Osmanlı tarihinde yaşanan ilkler
Asırlar boyunca üç kıtada hakimiyet gösteren Osmanlı, bünyesinde birçok ilki barındıran kültür ve medeniyet imparatorluğuydu. Bu topraklarda yaşanan bilimsel ve tarihi gelişmeler tüm dünyayı etkiledi. Tarihin ilk havan topuyla aşılamaz surlar aşıldı, inşa edilen darüşşifalarla hastalar hiçbir ücret alınmadan tedavi edildi. Sizler için Osmanlı tarihinde yaşanan ilkleri derledik.
Yıldırım Darüşşifası, Osmanlı tarihindeki ilk hastanedir.
📌Yıldırım Bayezid tarafından Bursa'da yaptırılan hastane Osmanlı'nın Anadolu'da yaptırdığı ilk merkez darüşşifaydı. Tıp tarihindeki ilk Osmanlı hastanesi ve tıp okulu olma özelliğini de taşıyan darüşşifa, külliyenin bir parçasıydı. Darüşşifanın yaptırılması ve yaşatılmasında Yıldırım Bayezid'in kızı Hundî Hatun ve eşi Emir Sultan'ın rolü büyüktü.
📌Darüşşifa avlusunun doğu ve batısında sıralanmış toplam 20 hasta odası vardı. Girişin iki yanındaki eyvan şeklindeki iki hücre hastaların beklediği bölümlerdi. Onların yanındaki dört büyük oda ise tabip ve eczacıların ilaç yaptıkları yerlerdi.
📌 Darüşşifada görevlendirilen 9 personel, padişah tarafından belirlenen maaş ile çalışmaya başladı. İlk kuruluşunda 1 başhekim, 2 hekim, 2 eczacı, 2 şerbetçi, 1 aşçı ve 1 ekmekçiden oluşan bir kadrosu vardı. Daha sonra bu kadroya göz doktoru (kehhal), ikinci bir cerrah, kayyum (hizmetli), çamaşırcı, kilerci, kapıcı, vekilharç, mubayaa memuru, mühürdar, gassal (ölü yıkayan) ilave edildi. Böylece toplam kadro 18 kişiye yükseldi.
📌Darüşşifanın ilk başhekimi İran'da yetişmiş bir hekim olan Tabib Hüsnü'ydü. Daha sonraki yıllarda da birçok değerli hekim hastanede görev yaptı. Yusuf Sinaneddin, Ömer Şifâî Dede, Ali Münşi bunlardan bazılarıydı.
📌Hastane aynı zamanda bir tıp okulu vasfı taşıyordu. Yıldırım Bayezid'in isteği üzerine Mısır Memluk Sultanı Melik üz- Zahir Berkuk tarafından gönderilen Şemseddin ibn Sagir, darüşşifada hekimlik ve öğretmenlik yapmak üzere görevlendirildi.
Evliya Çelebi Seyahatnamesinde, Yıldırım Darüşşifası'ndan övgüyle bahseder:
"Mehrum ve mağfur Bayezid-i Veli Vakıfnamesinde hastalara deva, dertlilere şifa, divanelerin ruhuna gıda ve def-i sevda olmak üzere on adet hanende ve sazende gulam tahsis edilmiştir ki, üçü hanende, biri neyzen, biri kemani, biri musikar-i, biri santuri, biri udi olup haftada üç kere gelip hastalara ve delilere musiki faslı verirler."
📌Bir vakıf hastanesi olan darüşşifada tedaviler ücretsizdi. Külliyenin vakfına hastaların günlük yiyecek ve içecek ihtiyaçlarını karşılamak üzere, günde 260 dirhem gümüş, buna ilave olarak yeterince buğday ve pirinç tahsis edildi.
📌Darüşşifada genel hastalıkların yanında cerrahi müdahaleler yapılıyordu. Bunlar genellikle, kırık-çıkık, bazı harici yaralar, urlar ve mesane taşları ile ilgiliydi. Hastanede ayrıca akıl ve sinir hastalıklarının da tedavisi yapılıyordu.
📌1854 depremi ile Bursa'daki birçok kamu binası, cami, külliye ve binlerce ev yerle bir oldu. Deprem sonrasında yıkılan veya zarar gören binaların bir kısmı onarılmış, bir kısmına da dokunulmamıştı ki darüşşifa binası bu tamir edilmeyen binalar arasındaydı. Özellikle Gureba Hastanesi yapıldıktan sonra, binanın tamirine ihtiyaç duyulmadığı için olduğu gibi bırakıldı. Bu nedenle bina harap bir şekilde kaldı. 1940'lı yıllarda koruma altına alındı. 2 Mayıs 1991 tarihinde büyük ve köklü bir onarımdan geçmesi üzerine faaliyetlere başladı.
