Arama

Geçmiş zaman rüzgarını günümüze taşıyan nostaljik aletler

Ahmet Hamdi Tanpınar, Beş Şehir'in sonunda "Hayır muhakkak ki bu eski şeyleri kendileri için sevmiyoruz. Bizi onlara doğru çeken bıraktıkları boşluğun kendisidir. Ortada izi bulunsun veya bulunmasın, içimizdeki didişmeden kayıp olduğunu sandığımız bir tarafımızı onlarda arıyoruz." cümlelerini kurar. Bizi maziye götüren şeyleri neden sevdiğimizin cevabı hepimiz için farklıdır. Fakat eskiye ait birçok unsurun hepimizin hayatlarında bir karşılığı vardır. İlk alınan radyonun heyecanını veya gramofonunuzdan yayılan sesi huzurla dinlediğinizi hatırladığınızda bambaşka iklimlere doğru yolculuğa çıkabilirsiniz. Geçmiş zaman rüzgarını günümüze taşıyan nostaljik aletleri sizler için derledik.

📌Remington, Royal Smith gibi Amerikan firmaları yanında İtalyan Underwood-Olivetti, Alman Olympia, Adler ve Triumph ve İsveç Facit firmaları da daktiloların yapımında görülen çeşitli kusurları yavaş yavaş düzelterek bugün kullanılan daktilolara benzeyen makineler yaptılar.

📌Çeşitli deneme ve üzerinde yapılan çalışmalardan sonra 1930 yılında seri halde elektrikli makinelerin satışına başlandı. Piyasada tutulması, seri iş yapması bunun üzerinde firmaların çalışmasını sağladı.

📌Daktilo 1800'lü yılların başlarında icat edildi ve yüzyılın sonlarına doğru seri üretimine geçildi. Osmanlı topraklarına girişi ise 20. yüzyılın başlarına denk gelir. Girit mübadillerinden Tütüncüzade Fazıl Bey, 1900'lü yılların başında Girit'te yaşarken Amerika'daki firmaya mektup yazarak sipariş ettiği ilk Osmanlıca klavyeli daktilo, Mersin'deki evlerinde özenle muhafaza ediliyor.

Daktilo çeşitleri

🔸 Mekanik daktilo

Elektriksiz, mekanik olarak çalışan daktilo türüdür. Parmakla kuvvetle tuşa vurulunca, kaldıraç tertibatıyla tuşun bağlı olduğu harf kalkar ve şeride vurur. Şerit de sarılı olan kâğıt üzerinde o harfin izini bırakır. Harfler vuruldukça şaryo otomatik olarak ilerler. Yazının düzgün çıkması; şeride, vuruşun kuvvetine ve tuşlara iyi basılıp basılmamasına bağlıdır.

🔸 Elektrikli daktilo

İşleme prensibi mekanik ile aynıdır. Tuşa basıldığında harfin şeride, dolayısıyla kağıda vurma işlemi elektrikli olarak gerçekleştirilir. Ancak sdnr 1961'de Selectric ismini verdiği modelle harflerin çubukları yerine, harflerin bulunduğu yazı topunu getirdi. Seçilen harfe göre bu yazı topu dönerek, kâğıt tarafına ilgili harfi getirebilmektedir. Yazı topunun değiştirilmesiyle, değişik türde harfleri kullanmak mümkündür. Elektrikli daktiloların (yazıcıların); kaset şeritli ve silicili, çubuklu elektrikli daktilo, küreli elektrikli daktilo, papatya tipi elektrikli daktilo gibi çeşitleri de vardır.

🔸 Elektronik Daktilo

Sistem olarak mekanik ve elektrikli mekanik daktilolardan değişik olarak harfler kollar veya yazı topu üzerinde değil papatya şeklindeki disk üzerine dizilmiştir mekanik ve mekanik elektrikli makinelere nazaran çok sessiz ve daha fonksiyoneldir ve günümüzde kullanılan daktilo tipidir. Hafızalı modelleri de vardır.

🔍 Osmanlı'da yapılan ilk telgraf haberleşmesi

Daktilonun günümüzdeki kullanımı

📌Kullanırken elektriğe ihtiyaç duyulmadığı için günümüzde Latin Amerika, Hindistan ve Afrika'da yaygın olarak mekanik daktilolar hâlen kullanılmaktadır. Nisan 2011'de Hindistan Mumbai'de kurulu son daktilo üreticisi olan "Godrej and Boyce"un kapandığı, böylelikle dünyada son daktiloların da üretildiği yolundaki haberler derhal yalanlanmıştır. Dünyada hâlen daktilo üreten fabrikalar faaliyetlerini sürdürmektedirler.

