Bebek ve çocuk sağlığı hakkında doğru bilinen yanlışlar

Çocuklar üşüdükleri için değil, solunum yolu enfeksiyonuna sebep olan mikroplar soğuk havada daha çabuk çoğaldığı için hasta oluyor. Ayrıca kışın kapalı ortamlarda kalabalık halde bulunduğumuz için mikroplar daha hızlı yayılıyor. Çocukları kalın giydirmekle terleme artar. Bu şekilde hastalıklara daha fazla davetiye çıkıyor. Çünkü çocuk kalın kıyafetler içinde terli bir şekilde dış ortama çıktığında daha çok üşüyor. Uzmanlar, 'Bebek ve süt çocuklarına sizin giydiğinizden bir kat fazlasını, daha büyük çocuklara ise sizin giydiğiniz kalınlıkta giydirebilirsiniz.' tavsiyesinde bulunuyor. Bu arada çocukların eli ile ayağının daha soğuk olacağı bilinmelidir. Eli-ayağı soğuk diye üst üste giydirmeyin. Vücut ısılarını en iyi enseden, gövdeden anlayabilirsiniz. Çocuğunuz büyüme-gelişme eğrisine paralel gelişiyor ve doktorunuz gelişimini normal buluyorsa, fazla yemeye zorlamanızın hiçbir yararı yok. Önemli olanın çocuğun çok kilo alması değil dengeli beslenmesidir. Özellikle sebze, meyve, kırmızı et, yoğurt, yumurta tüketmesini sağlanmalı; ara öğünlerde cips, hazır gıda, çikolata, şeker verilmemeli. Ara öğünlerde tercih edilen yiyecekler kuru yemiş ve kuru meyveler olmalı. Eğer bunları yiyorsa, vitamin şurubuna ihtiyacı olmaz, fazladan verdiğiniz şurup da yarar sağlamaz. Küçük yaşlarda fazla kilolu olanların ileride obez olma riskleri çok arttığı için bir çocuğun her zaman yaş ve boyuna uygun kiloda olması gerekir. Çocuğun bağışıklık sistemini sadece bir şurup ile güçlendirmek mümkün değil. Çocuğun uyku, oyun ve yemek saati belli bir düzen içinde olması daha önemlidir. Bu rutin dışına çok fazla çıkılmamalı. Kışın çocukları evden çıkarmayıp 'Soğuk havada hasta olur.' düşüncesi de yanlıştır. Çocuklar ve bebekler, özellikle güneşli havalarda dışarı çıkarılıp hava alması sağlanmalıdır. Uzmanlar, çocukların hasta olup enfeksiyonları tek tek geçirdikçe bağışıklık sistemlerinin olgunlaşacağının altını çiziyor. Soğuk havalarda çoğumuz banyo yapan çocuğun hastalanıp üşüteceğine inanırız. Oysa banyo yapmak çocukları rahatlatıyor, burun tıkanıklarını açıyor ve enfeksiyonları vücuttan uzaklaştırıyor. Siz de fark edeceksiniz, banyo sonrası çocuğunuz mışıl mışıl uyuyacak. Eğer eviniz soğuk değilse, yattığı odada hava akımı yoksa çocuğunuzu yazın her gün, kışın haftada 3-4 kez banyo yaptırabilirsiniz. Genelde dondurma ülkemizde sadece yaz aylarında tükettiğimiz bir yiyecektir. Çocuklarımıza da kışın dondurma yenmeyeceğini öğütleriz. Oysa sağlıklı koşullarda üretilmiş dondurma, çocuklar için iyi bir süt ürünü ve kalsiyum kaynağı. Yutakta ödem ve şişkinlik gibi rahatsızlıkları hafifletici etkileri de bulunuyor. Çocuklar, yemekten sonra dondurma yiyebilir. Ancak buzlu değil sütlü dondurma tercih edilmeli. Ayrıca çocuğa yalayarak küçük miktarlar halinde yemesi öğretilmeli ve sonrasında ılık su içmesi sağlanmalı. Ateş, aslında öksürük gibi vücudun bir savunma mekanizması... Mikroplarla vücudun savaşabildiğinin bir göstergesi olan ateşi düşürmek enfeksiyonu tedavi etmiyor, sadece çocuğu rahatlatıyor. Ateşi yükselen çocuk titriyor ve eli-ayağı soğuk diye üzerini örtmeyin, tam tersine soyun. Çocuğu sirke, alkol, soğuk su ile yıkamak ateşi ilk önce hızla düşürse de, sonra daha fazla yükselmesine sebep olur. Normal banyo sıcaklığındaki ılık suda oturabilir ya da ılık bezlerle vücuduna kompres yapılabilir. Ailelerin ateşten çok tedirgin olmalarının bir nedeni de; beş-altı yaşa kadar ateşli havale geçirme ihtimali. Oysa, ateş arttıkça mutlaka havale geçirecek diye bir şey yok. Uzmanlar, özellikle genetik yatkınlığı olanlarda havale geçirme eğilimi varsa, daha ilk yükselme anında havale geçirebileceğini söylüyor. Uzmanlar, havale anında soğuk suya sokmak, soğan koklatmak, baş aşağı sarkıtmak gibi davranışları kesinlikle onaylamıyor. Çocuk ya da bebek sakin bir şekilde yumuşak bir yere yatırıp kafası yan çevrilerek ortam havalandırılmalı. Ardından en kısa zamanda bir sağlık kuruluşuna götürülmesi gerektiğini vurguladı. Çocukların kış enfeksiyonlara yakalanması, aileleri bazen fazlasıyla endişelendirip gereksiz antibiyotik kullanımına neden olabiliyor. Oysa her gribal enfeksiyonda antibiyotiğe sarılmak, gereksiz ve sakıncalı.