Tarih boyunca kullandığımız alfabeler

Alfabe veya abece, her biri dildeki bir sese karşılık gelen harfler dizisidir. "Abece" kelimesi, Türkçe'deki ilk üç harfin okunuşundan oluşur. Benzer biçimde Fransızca kökenli "Alphabet" kelimesinden Türkçeye geçen "alfabe" sözcüğü, eski Yunancadaki ilk iki harf olan "alfa" ile "beta"nın okunuşundan gelir.

İnsanın duygu ve düşüncelerinin ifade vasıtası olan dil ancak yazıyla hayat kazanır. Bir dilin varlığına işaret eden, bir dille kültür birikiminin ortaya konulmasını sağlayan, onu koruyan ve gelecek nesillere aktaran en önemli unsur yazıdır.

Harfler bir dildeki sesleri yaklaşık olarak karşılayan işaretlerdir. Sesle şekil arasında çoğunlukla ilgi yoktur; bu sebeple harfler duyularak ve görülerek öğrenilir. Milletler, dillerini yazıya dökmek ve kaydetmek için ya kendileri bir alfabe icat etmişler veya komşu dillerden birinin alfabesini alarak kendi dillerine uygulamışlardır.

Bunların ilkine "millî alfabe", ikincisine de "adapte alfabe" denir. Aslında, karakterleri farklı da olsa resim-yazıdan doğdukları kabul edilen bütün alfabelerin birbirlerinden etkilendikleri, birinin diğerinin harflerini alıp yeniden şekillendirerek kullandığı göz önünde tutulursa orijinal alfabe olamayacağı anlaşılır.

İlk alfabenin oluşumuna tesir eden yazı sistemleri

Sosyoloji, alfabeyle milletlerin dinî ve içtimaî hayatı arasında birtakım ilişkiler kurmuştur. Din bir alfabenin seçiminde önemli bir faktördür. Alfabe seçiminde ikinci faktör kültür olmuştur. Milletler hangi kültürün etkisinde iseler ya isteyerek o kültürün yazısını almışlar yahut da buna mecbur bırakılmışlardır.

Türkler tarih boyunca fethettikleri yerlerdeki toplumlardan birer parça alarak dillerine katkıda bulundular. Kullandığı alfabeler hem yaşadıkları yer hem de yaşam şekillerine bağlı olarak değişiklik gösterdi. Orta Asya'dan günümüze kadar farklı alfabeler kullanan Türk devletleri, kullandıkları bu alfabelerle tarihe de ayrıca önemli bir ışık tuttular. İşte Türklerin tarih boyunca kullandığı alfabeler…

Türkçe'nin yazıldığı ilk alfabedir. Türklerin tarih boyunca kullandığı alfabeler arasında en çok kullanılan olarak yer alır. Adını Orhun ya da Göktürk Yazıtlarından almıştır. Orhun'da yerleşimde bulunmuş Türkler tarafından kullanılmış ve düzenlenmiştir. Bu alfabeyi Hunlar, Göktürkler ve Türk kavimler kullanmış ve eklemelerde bulunmuşlardır. Göktürk alfabesi 38 harften meydana gelir. 8 harften oluşan Göktürk Alfabesinde 4 sesli harf bulunmaktadır. Geri kalan harfler sessiz harf statüsündedir. Bu 4 sesli harf metinler içerisinde 8 farklı sese karşılık gelebilmektedir. Sağdan sola doğru yazılır. Göktürk Alfabesi Türklerin tarih boyunca kullandığı alfabeler arasında en çok harf sayısına sahip alfabedir.