📌Günümüzde çoğunlukla dekor olarak kullanılan ve mekanları süsleyen bir alete dönüşmüştür.

  • 4
  • 15
GRAMOFON
GRAMOFON

Gramofonun tarihçesi

🎵İnsanlığın tarihi ile birlikte var olan müzik, onunla birlikte gelişim göstermiştir. Fonograf kelimesi Yunanca ses anlamına gelen "phone" kelimesi ile yazmak manasına gelen "graphe" kelimelerinin birleşmesinden oluşmuştur. Bir nevi ses-yazar diye basitçe de açıklamak mümkündür fonografı. Bu makine ile ses ve müzik kayıtı veya dinleme olanakları bulunmaktadır.

🎵Fonografı ilk olarak ünlü mucid Thomas Edison tam anlamıyla yanlışlıkla icad etmişti. 1877 yılında mors alfabesi ile telgraf mesajlarını tekrar eden bir cihaz yapmaya uğraşırken fonograf icad ettiğinin farkında değildi. Temel amacı bu aleti yapmak olmadığı için fonografa duyduğu ilgi ancak 1888 yılında canlanabildi. Bunda Chichister Bell ve Charles Summer Tainter'ın 1886 yılında fonografı geliştirerek gramofon adlı bir cihaz bulmaları önemli bir rol oynamıştı. Edison, ilk geliştrdiği fonograf üzerinde çalışıp daha gelişkin bir cihaz bulduğu yılda, Emile Berliner adlı Alman asıllı Amerikalı bir mucit de gramofonu icat etmişti.

🎵Gramofonun ilk patenti , 8 Kasım 1887 tarihinde Alman bilim adamı Emile Berliner tarafından alındı.

🔍 Posta güvercinleri yollarını nasıl buluyorlardı?

🎵Gramofon Osmanlı coğrafyasına 1800'li yılların sonunda girdi. İlk fonografın 1896 yılında Osmanlı'ya geldiğini öne süren Hacı Şeyhoğlu Ahmet Kemal, beş kişinin bir araya gelip de 100 para verdiğinde fonografçının aleti çalıştırdığı ve dinlettiğini söyler.

🎵Kısa sürede Osmanlı coğrafyasına yayılan ve daha da önemlisi sevilen gramofona bir de Osmanlıca isim bulunmuştu; sada-nüvis. Tıpkı Yunanca'da olduğu gibi Osmanlılar da tam anlamıyla ses-yazar adını kullanmayı tercih etmişlerdi.Yıllar içerisinde Anadolu coğrafyasında gramofon sadece müzik dinlemek için kullanılan bir alet olmaktan çıkıp, orta oyunları, komediler ve hatta 1970'li yıllarda spor plakları yapılmaya başlanmıştı.

Gramofon nasıl çalışır?

🎵Gramofon bir yuvarlak ince taş plak ile, fonograf ise bir silindir ile çalışır. Gramofon iki bölümden ibarettir: Plâk ve makine.

🎵Plâk, gomalaka ve mumlu maddelerle (son yıllarda plâstik maddelerle) yapılan bir disktir. İki yüzünde helezon şeklinde oyuklar vardır. Bu oyuklar, girintili çıkıntılıdır, özel olarak yapılmış olan gramafon iğnesi, bu oyuklar arasında dolaşırken, meydana gelen titreşimler, plâğa alınan sesin tekrar duyulmasını sağlar.

🎵Makine, plâğın devamlı olarak ve aynı hızda dönmesini sağlayan bir motor ile, sesi yansıtan bir bölümden ibarettir. Motor, zemberek ya da elektrikle çalıştırılabilir. Her iki şekilde de dakikada ortalama olarak 78 devir yapılır. Elektrikle çalışan gramofonlara pikap adı verilir.

🎵İğne, plâk üzerinde dolandıkça, oyukların girinti ve çıkıntısına göre meydana gelen titreşimler, iğnenin bağlı bulunduğu diyagrama yansır, ses titreşimleri, diyagram ve ses kutusu yardımı ile büyütülerek aksettirilmiş olur.

🔸 Günümüzdeki kullanımı

Televizyonun yaygınlaştığı yıllara kadar günlük hayatın çok önemli bir parçası olan gramofon ve teknolojinin gelişmesi ile yerini alan pikaplar günümüzde ise daha ziyade nostaljik birer parça olarak yine birçok insanın evini süslemektedir.

2024 Fikriyat. Tüm hakları saklıdır.
BİZE ULAŞIN