Çocukların geçirdiği enfeksiyonların çoğunun virüslere bağlıdır. Her yüksek ateş ve yeşil burun akıntısı görülen çocukta antibiyotik tedavisine başlamak gerekmez. Antibiyotiklerin ancak doktorun önerisiyle kullanılması gerekir. Bağışıklık sistemi için önemli olan vitaminler, bizim olduğu gibi çocuklarımızın da hastalıklara karşı savunma sistemini destekliyor. Ancak ilaç şeklinde almak yerine meyvelerde bol miktarda olan vitaminleri doğal yoldan ve düzenli almak daha önemli. Hasta olduktan sonra vitamin yüklemesi yapmanın bir faydası yok. Anne emzirdikçe yaptığı antikorlar bebeğe geçer ve bebek için güçlü bir koruma sağlar. Öksürük, vücudumuzun savunma mekanizmalarından biridir. Uzmanlar, çocukları rahatsız eden kuru öksürüklerde doktor kontrolünde şurup kullanılabileceğini ancak balgamlı öksürüğü durdurmamak gerektiğinin altını çiziyor. Çocuk öksürdüğünde balgam akciğerinden çıkar, ağızdan çıkaramazsa yutar ve dışkı ile atar. Bu yüzden öksürdüğünde balgamını ağzından çıkarması için zorlamayın ve bol sıvı almasını sağlayın ki daha rahat atabilsin. Bebekler bazı hastalıklara karşı bağışık doğarlar, çünkü doğumdan önce annelerinden bebeklere koruyucu maddeler (antikor) geçer. Emzirilen bebekler de anne sütü ile antikor alırlar. Anne sütü bebeğin bağışıklık sistemi gelişene kadar bazı hastalıklara karşı (örneğin solunum yolu enfeksiyonları, ishal) önemli bir koruma sağlar. Bununla birlikte bu antikorlar uzun süre kalıcı değildir ve tüm hastalıklara karşı koruma sağlamaz. Bebek ve çocukların pek çok yaşamı tehdit eden hastalıktan korunmaları için aşılanmaları gerekir. Çocukluk dönemi aşılama şemasına uygun olarak aşılanma, yaşamı tehdit eden hastalıklar ile temas etmeden önce, yaşamın erken döneminden itibaren bebeklerin ve çocukların korunmasını sağlar. Çocukluk dönemi aşılama şemasına uygun olarak aşılanma, yaşamı tehdit eden hastalıklar ile temas etmeden önce, yaşamın erken döneminden itibaren bebeklerin ve çocukların korunmasını sağlar. 'Bir çocuğa, bir kerede birden fazla aşı verilmesi zararlı olabilir ve çocuğun bağışıklık sistemine aşırı yüklenilmiş olur' düşüncesi yanlıştır. Bilimsel kanıtlar, aynı anda birkaç aşı verilmesinin çocuğun üzerinde olumsuz bir etkisi olmadığını göstermektedir.Sadece nefes alıp verme ve yemek yeme yoluyla, çocuklar her gün çok sayıda yabancı maddeye maruz kalırlar. Bir çocuk soğuk algınlığı ya da boğaz ağrısı olduğunda aşılardan çok daha fazla mikroba (antijene) maruz kalır. Aşıyla önlenebilir hastalıklar; yaşamın bir parçası olmak zorunda değildir, önlenebilirler. Aşıyla önlenebilir hastalıklar ciddi hastalıklardır, hem çocuklarda hem de yetişkinlerde zatürre, beyin iltihabı, körlük, kan iltihabı, kulak enfeksiyonları, konjenital kızamıkçık sendromu ve hatta ölüm gibi ciddi sonuçlara (komplikasyonlara) yol açabilirler. Bu hastalıklar aşılarla önlenebilir. Bu hastalıklara karşı aşı yapılmaması çocukların gereksiz yere savunmasız kalmasına ve sağlıklarının riske atılmasına neden olur. Aşılama; karantina/izolasyon uygulamaları yaygın tarama/tanı testleri gibi diğer salgın önleme faaliyetlerinden çok daha etkili ve ucuzdur. Yüz üstü yatırılan bebeklerin daha iyi uyudukları ve bunun bebek büyüme ve gelişmesi için daha iyi olduğu zannedilir. Süt çocukluğu döneminde, özellikle ilk 6 ayda yüz üstü yatırılan çocuklarda tıbbın henüz nedenini tam açıklayamadığı ani bebek ölümü riski artmaktadır. Sezaryen hem anneye hem de bebeğe gereksiz riskler yükler. Annenin sezaryen doğum sonrası bebeği anne sütü ile beslemesi gecikir, ameliyata bağlı sıkıntıları olur. Bebekte ise ' yeni doğanın geçici taşipnes ' denen bir solunum hastalığı nedeniyle hastanede kalış ve yoğun bakım tedavisi gerekebilir. Yeni doğan döneminden itibaren bebeklerin tansiyonuna bakılabilir ve tansiyon ölçümü çocukların muayenesinin bir parçası olmalıdır. Yeni doğan her bebek sarılık olmaz. Erken doğan, düşük doğum tartılı, çok iri, tartı kaybı fazla ve kan uyuşmazlığı olan bebeklerde sarılık riski fazladır. Yeni doğan sarılığı sanıldığının aksine bulaşıcı değildir. Sarılık olan bebeğe asla su ya da şekerli su verilmemelidir. Sarılık olan bebeğin sık sık anne sütü ile beslenmesi gerekmektedir. Üstelik sarı renk giydirilince sarılık geçmez. Çok yanlış ve tehlikeli bir inanıştır. Ciltten emilen tuz, bebeğin ölümüne bile sebebiyet verebilir. Bunun için eczanelerden pişik önleyici ürünlerin alınması daha doğrudur. Bebeklere ya da çocuklara doğrudan zeytinyağı içirmek doğru değildir. Tam içtiği esnada öksürükle zeytinyağı akciğerlere kaçabilir ve kabızlıktan daha tehlikeli bir tablo ortaya çıkabilir. Kabız olan çocuğa lifli gıdalar verilmeli, yemeklere zeytinyağı katılmalıdır. Deri döküntüleri bazen çok önemli hastalıkların habercisi olabilmektedir. Vücudun neresinde ve ne şekilde olduğu mutlaka bir çocuk hekimi tarafından değerlendirilmelidir. Bebeklerin şaçlı derisinde seboraik dermatit dediğimiz konak oluşumunda, kızarıklık ve iltihap olmadan sert kepeklenme ve sarımtırak yağlı bir görünüm olur. Konak oluşumunu engellemenin en etkili yolu uygun şampuanlarla düzenli olarak saçlı deriyi yıkamaktır. Her gün uygulanmasa bile en azından gün aşırı şampuan kullanımı uygundur. Diş çıkarma döneminde bebeğin vücudu ısınır. Ancak ateş düşürücü gerektirecek kadar ateşi çıkmaz. Bu dönemde bebeklerin kakasında yumuşama olur ancak belirgin bir ishal, ateş ya da karın ağrısı olmaz. Bebeklerin emzik emmesi diş eğriliğine, dudak sarkmasına sebep olur; parmak emmeleri daha iyidir düşüncesi yanlıştır. Bebeklerin emzik emmesi 2 yaşına geldiğinde, parmak emmesi ise 3 yaşına geldiğinde bıraktırılmalıdır. Süreç uzarsa çocukların diş ve damak yapısı bozulur. Bebekleri uyuturken saç kurutma makinesi ya da elektrik süpürgesi sesinden yararlanılmamalıdır. Gün içinde uzun süreli ve sık görülen ataklar şeklinde ağlayan kolikli bebekler, bu aletlerin sesini, anne karnında duydukları ses ile bağdaştırdıkları için sakinleşebilirler ancak çocukları bu yöntemle uyutmak doğru değildir. Tekrarlayan ve tedavi edilmeyen idrar yolu enfeksiyonları ilerde böbrek yetmezliğine yol açabilir. Vakit kaybetmeden çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanına başvurulmalıdır. Eğer bebek doğduktan sonra üzerinde mekonyum ve kan benzeri kirli dokular mevcutsa doğduktan en az 2 saat sonra yıkanmalıdır ve bu kirli dokular uzaklaştırılmalıdır. Bebeğe uygun koşullarda banyo yaptırmak ona zarar vermez. Bebeklerin cilt temizliği için tek başına su yeterli değildir. Dışkı ve ter gibi kirli artıkların ciltten uzaklaştırılması için uygun pH değerlerinde sıvı temizleyiciler ve sabunlar kullanılmalıdır. Bu kirli artıklar ciltten uzaklaştırılmazsa egzamaya neden olabilir. Toplumumuzda doğru bilinen bu uygulama da yanlıştır. Bebeklerde banyo; ölü hücreler, yağ, ter gibi kirli partikülleri deriden uzaklaştırmak için yapılır. Ilık bir su ile banyo yaptırmak bebeğinizde hem ölü deri ve kirli partikülleri uzaklaştırır hem de onu rahatlatır. Yazın gerekirse günde iki kez bile yaptırılabilir, kışın ise gün aşırı banyo yaptırmak bebekler için yeterlidir. Nemlendirici kremler kurumaya meyilli bebek cildini nemlendirir, yumuşatır, su kaybını önleyerek bebek cildinin esnekliğini ve bütünlüğünü korur. Kuruyan bebek cildinin bütünlüğünü kaybederek enfeksiyonlara zemin hazırladığı unutulmamalıdır. Özellikle bebek cilt yapısına uygun nemlendiriciler düzenli olarak her gün masaj yapılarak uygulanabilir. Toplumuzda doğru bilinen diğer bir yanlış ise doğal bitkisel yağların daha az zararsız olduğudur. Zeytinyağı gibi bitkisel yağlar