Arama
Kameranın en yalın hali: Karanlık oda
Görme konusunda, modern anlamda sahip olduğumuz birçok bilginin temelini, 9'uncu yüzyılda yaşayan Müslüman âlim Kindî atmıştı. Ondan bir asır sonra yaşayan ve bugün dahi "tüm zamanların en büyük fizikçisi ve optik dehası" olarak adlandırılan İbnü'l Heysem ise, onun bu iddiasını yaptığı deneylerle kanıtladı. İbnü'l Heysem, günümüzde hayatın her alanında kullandığımız kameraların en yalın hali olan "karanlık oda"yı, bundan tam bin yıl önce keşfetti…
Çocukken hiç çevremizi nasıl olup da "gördüğümüzü" merak ettiniz mi? Gözünüzü kapattığınızda, siz kimseyi göremediğinize göre kimsenin de sizi göremediğini düşündüğünüz olur muydu?
Eski Yunanlı bilginlerinin görmeye dair alışık olmadığımız fikirleri vardı ve ilk optik anlayış iki temel teori üzerine kurulmuştu.
Birinci teoriye göre, günümüzdeki lazer teknolojisine benzer şekilde, gözümüzden ışınlar çıkıyor ve görüş alanımızdaki nesneler tarafından kesiliyordu. Dolayısıyla görme, gözden nesneye iletilen ışınların hareketiyle gerçekleşmekteydi.
İkinci fikir ise, nesneyi temsil eden bir şeyin gözümüze girmesi sayesinde görebildiğimizi söylüyordu. Aristoteles, Galenos ve onların takipçileri bu modeli desteklemiş ve haklı çıkmış olsalar da, deneyle desteklenemeyen teorileri spekülasyondan öteye geçmiyordu.
9'uncu yüzyılın çok yönlü bilim insanı Kindî, Yunanlıların görmeyle ilgili teorilerini sorgulamak suretiyle modern optik biliminin temellerini attı.
Kindî görmenin, yani insanın görsel konisinin Eukleides'in (Öklid) belirttiği gibi devamsız ışınlardan değil, aksine hacimli, yani üç boyutlu sürekli ışınlardan oluştuğunu söylüyordu.
16'ıncı yüzyılda yaşamış İtalyan fizikçi ve matematikçi Geronimo Cardano, Kindî'nin "tarihin en büyük on iki beyninden biri" olduğunu söylüyordu.
Çünkü Kindî, ışık huzmelerinin nasıl düz bir çizgi halinde hareket ettiği, aynalı ve aynasız görmenin doğası ve optik yanılsamalar da dâhil, mesafenin ve açının görme üzerindeki etkisi gibi konularda eserler vermişti.
Kindî'nin geometrik ve fizyolojik optik alanlarında kaleme aldığı iki eser 13'üncü yüzyılda İngiliz bilgin Roger Bacon ve Alman fizikçi Witelo tarafından kullanılmıştı.
20'inci yüzyılda yaşamış Danimarkalı bilgin Sebastian Vogl'a göre "Roger Bacon Perspectiva adlı eserinde Kindî'yi perspektif alanının ustalarından biri olarak adlandırmakla kalmamış, gerek Bacon, gerekse diğer fizikçiler Kindî'nin optik alanındaki eserlerine sürekli atıfta bulunmuştur."
"İbnü'l Heysem, tüm zamanların en büyük Müslüman fizikçisi ve optik dehasıydı. İster İngiliz ister İranlı olsun, bilim insanlarının hepsi bu çeşmeden kana kana içmiştir. Bacon'dan Kepler'e kadar tüm Avrupa düşünce dünyasında muazzam bir etki bırakmıştır."
George Sarton Bilim Tarihi adlı eserinden
Kindî'nin yürüttüğü çalışmalar, nihayet, görmenin ışık ışınlarının kırılması sayesinde gerçekleştiğini 10'uncu yüzyılda ortaya koyan Hasan İbnü'l Heysem tarafından kemale erdirildi.
20'inci yüzyılın önde gelen bilim tarihçilerinden George Sarton, optik bilimindeki atılımın, bu konuda bugün bildiğimiz birçok şeyi bilimsel olarak açıklayan İbnü'l Heysem'in çalışmaları sayesinde olduğunu söyler.