Sokullu Mehmed Paşa'nın çobanlıktan başlayan serüveni
Bir devre adını veren, Osmanlı'da padişahtan sonra en kudretli kişi olan Sokullu Mehmed Paşa, Avrupa'daki kralların seçiminde büyük rol oynamış, devrinde akla hayale sığmayacak projelere imza atmıştı. Bosna'da çobanlık yaparken devşirilen daha sonra da üç padişah döneminde 14 yıl sadrazamlık yapan Sokullu Mehmed Paşa'nın bu serüveni nasıl başladı?
Önceki Resimler için Tıklayınız
➡ Don- Volga kanalı projesi Sokullu'nun öncülük yaptığı bir düşünceydi. Don ve Volga nehirleri arasındaki kanal için görevlendirilen, Kasım Paşa kışın yaklaşması üzerine geri çekilmişti.
➡ Ancak onun çabucak ayrılması komutası altındaki askerlerin müthiş soğuk ve kar fırtınaları ile yok olmasını önlemiştir. Ayrıca ilk teşebbüste istenilen netice alınamasa da ertesi yıl faaliyete devam edilecekti.
➡ Fakat başta Lala Mustafa Paşa olmak üzere Sokullu'nun rakipleri, onun muhalefetine rağmen Kıbrıs'a sefer düzenletince imparatorluğun bütün dikkat ve enerjisi Akdeniz'e çevrildi. Bu gelişmeler ve o bölgede depolanan mühimmatın infilak etmesi Don-Volga Kanalı Projesi'nin tekrar yürürlüğe girmesini engelledi.
➡ Bazı tarih kitaplarında kanalın üçte birinin kazıldığı yazılıdır. Bu yüzden projenin tamamlanmaya yaklaşıldığı ve kolay bir iş olduğu zannedilir.
➡ Ancak dönemin imkânlarında yapılması mümkün olmayan kanal için teşebbüs edildiyse de bu işin olamayacağı görülünce bundan vazgeçilerek gemilerin karadan çekilerek götürülmeye çalışıldığını ortaya çıkarmıştır.
➡ Ruslar, bu bölgede yaklaşık 60 kilometre uzunluğundaki kanalı ancak 1952'de yapabilmişlerdi. Ejderhan Seferi Osmanlı askerilerinin hiç alışık olmadıkları ve tanımadıkları şartlar altındaki bir bölgeye yapılmıştı. Sefer başarısız olunca bir daha teşebbüs edilmedi.
➡ Sokullu sıkıntılar içerisindeyken bir gün konağındaki ilindi divanına gelen bir derviş, arzuhal verecekmiş gibi yapıp, koynundan bir hançer çıkararak veziriazamın kalbine sapladı.
➡ Ağır yaralanan yaşlı veziriazam, fazla yaşamayarak kısa bir sür sonra vefat etti. Sokullu'yu öldüren kişi görünüşte timarının azaltılmasından şikâyetçi olan bir Boşnak'tı.
➡ Ancak bazı araştırmacılara göre suikasta Hamzavîlerin parmağı vardı. Tarikatın şeyhi Hamza Bali suikasttan yıllar önce İstanbul'da idam edilmişti. Dervişin şeyhinin intikamını almak için Sokullu'yu öldürdüğü söylenir.
➡ Sokullu öldürülmeden bir gün önce I. Murad'ın Kosova Muharebesi'ndeki şahadetini dinlerken ağlayarak Allah'tan kendisine de böyle bir şehitliği nasip etmesini dilemişti.
➡ 16 yaşında papaz olmaz üzere eğitim gören bir genci alıp yıllarca devlet hizmetinde kullanıp ölümünden öncede ona bu sözleri söyletebilen Osmanlı sitemi ne kadar muazzam olduğuna dikkat edilmelidir.
➡ Sokullu'nun soyu iki koldan devam edere zamanımıza kadar geldi. Birisi ilk eşinden olan Hasan Paşa'dan, diğer ise II. Selim'in kızı İsmihan Sultan'dan olan İbrahim Paşa'dan devam emiştir. Bu ikinci kol İbrahim Hanzadeler olarak anıldı.
➡ Sokullu son derece ileri görüşlü bir veziriazam idi. Don- Volga ve Süveyş kanalları teşebbüsleri, onun bu yönünü en iyi gösteren örnekleridir.
➡ 1578'de İran'a sefer açılmak istendiğinde, karşı çıkıp bazı başarılar elde edilse de kalıcı sonuç alınamayacağını belirtmesi Sokollu'nun ileri görüşlülüğünü gösterir.
➡ Nitekim Safevilerle aralıklarla 50 yıl savaşılmasına rağmen bir sonuç alınamamıştı. Sokullu, Kıbrıs seferine itiraz ederken de bir Haçlı tehlikesiyle karşı karşıya kalınacağını söylemişti. İnebahtı Savaşı, Sadrazamı haklı çıkardı.