içinde yoğun miktarda asidik değerde maddeler içerebilir, asit değeri yüksek bu yağlar hassas bebeklerin cilt bütünlüğünü bozarak cilde zarar verebilir. Bu yüzden içeriği ve pH değeri bilinmeyen yağların kullanılmaması daha uygundur. Bebek bakım ürünlerinde kullanılan katkı maddeleri çoğunlukla içerisinde zararlı bakteri ürememesi için koruyucu amaçlı kullanılır. Bu nedenle bebeğe zarar vermeleri gibi bir durum söz konusu değildir, güvenle kullanılabilirler. Çocukların üşümesiyle rüzgarda kalmalarının bir ilgisi yoktur. Böyle olsaydı soğuk iklimlerde çocuklar daha çok hastalanırlardı oysaki bu doğru değildir. Kışın çocuklar daha fazla hasta olurlar çünkü virüsler daha kolay ürer. Ayrıca insanlar hep iç mekanda olduğu için hastalık bulaşması da daha kolay olur. Dondurma ya da başka soğuk şeyler yemek ya da içmek boğaz ağrısına ya da boğaz enfeksiyonuna sebep olmaz ve olan boğaz ağrısını kötüleştirmezler. Çocuklar hastayken bile açık hava almalarında fayda vardır. Sirke, alkol, aspirin gibi şeyler ciltteki suyu çekerek sıvı kaybına neden olabilirler. Dolayısıyla bu bilgi doğru değildir. Aslında banyo yapmak hasta çocukları çok rahatlatır ve banyodaki buhar burun tıkanıklığı ve öksürük gibi belirtilere iyi gelir. Dolayısıyla hasta çocuk yıkanır ve bu onu çok rahatlatır. Aslında sütün solunum sistemindeki ifrazatla hiçbir ilişkisi yoktur. Süt hem sıvı hem de besleyici olduğundan hasta çocuk için iyi bir besindir. Bebeğinizin ilk 1 yaşında inek sütü kesinlikle verilmemelidir. İnek sütü anemi, bağırsak kanamaları ve alerjiye neden olabilir. Bebeğiniz 1 yaşını doldurduktan sonra inek sütü 1-2 hafta boyunca birebir ölçülerde sulandırılarak verilir ve sonrasında tam süte geçilir. Pirinç unu ve nişasta gibi ürünler protein, vitamin ve mineral ihtiyacını formül mamalar gibi karşılamaz. Bebeklere ilk 6 ay ek besin verilmez. İlk 6 ay anne sütü ve gerekirse formül mama alan bebekler hazır olduklarında ek besine geçilir. Ek besine geçerken hazmı kolay olan, alerjik olmayan, katkısız, taze ve doğal gıdalar seçilmelidir. Ek besine geçerken, bebeğinize gıdaları tok karnına tattırmanız uygun değildir. Bebeğiniz açken bu gıdalar verilmelidir. Böylelikle 3 günlük takiplerle bebeğinizin vücudunda, alerjik reaksiyonlar, kabızlık, ishal bulguları gözlemleyebilirsiniz. Bir gıdaya bağlı alerjik bir reaksiyon gözlenirse ara verilerek yeni bir gıda tercih edilebilir. Mercimek çorbasına ilk 6 ayda vermeye başlamayın. Kuru fasulye, nohut ve mercimek gibi bakliyatlar gaz yapar ve bebeklere verilmemelidir düşüncesi yanlıştır. Bebeğiniz dokuzuncu ayına girdikten sonra çok iyi pişirip, gaz yapmaması için tel süzgeçten geçirip kabuklarını da çıkararak haşlama suyu ile birlikte pürelerine ilave edebilir veya direkt yedirebilirsiniz. Sağlıklı olduğunu düşündüğünüz her meyve ve sebzeyi her mevsim bebeğinize yedirmeye çalışmayın. Meyve ve sebzelerin o mevsimin ürünü olmasına ve tazeliğine dikkat edin. Bebeğiniz bir gıdaya alerjik reaksiyon geliştirdiğinde o gıdayı tamamen kesmeyin. 20 gün sonra tekrar deneyin. Gıdalara karşı verdiği aşırı reaksiyon nedeniyle kabız ve ishal olan bebeğinize hemen ilaç vermeyin. Sorunu öncelikle gıdalarla çözmeye çalışın. Kabızlık olduğunda muz, şeftali, yoğurt ve süt ürünleri azaltılabilir. Erik, kayısı kompostosu ezilerek verilebilir. Bebeğinizin yiyeceği gıdayı sabah bol bol hazırlayıp akşam da veririm diye düşünmeyin. Beklemiş meyve suları, meyve ve sebze püreleri hem kontamine olur hem de içindeki vitaminleri yitirir. Verdiğiniz her bir yiyeceğin hijyen ve temizlik kurallarına uygun olduğuna dikkat edin ve hemen tazeyken bebeğinize verin. Metal rende, bıçak, çırpıcı, el blenderi gibi metal içeren aletlerle bebeğinizin yiyeceklerini kesip parçalamayın. Çünkü meyve ve sebzelerin vitamin değerleri metalle birleştiğinde önemli ölçüde değer kaybına uğrar. Bu nedenle bebek ek gıdalarının hazırlanmasında cam rende önerilir. (Derlenmiştir.)

