Stüdyo açan ilk Müslüman fotoğrafçımız: Bahaettin Rahmi Bediz
Bahaettin Rahmi Bediz'in fotoğraf tarihçilerinin pek çoğuna göre ilk Türk Müslüman fotoğrafçı olduğunu biliyor muydunuz? Ya da özellikle çektiği portrelerinin derinliği göz önüne alındığında, Türkiye'de fotoğrafçılık sanatının öncüleri arasında yer aldığını? Sizler için, stüdyo açan ilk Müslüman fotoğraçımız olan Bahaettin Bediz'in hakkında merak edilenleri derledik.
Osmanlı fotoğrafçılığını geliştiren en önemli unsurlardan biri Batılı seyyahların, ressamların ve fotoğrafçıların, başta İstanbul olmak üzere Türk coğrafyasına duyduğu ilgiydi. Bunun kökeninde kuşkusuz 16. yüzyıldan itibaren Batı dünyasındaki yazar ve sanatçıların Doğu algısını biçimlendiren oryantalist bakış yatar. Osmanlı, Batı için her dönemde merak edilen gizemli yerlerin başında geliyordu.
James Robertson, İngiltere'de kazandığı fotoğraf bilgisini İstanbul'a taşıyarak çektiği nadide karelerden oluşan Photographic Views of Constantinople adlı bir albüm hazırladı. Aynı şekilde Carlo Naya, İtalya'dan Beyoğlu'na gelip yerleşen ilk yabancı fotoğrafçı oldu. Ayrıca İngiliz fotoğrafçı Francis Frith, Ernest de Caranza, Alfred Nicolas Normand, Pascal Sebah, Francis Bedford, Alfred de Moustier, Guillaume Berggren ve daha birçok isim Osmanlı'nın zenginliklerinden etkilenip fotoğraf makinesini konuşturan isimlerdendi.
Batılılaşma hamlelerinin yansıma biçimi olarak Osmanlı'da fotoğrafın bir statü göstergesi haline dönüşmesi önemli bir nedendir. Çünkü Osmanlı'da fotoğrafa -Batı'da olduğu gibi- önce varsıl aileler ilgi göstermiştir. Böylece asırlar boyu soyluluk göstergesi olan resim yaptırma geleneği yavaş yavaş yerini fotoğrafa bıraktı.
Osmanlı'da da benzer şekilde İstanbul'un zengin aileleri fotoğrafı tercih etmeye başladı. Çünkü fotoğraf insanlara hem pratik hem de daha ucuz bir yöntem sunuyordu. Fotoğraf, ancak asırlar sonra ucuzladı. Bunun sonucu olarak da yaygınlaşarak halka ve tabana yayıldı.
"O zamanlar hayatı yeni tanımaya başlayan bir çocuktum. İlk ticaret arzusunu mili bir duygudan aldığımı şimdi anlıyorum. Köprüden geçerken limanı dolduran irili ufaklı yolcu ve ticaret gemilerinde hep ecnebi bayrakları dalgalanırdı. Şanlı bayrağımızı taşıyan tek tük köhne idare-i mahsusa tekneleri bana bir teselli vermekten ziyade hüznümü daha da arttırırdı…"
Stüdyo açan ilk Müslüman fotoğrafçımız Bahaettin Rahmi Bediz, 19 Haziran 1875 tarihinde Unkapı'nda dünyaya gelir. Babası vefat ettiğinde Galatasaray Lisesi'nin 5. sınıfına gitmektedir. Bunun üzerine sertifika alarak okuldan ayrılır.
Ticaret yapmak isteyen Bediz, babasından kalan bir miktar parayla, 1895 yılında Girit'te bir kırtasiye dükkânı açar. Osmanlı'nın bu zor dönemlerinde başlayan ticaret hayatı ilk zamanlar rahat geçmez. Ancak bir gün, birkaç İtalyan vitrindeki fotoğraf makinesini fark ederek fotoğraf çektirmek isterler.
İstanbul'dan ayrılmadan evvel, asker ressamlarımızdan ve fotoğrafçılarımızdan İsmail Hakkı Bey'in ısrarıyla aldığı fotoğraf makinesidir bu. İşte o gün, hayatını adayacağı fotoğraf mesleğinin başlangıcı olur.
İlk stüdyosu kırtasiye dükkânının avlusudur. İlk fotoğraf derslerini de İsmail Bey'den almış olan Bediz, Girit'in doğal güzellikleri, tarihi eserleri, günlük yaşamı, askeri törenleri, önemli şahısların ziyaretleri gibi oldukça geniş bir yelpazede çekimler yapar. Daha sonra bu fotoğrafın birçoklarını kartpostal olarak bastıracaktır. Bediz'in bu çalışması Girit tarihi için paha biçilemez bir değerdedir.
