Arama
Müslüman alimlerin icat ettiği astronomi aletleri
Müslümanların öncülük ettiği icatların başında, gök cisimlerini incelemek amacıyla muazzam büyüklükte tasarlanarak inşa edilen gözlem aletleri geliyordu. Bu aletleri kullanmaları, Müslüman bilim insanlarının ölçümlerindeki hata yüzdesini azaltıyordu. İlk kez İslam uygarlığında temelleri atılan rasathanelerde kullanılan aletler, bugün gök cisimlerini inceleyen aletlerin temellerini oluşturuyordu. Öyle ki, günümüzde sıklıkla kullandığımız GPS'in temelleri dahi o dönemde atılmıştı.
Müslüman âlimlerin icat ettiği astronomi aletleri arasında gök küreleri, kadranlar ve sekstantlar yer alıyordu.
Rasathanelerin itibarı elde ettikleri sonuçların güvenilirliğine bağlı olduğundan, rasathanelerde kullanılan tüm bu aletlerin hatasız olması gerekiyordu.
1145 yılında ölen İspanyalı Câbir bin Eflah, tarihte göksel koordinatları ölçebilen taşınabilir bir gök küresini (torketum) ilk kez tasarlayan kişidir.
Ancak gök küreleri konusunda yazılarıyla ünlü olan kişi çalışmalarını 10'uncu yüzyılda Irak'ta sürdüren astronom Bettânî'ydi.
Gök kürelerini gözlem için kullanmaktan ziyade göksel verileri hatasız kaydetmekle ilgilenen Bettânî, eserinde beyda ya da "yumurta" adını verdiği beş halka ile asılı halde duran gök küresini tarif ediyor; 1022 tane yıldızın koordinatlarının nasıl çizileceği konusunda ayrıntılı talimatlar veriyordu.
Yıldızların küre üzerine nasıl çizilmesi gerektiğini ayrıntılı olarak anlatması bakımından oldukça etkili olan bu eser sayesinde dönemin alet ustaları bu standarda uygun küre yapabildiler.
Bettânî'nin eseri, birbirine paralel beş ekvator halkası ve ana takımyıldız çizgileri bulunan Batlamyus öncesi gök küresi tasarımından çok farklıydı.
Bettânî bunun yerine, yıldızları haritalamak için daha kesin bir yöntem kullanarak ekliptik ve ekvatoru küçük bölümlere ayırıyordu. Bu yöntem ile yıldızlara kesin koordinatlar verilebiliyordu ki, bu sayede kesinlik önemli ölçüde artıyordu.
Müslümanlar araç ve alet yapımında da son derece becerikliydiler. Önemli gök küresi yapımcılarından biri de 903 yılında doğan Abdurrahman es-Sûfî'ydi.
Es-Sûfî'nin gök küresi yapanlar için yazdığı takımyıldız görüntülerinin tasarımı hakkındaki eseri hem İslam dünyasında hem de Avrupa'da büyük etki yarattı. Diğer eserleri arasında usturlapla ve gök kürelerinin kullanımıyla ilgili eserler yer alır.