Kanuni'nin hayatına ışık tutan en önemli kaynak: Süleymannameler
Osmanlı'nın siyasi, kültürel ve birçok alanda zirvede olduğu Kanuni Sultan Süleyman dönemi, tarihimiz açısından büyük bir öneme sahiptir. İşte böyle bir dönemde Osmanlı'nın uzun ve ihtişamlı saltanat hayatını ortaya koyan Süleymannameler, Kanuni'nin hayatını, seferlerini ve Osmanlı tarihini konu ediniyordu. Öyle ki tarih kitaplarındaki birçok eksiklik Süleymannameler ışığında tamamlanmaktadır. Gelin, Kanuni'nin hayatına ışık tutan eserlere yakından bakalım…
Önceki Resimler için Tıklayınız
📚 Eserin muhtevası
📌 Ahmet Çelebi'nin Süleymannamesi, Süleymannameler arasında Farsça yazılmış bir eserdir. Ahmet Çelebi, eserinin adını nüshasının dîbâcesinde Kenzü'l-cevâhiri's-seniyye fî fütûḥâti's-Süleymâniyye olarak sunmaktadır.
➡Müellif ayrıca eserini Şâhnâme olarak da nitelendiriyor. 191 varaktan oluşan eserde Kanuni'nin çok sayıda savaşlara katılarak fetihler yaptığını ve bu katıldığı savaşların da yazılmasını istediğini belirten ifadeler yer almakta. Eserin, padişaha sunulmak için hazırlandığı pek çok yönüyle bellidir.
🔎 GUBÂRÎ KİREÇÇİZÂDE AHMET ÇELEBİ KİMDİR?
Kanuni dönemi tarih yazıcılarından biridir. Şairlikte çok olgunlaşmamasına rağmen Şehname'ye nazireler yazmıştır. Şairliği üzerinde çok olumlu değerlendirmeler bulunmayan Gubari'nin asıl ön planda olduğu alan tarih yazıcılığıdır.
📚 Eserin muhtevası
📌 Kemalpaşazade Şemseddin Ahmed, İkinci Bayezid tarafından Türkçe Osmanlı tarihi yazmakla görevlendirilmiş bunun sonucunda müellif, Tevârîh-i Âli Osmân isimli eserini yazmıştır. Bu büyük eserin her biri, bir padişaha ayrılmıştır. Kanuni dönemini anlatan Zafername-i Sultan Süleyman bölümü, Süleymanname olarak anılır. Kemalpaşazade, Kanuni'nin talebi üzerine eserini Mohaç Zaferi'ne kadar genişletmiştir.
"Bu dastan-ı Cemşid-i Cihan-Sitan, Hurşid-i Asuman, Asitan, Nasıb-ı 'Alem-Aray, Hazret-i Sahib-Kıran-ı Ferman- Fermay, Keşti-i Azimeti Derya-yı Gazaya solduğını, Rodos Hisarını Küffar-ı Menkus- Rayet elinden aldığını beyan eder."
Eserden alıntılanan bu paragrafta Kanuni'nin Rodos'a düzenlediği sefer anlatılmaktadır. Kanuni Rodos'a bir sefer düzenlemiş 1522'de başlayan kuşatma altı ay sürmüş ve Ada teslim alınmıştır. Kanuni, camiye çevrilen Saint Jean Katedrali'nde cuma namazını kıldıktan sonra Payitahta geri dönmüştür.
🔎KEMALPAŞAZADE KİMDİR?
Kemalpaşazade, Kanuni Sultan Süleyman dönemi şeyhülislamlarındandır. İkinci Bayezid, Yavuz Sultan Selim ve Kanuni dönemlerinde yaşayan Kemalpaşazade üç hükümdarın da takdirini ve sevgisini kazanmıştır.
