Arama
Matbaanın asıl kurucusu Mehmed Said Efendi kimdir?
Osmanlı'nın önemli diplomatı Yirmisekiz Çelebi Mehmed Efendi'nin oğlu olan Mehmed Said Efendi, bürokraside önemli görevlerde bulundu. Fransa ziyareti sırasında, matbaayı yakından görüp, inceledi. İlk Türk matbaasının kurulmasında ve işletilmesinde İbrahim Müteferrika'nın rolü büyüktü. Fakat Yirmisekiz Çelebizade Mehmed Said Efendi'nin, bu işteki payı zamanla unutuldu. Peki, matbaanın açılmasında nasıl bir rol üstlenmişti?
Mehmed Said Efendi'nin matbaayı kurduktan sonra memuriyet hayatında yükselmesi sebebiyle matbaacılıktan erken ayrılması ve İbrahim Müteferrika'nın bu sahada fedakârane çalışmaları sebebiyle ilk Türk matbaasının kurulmasındaki rolü unutuldu.
Matbaacılıktan ayrıldıktan sonra Osmanlı bürokrasisinde üst düzey birçok görevde bulunan ve Fransa ile İsveç'te elçilik yapan Yirmisekiz Çelebizade Mehmed Said Efendi, 25 Ekim 1755'te sadrazamlığa tayin edildi. Ancak beş ay sonra 1 Nisan 1756'da azledilerek İstanköy'e sürüldü. Daha sonra Hanya, Adana, Mısır, Konya valiliğinde görev yaptı.
Mehmed Said Efendi, Ekim 1730 sonlarında I. Mahmud'un cülûsunu bildirmek üzere Rusya'ya şıkk-ı sâlis defterdarı pâyesiyle elçi olarak gönderildi. İki yıl sonra kısa bir müddet küçük rûznâmçeci oldu. Daha sonra I. Mahmud tarafından fevkalâde elçi sıfatıyla görevlendirildi.
*Şıkk-ı sâlis defterdarı: Tuna defterdarlığı
*Rûznâmçeci: Osmanlı Devleti'nde, devletin gelir ve giderlerinin günlük kayıt işleriyle görevli rûznâme kaleminin sorumlusu.
Osmanlı padişahlarının yabancı ülkelere elçiler göndermesinin nedenlerini şu şekildedir:
Antlaşmaları veya sözleşmeleri imzalamak, arabuluculuk yapmak.
Dostluk ilişkilerini geliştirmek, Osmanlı Devleti'nin alacaklarını tahsil etmek.
Gönderildiği ülkelerin Osmanlılar hakkındaki görüş ve politikalarını öğrenmek.
Osmanlı padişahının cülusunu bildirmek, padişahın mektubunu gideceği ülkeye ulaştırmak.
Tahta yeni çıkan kralların cülusunu tebrik etmek ve taç giyme törenlerinde hazır bulunmak.
I. Mahmud'un cülûsunu tebrik için gelen Şerbatof'a karşılık, fevkalâde elçi sıfatıyla önce Rusya'ya ve oradan sefaretle İsveç'e gitti. Görünürde İsveç'e XII. Şarl'a verilmiş parayı tahsil için gönderilmişti. Fakat gönderilmesinin asıl sebebi, İsveç ile Rusya arasında bir ittifakın yapılıp yapılmadığının araştırılmasıydı.
İsveç'in malî durumunun bozukluğu sebebiyle XII. Şarl'ın borcunu tahsil edilemese de Mehmed Said Efendi'nin gayretleriyle daha sonra Osmanlı-İsveç ittifakı gerçekleşti.
Mehmed Said Efendi, İsveç'ten dönerken Lehistan'dan geçti. Burada Rusya-Lehistan ilişkilerine dair malumat toplayarak 28 Eylül 1733 İstanbul'a döndü.
Burada 3 ay 10 gün süren yolculuğu anlatan sefaretname, İsveç hakkında bilinen ilk ve tek sefaretname olma özelliğini taşır.