Bebek ve çocuk sağlığı hakkında doğru bilinen yanlışlar

"Zaman belirleyici" olarak bilinen muvakkithanelerin bir örneği de Selimiye'de

"Gerçek Zamanlı Oyun Motorları ve Dijital Sanat: Sinemadan Oyunlara Uzanan Yolculuk" paneli düzenlendi

Dahinin izinde: Leonardo da Vinci'nin evrensel mirası

Türk lehçelerinde Mayıs ayı

İslam biliminin Batı dünyasına etkileri

Kuşeyri Risalesi'nden Sözler ve Alıntılar

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

PODCAST I Fergana Vadisi niçin önemli?

Gönül frekansında buluşanlar

Ankara'da terör örgütü ASALA tarafından şehit edilen diplomatlar için anıt yapılacak

Somali’nin hürriyet kahramanı: Muhammed b. Abdullah Hasan

Yahudi asrı ve iki aldatıcı ideoloji

Sahabenin ümmete örnekliği

İslam sanatında zirve: Selçuklu çinileri

Kosova'nın 735 yıllık en eski camisi: Mlike

İnzivanın iktizası

Gönül frekansında buluşanlar

Türk lehçelerinde Mayıs ayı

Geçmişten günümüze üzerlik otu

İrfan ordusunun marifet muharebesi

Orta Doğu'nun Paris'inde iç savaş

"Cep Herkülü: Naim Süleymanoğlu" film analizi

Arama

Bebek ve çocuk sağlığı hakkında doğru bilinen yanlışlar