Arama
İslam uygarlığında tekstil ve ticaret nasıl gelişti?
Orta Çağ ticaretinin hatırı sayılır bir bölümünü kumaşlar ve diğer tekstil ürünleri teşkil ediyor; bu ürünler ekonomide büyük önem taşıyordu. Tekstil ürünlerinin üretimi ve ticaretinde İslam uygarlığı oldukça ilerlemişlerdi. İspanya Müslümanları aracılığıyla tüm Avrupa'ya yayılan tekstil ürünlerinin kullanımı her geçen gün artıyor, Avrupalılar Müslüman kumaşlarına hayran kalıyorlardı. Peki, İslam uygarlığında tekstil nasıl gelişti, tekstil ürünleri Batı'da nasıl yaygınlık kazandı?
Daha doğu yörelerde ve Akdeniz sahilleri boyunca, kumaşlardan giysi ve birçok ev eşyası yapılıyordu. Göçebe kadınlar, yolda geçen hayatlarında ihtiyaç duydukları çadır, heybe, beşik vs. gibi eşyaları üretmek için yine kumaşlardan istifade ediyordu.
Kent merkezlerinde ve saraylarda rastlanan tefrişatta da ağırlıklı olarak halı, örtü, perde ve asma kumaşlara rastlanıyordu. Sandalye yerine minderde oturuluyor; sahibinin zenginliğine göre farklı kumaşlarla kaplanan uzun süs yastıklarına yaslanıyordu.
Politik anlam da taşıyan kumaşlar diplomatik çevrelerde hediye olarak alınıp veriliyor; ayrıca adet olduğu üzere, üst düzey görevliler ve diğer saray gözdeleri belirli aralıklarla ve özel günlerde kaftan, sarık gibi saray dokumalarından yapılma özel kıyafetlerle ödüllendiriliyordu.
Bunlara ek olarak halifeler ve 1250 yılından sonra Memluk sultanları zengin işlemelerle süslü Kâbe örtüsünü (kisva) her yıl yenisiyle değiştirme şerefini de üstlenmiş ve bu imtiyazlı görevi yerine getirmişlerdir.
İslam dünyasında her türden kumaşı bulmak mümkündü. Yün ve keten İran'da önemli miktarlarda üretilerek İspanya'ya geliyordu; ilave keten ihtiyacı ithalat yoluyla karşılanacak derecede popülerdi.
Anavatanı Hindistan olan pamuğun Akdeniz'de büyük ölçekli olarak ilk kez üretilmesi muhtemelen Müslümanların buraya gelmesi sonucunda gerçekleşti. Suriye ve Filistin ile İspanya'nın güneyinde büyüyen pamuk üretimi buradan Avrupa'ya sıçradı.
Deri de önemli bir sektör olup, 12'nci yüzyılda Mansur bölgesinde bulunan Fas şehrindeki Muvahhid hanedanlığında 86 tabakhane ve 116 boya atölyesi bulunuyordu.
Bazı kasaba ve şehirlerde üretilen ürünler uluslararası üne sahipti. Şiraz yünlü kumaşlarıyla Bağdat saçaklı duvar örtüleri ve tafta ipekleriyle Huzistan deve ya da keçi kılı dokumalarıyla Buhara seccadeleriyle ve Herat altın brokarlarıyla ünlüydü.
Başka dönemlere ait kumaş parçalarına Batı müzelerinde ve Doğu sanatı koleksiyonlarında rastlanmakla beraber, bu döneme ait ürün örnekleri zamanın yıpratıcı ve aşındırıcı etkilerine karşı koyamamıştır.
Günümüze ulaşan en değerli giysilerden bir tanesi Mısır'ın Memluk sultanlarından birine ait olan ve üzerinde "Bilgili Sultan" yazan 14'üncü yüzyıla ait ipek pelerindir. Bu pelerin Danzig'deki St. Mary Kilisesi'nde bulunmuştur.