Arama
Müslümanların gerçekleştirdiği bilgiye katkı sağlayan keşif
Bugün sıradan bir ürün olarak görülen kağıt, aslında çağdaş medeniyetin kilometre taşlarından biri. 8'inci asırdan itibaren Çin'den Bağdat'a, oradan ise tüm İslam coğrafyasına yayılan kağıt üretimi, bilginin aktarılmasında en büyük kolaylığı sağladı. Müslümanlar, kağıt üretiminde yepyeni teknikler gerçekleştirdiler, farklı hammaddelerle çok çeşitli kağıtlar ürettiler. Onlardan biri olan "Türk kağıdı" tekniği, günümüzde tüm dünyada kaliteli yazı kağıtlarında ve kitaplarda hala kullanılıyor.
Bundan 1200 yıl önce, Müslümanların 751 Talas savaşında ele geçirilen Çinli esirlerden kâğıt üretiminin sırlarını öğrenmeleriyle birlikte Bağdat'ta kâğıt üretimi yayılmaya başladı ve kısa sürede Batıda Şam, Taberiye ve Trablus'a kadar ulaştı.
Üretimin artmasıyla birlikte kâğıt ucuzladı ve daha kaliteli hale geldi. Avrupa'ya ihraç edilen kâğıt ürünlerinin başlıca kaynağı Şam'daki fabrikalardı.
Lif uzunluğu ve dayanıklılığı sayesinde kaliteli kâğıt üretimini mümkün kılan kenevir hammaddesinin yetiştirilebilmesi, Suriye'deki üretim merkezlerini olumlu etkileyecekti.
Bugün yenilebilir ve çevre dostu olarak kabul edilen kenevir kâğıdının üretim maliyeti de ağaçlardan elde edilen kâğıdın yarısı kadardır.
Müslümanlar kenevir kullanmalarının yanı sıra, Çinlilerin kullandığı dut kabuğu hammaddesinin yerine ilk kez keteni kullanmaya başladılar.
Keten kumaşları parçalara ayrılır, suyla ıslatılır ve mayalanırdı. Kaynatılarak alkalin kalıntılarından ve kirlerden arındırılan temiz keten parçaları, balyozla dövülerek hamur haline getirilirdi.
Bu yöntem ilk kez Müslümanlar tarafından geliştirilerek kullanılmıştı.
Farklı hammaddelerle denemeler yapan Müslümanlar pamuklu kâğıt da ürettiler.
Madrid'deki Escorial Kütüphanesi'nde bu konu hakkında 11'inci yüzyıldan kalma bir el yazması ortaya çıkarılmıştır.
800 yılına gelindiğinde kâğıt üretimi Mısır'a ulaşmıştı. Bununla beraber, Kur'an-ı Kerim'in kayıtlara geçen muhtemel ilk kâğıt kopyasına burada 10'uncu yüzyılda rastlanılır.
Mısır'dan batıya doğru giden kâğıt, Kuzey Afrika ve Fas'a geldi. Diğer birçok şey gibi, buradaki boğazlardan geçerek 950 yılları civarında Müslüman İspanya'ya aktarıldı. Endülüslülerin bu işi kısa sürede öğrenmesiyle birlikte, Belensiye yakınlarındaki Jativa kasabası, Şatibi adı verilen kalın ve parlak kâğıt üretimiyle ünlendi.