Osmanlı'nın merhamet yuvası; Miskinler Tekkesi
Osmanlı'nın bir merhamet yuvası olan Miskinler Tekkesi, cüzzamlı hastaların bakılıp korunduğu, hayatlarını sürdürmelerine yardımcı oldukları bir yerdi. Hastaların, Avrupa'da lanetli olarak adlandırılıp hakaretlerle şehirlerden sürüldüğü bir dönemde, Osmanlı zerafetini yansıtacak rehabilite merkezleri kurdu. Bu sürece Osmanlı'nın en büyük katkısı ise onların psikolojilerini düşünmeleriyle oldu. Peki, Miskinler Tekkesi'nin işlevi neydi? Neden tekke olarak adlandırıldı?
Cüzzam, 'mycobacterium leprae' adlı mikrobunun insan vücudunda meydana getirdiği bulaşıcı ve müzmin bir hastalıktır.
İbn-i Sina, hastalık hakkında şu bilgileri verir: "Cüzzam kötü bir hastalıktır. Bedendeki hıltlardan meydana gelmiştir. Organların mizacını bozar; genel olarak, vücutta bozukluk oluşturur; onun şeklini bozar. Bazen organları bozarken onun yakınlarındakileri de bozar, hatta organları yer. Yara oluşan organlar düşerler. O bütün bedeni kaplayan kanserdir."
Bazen cerahatli yaralar oluşur, bazen de cerahatli yara oluşmaz. Şüphesiz o ince hoş kokulu bir yapıdır. Orada yenme oluşmuştur. Bazen hastalık uzun zaman devam eder ve sevdavi unsur sadece tek bir organa geçmiştir. Orada kalınlaşma (katılaşma) görülür veya katı şiş oluşur veya durum olarak katı şişler oluşur veya kanser nevinden oluşumlar görülür.
Şüphesiz o ince hoş kokulu bir yapıdır. Orada yenme oluşmuştur. O ince madde deri yüzeyine atılmış ve bundan siyah leke ve döküntüler ve benzerleri olarak bilinen oluşumlar meydana gelmiştir. Bunlar bütün vücuda dağılır ve sevdavi humma (yüksek ateş) meydana getirir ve pis bir koku oluşturur ve o cüzzam oluşmuştur.
Miskin kelimesi sözlükte "âciz, zavallı, yoksul; tepkisiz, hareketsiz" anlamlarına gelir. Fakat zamanla cüzzamlı kişiler için kullanılmaya başlandı.
Daha sonra halktan ayrı tutulan cüzzamlıların barındırıldığı ve rehabilite edildiği binalar miskinhâne, miskinler tekkesi, miskinler dergâhı ve meczûmîn zâviyesi gibi isimlerle anılmaya başlandı.
Osmanlı döneminde tedavisi mümkün olmayan cüzzamlılar, şehir dışında tutularak emniyet altına alınırdı. Miskinhane denilen bu yerler, bir karantina alanıydı. Endülüs, Selçuklu ve Osmanlı döneminde miskinhaneler şehir dışında oluşturulurdu.
Cüzzam rahatsızlığına yakalananların tedavi edilmesi sürecinde Osmanlı'nın bu sürece en büyük katkısı, hastaların psikolojilerini de düşünmeleriyle oldu.
Cüzzamlı hastaların tecrit edildiği bu mekânlara tekke denilmesinin nedeni tarikat pîrinin türbesi yanında bulunan ve insanların müstakil bir grup halinde yaşamalarına elverişli olan tekkelere benzetilmesinden kaynaklanıyordu. Miskinler tekkesinin idarecilerine de "şeyh" deniliyordu. Tekkenin yöneticisi zamana göre cüzzamlı veya itimat kazanmış, güvenilir ve adil olan hastalığa yakalanmayan biri de olabilirdi.
Cüzzamlılar halkın içine karışmak istemeyerek münzevi bir hayat sürdürüyorlardı. Bu isimlendirmenin sebebi, cüzzam hastalarının hoşlanmayacakları bir isimle gururlarını kırmamak içindi. Bu sayede hastaların psikolojik çöküntüye uğramalarını engellendi.
