İlk çocuk doktorumuz Şifai Şaban Efendi
17. yüzyılda Osmanlı'da anne ve çocuklar için ilk Türkçe tıp kitabını yazan hekim Şifai Şaban Efendi'yi tanıyor musunuz? Peki ya güler yüzlülüğü ve tatlı sözleri ile tedaviden önce hastalarının gönlünü almaya çalıştığını? İşte hekimliğin yanında ince ruhlu bir şair ve tarihçi olan ilk çocuk doktorumuz Şifai Şaban Efendi hakkında detaylar..
Türk tıp tarihinde unutulmaması gereken hekimlerden biri anne ve çocuklar için ilk Türkçe tıp kitabını yazan Şaban-ı Şifaî Efendi'dir. On yedinci asrın ortalarına doğru doğduğu tahmin edilen Şifai Efendi'nin doğum yeri Ayaş babasının ismi ise Ahmet idi.
(x)Bir şifa medeniyeti : Osmanlı
Erken yaşlarda İstanbul'a gidip medrese tahsili gördü ve tıpla ilgilendi. Medrese mezuniyetinden sonra yıldızı kısa sürede parladı. Kaynaklarda kendisinden tatlı dilli ve güler yüzlü olarak bahsedilir. Hatta Mirzazâde Salim Efendi'nin tezkiresinde kaydettiğine göre tedaviden önce güzel sözlerle hastalarının gönlünü alır, kalbini kuvvetlendirirdi.
Bu hususiyetleriyle herkesin olduğu gibi devlet ricalinin de dikkatini çekmeyi başaran Şaban Efendi, çalışkanlığıyla da nam salmıştı. Nitekim tahsilinden sonra Dârüssaâde Ağası Yûsuf Ağa'ya intisap ederek saray hekimleri arasında yer aldı. Hekimbaşı Hayâtîzâde Mustafa Feyzî Efendi'den himaye gördü ve onun gözden düşmesiyle saraydaki görevine son verildi.
Şifai Efendi yaşamı boyunca çeşitli görevlerde yer aldı. Şark ve garbın tıbbî eserlerini yakından takip eden, Arapça ve Farsçaya son derece hâkim olan Şaban Efendi, 1684 Anadolu Kazaskeri Minkārîzâde Abdullah Efendi'den mülâzemetle müderrisliğe başladı. Mart 1688 Sarây-ı Galata, Mayıs 1692 Şeyhülislâm Hüseyin Efendi, Ekim 1697 Etmekçioğlu, 1700 Koca Mustafa Paşa, Ağustos 1703 Sinan Paşa medreselerine ve aynı yılın cemâziyelâhirinde 1703'te Diyarbekir kadılığına tayin edildi.
Müderrislik mesleğinden el çektirilip kadılığa tayininde II. Mustafa'nın hekimbaşısı Nuh Efendi'nin etkili olduğu söylenir. Bir taraftan mesleğini icra ederken diğer yandan da şiire ve tarihe de meraklı olan Şifai Efendi, Temmuz 1704 kadılıktan da azledilince Diyarbakır'dan İstanbul'a dönüş yolculuğu sırasında Ankara'da aynı yılın zilkadesi Mart 1705'te hastalanarak vefat etti. Şifai vefatından sonra Ankara'ya defnedildi.
