"Bir gün derin bir vecd içinde çalışan bu ihtiyar artistin dalgın vaziyeti, bendeki zevk-i tersimi canlandırdı. Kurşun kalemiyle onu dikkatle desine ederek kendisine gösterdim. Muhafazasına memur Türk neferinden, sanayi-i nefisenin en yüksek kısmına heves ve intisab görmek, İtalyalı ressamı hayretler içinde bırakmıştı ve o dakikadan itibaren artık ben onun bir muhafızı olmaktan ziyade samimi bir dostu, genç bir meslektaşı olmuştum. Bu dostluğumuz senelerce devam etti."
(x)📘Fikriyat sözlük
(x)Tersim: Resmini çizmek, resmedilmek
(x)İntisab: Bir topluluğun içinde yer alma, oraya mensup duruma gelme, oranın ferdi olma
📌 Rus Harbi'nden sonra Hasan Rıza, Harbiye'den ayrılıp Bahriye Mektebi'ne devam etti. Bu yıllarda Heybeliada'ya yerleşen İtalyan ressam ile bağlarını koparmadı ve onunla her hafta görüştü. Kendisine yaptığı resimleri göstererek tavsiyelerini dinledi.
📌 Bahriye Mektebi'nin müdürünün tavsiyesi ile Sultan II. Abdülhamid'in Sultaniye Gemisi'nin kamaralarında bulunan resimleri onarmak ve bozulan süslemeleri yenilemekle görevlendirildi. Buradaki başarısı sayesinde okul bitmeden kendisine zabitlik rütbesi verildi.
📌 Resim sanatına gönül veren Hasan Rıza, o yıl rütbelerini bırakarak görevinden istifa etti ve Avrupa'ya giderek bu alanda eğitim almaya başladı.
📌 On yıl boyunca Roma, Napoli, Floransa gibi çeşitli şehirlerde müze ve sergileri gezme ve çalışma imkânı buldu. Ardından Mısır'a geçerek burada da iki yıl Mısır sanatı üzerine araştırmalar yaptı.
📌 Hasan Rıza, aradan geçen on iki yılın ardından payitahta, İstanbul'a geri döndü. Kendisine rütbesi geri verilmek istense de ressam bu teklifi kabul etmedi. Yaşamını sanata adayarak Edirne Karaağaç'ta bir atölye açtı. Bir taraftan çalışmalarına devam ederken bir taraftan da Edirne Numune-i Terakki Mektebi'ni kurarak burada müdürlük yaptı.
📌Hasan Rıza, ünlü kişilerin portrelerini ve tarihi olayları anlatan resimlerinin çoğunu Edirne'deki atölyesinde yaptı.
📌 Boş zamanlarında hükûmet dairesinin avlusundaki çınar altında oturur, dostlarıyla görüşürdü. Sanata ilgi duyan arkadaşlarını Karaağaç'taki atölyesine davet ederdi.
📌 Mimar Sinan'a hayran olan Hasan Rıza, her sene vefatının yıl dönümünde birkaç saatini Selimiye Camii'ne ayırırdı.
📌 Hasan Rıza, Osmanlı'daki önemli olay ve savaşları anlatan tablolardan oluşan bir seri yapmak için çalışmalara başladı. Kısa sürede çalışmalarını tamamlasa da bunlardan pek çok azı günümüze ulaştı. Bunlar; Viyana Kuşatması, Belgrad Meydan Muharebesi, İstanbul'un Kuşatılması için Fatih'in Gemilerin Karadan Denize İndirilmesine Nezareti, Fatih'in Ordusuyla Edirne'den İstanbul'a Yürüyüşü, Eğri Kuşatması ve Mohaç Meydan Muharebesi'dir.