📚 Eserin muhtevası
📌1550 yıllarında sarayın ilk şehnamecisi olarak tayin edilen Arifi'nin beş ciltlik Osmanlı tarihi eserinin son cildi Süleymanname'ye ayrılmıştır. Arifi, Kanuni'nin 1520'de tahta çıkışından 1556 yılına kadar olan meydana gelmiş olayları aktarır. Eser, Farsça olarak kaleme alınmıştır.
Manzum olan eserin bölümleri, peygamberler tarihine, İslâmiyet'in doğuşuna, Selçuklular'a kadar eski Türk devletlerine, Kanûnî'ye kadar Osmanlı tarihine ayrılmıştır. 5. Ciltte Kanuni'nin cülusundan 1555 yılına kadar Kanûnî dönemi olayları ayrıntılı bir biçimde anlatılmaktadır. Toplam 36.000 beyitlik olan bu bölüm, eserin en kapsamlı yeridir.
Ârifî Fethullah Çelebi'nin Süleymannâme adlı eserinin ilk iki sayfası
Eserin nüshası nerede yer almaktadır?
📌 Eserin bilinen tek nüshası Topkapı Sarayı Kütüphanesi'nde kayıtlıdır. Ve eser altmış dokuz minyatürle süslenmiştir. Fetullah Çelebi'nin evinde yazılanların resmedilmesi için bir minyatür atölyesi kurulmuştur.
🔎 ÂRİFÎ FETHULLAH ÇELEBİ KİMDİR?
Arifi Fetullah Çelebi, tarih yazıcısı olmakla beraber aynı zamanda şairdir. Babası gibi devlet hizmetinde çalışmıştır. Yazdığı kasideler sayesinde Kanuni ile tanışma fırsatı bulmuş onun tarafından şehname yazmakla görevlendirilmiştir.
Tarihi kaynakların izinde Kanuni Sultan Süleyman'ın saltanatı
📚 Eserin muhtevası
📌 Kanuni Sultan Süleyman döneminin önemli ilim adamları arasında sayılan Celalzade Salih Çelebi, Târîh-i Sultân Süleymân isimli eseri kaleme almıştır.
➡Eser, Kanuni'nin cülusundan itibaren 1528 yılına kadar yaşanan olayları anlatıyor. Eserde, Kanûnî'nin cülûsu, Canbirdi Gazâlî isyanı, Belgrad Seferi, Rodos Seferi, Mısır'da cereyan eden olaylar, Mohaç Muharebesi ve Anadolu'daki isyanlar konu edilmiştir.
"Bu Dastan Kral-ı Bed-fi'alün Hakikat-ı Ahval Pür ihtilaline Vukuf-ı tam tahsil olunup Hücum-ı Asker-i İslam-ı Mehabet-i rüsumdan Kalb-i Cebanına Havf u Haşyet Galebe İtmekle Asla Mukabele vü Mukateleye İktidarı Olmadığı Ma'lum Olucak Umumen Vilayetini Yıkup Yakmak Tedbiri İdildügin Beyan İder."
Celalzade Salih, bu bölümde Kanuni'nin 1532'de yaptığı Alman seferini anlatır. Alman İmparatoru Şarlken'in Osmanlı ordusunun karşısına çıkmaya cesaret edemediğine yer verir. Nitekim Sultan, Şarlken'i savaş alanına davet etmiş olsa da ne Şarlken ne de Ferdinand Kanuni'nin karşısına çıkamamıştır. Kanuni yedi ay süren seferin ardından İstanbul'a dönmüştür.
Eserin nüshası nerede yer almaktadır?
📌 Bilinen tek nüshası Leipzig Stadtbibliothek'te bulunmaktadır.
🔎CELALZADE SALİH ÇELEBİ KİMDİR?
Kanuni Sultan Süleyman döneminin tanınmış alimlerindendir. Uzun yıllar kadılık görevinde de bulunmuştur. Sâlih Çelebi çok yönlü bir müellif olup başta tarih olmak üzere edebiyat, gramer ve fıkıh alanlarında çeşitli eserler kaleme almıştır.
