İslam uygarlığında tekstil ve ticaret nasıl gelişti?
Orta Çağ ticaretinin hatırı sayılır bir bölümünü kumaşlar ve diğer tekstil ürünleri teşkil ediyor; bu ürünler ekonomide büyük önem taşıyordu. Tekstil ürünlerinin üretimi ve ticaretinde İslam uygarlığı oldukça ilerlemişlerdi. İspanya Müslümanları aracılığıyla tüm Avrupa'ya yayılan tekstil ürünlerinin kullanımı her geçen gün artıyor, Avrupalılar Müslüman kumaşlarına hayran kalıyorlardı. Peki, İslam uygarlığında tekstil nasıl gelişti, tekstil ürünleri Batı'da nasıl yaygınlık kazandı?
9'uncu yüzyılın ortalarında, Müslüman İspanya'sında üretilen kumaşlar uluslararası bir üne kavuşmuştu. Bundan üç yüzyıl sonra dahi, Portekiz Kraliçesi Beatrix'in düğününde altın kenar süslemeli İspanyol ipekleri kullanılacaktı.
İspanya Müslümanları zarafet ve el işçiliğinde ünlü Çinli zanaatkârlarla boy ölçüşmekteydi. Yalnızca Kurtuba'da halı, minder, ipek perde, şal, divan için kumaş dokuyan üç bin kadar dokumacı bulunuyor; bu kumaşlar her yerde hevesli bir taleple karşılaşıyordu.
Ayrıca Chinchelia ve Cuenca'da kilim ve duvar halısı başta olmak üzere son derece kaliteli yün ürünler üretiliyordu. Bu ürünler güzel evlerde seccade olarak kullanılıyor yahut da masaları ve yerleri süslüyordu.
Endülüs'te Doğu üslubuyla kumaş üretimi daha çok Malaga ve Elmeriye şehirlerinde yoğunlaşmıştı, çünkü liman şehri olan bu yerlere yeni stil ve teknikler her yerden daha önce ulaşıyordu. Tekstil sanayii, Müslüman İspanyasından başlayarak Avrupa geneline yayılacaktı.
Daha doğu yörelerde ve Akdeniz sahilleri boyunca, kumaşlardan giysi ve birçok ev eşyası yapılıyordu. Göçebe kadınlar, yolda geçen hayatlarında ihtiyaç duydukları çadır, heybe, beşik vs. gibi eşyaları üretmek için yine kumaşlardan istifade ediyordu.
Kent merkezlerinde ve saraylarda rastlanan tefrişatta da ağırlıklı olarak halı, örtü, perde ve asma kumaşlara rastlanıyordu. Sandalye yerine minderde oturuluyor; sahibinin zenginliğine göre farklı kumaşlarla kaplanan uzun süs yastıklarına yaslanıyordu.
Politik anlam da taşıyan kumaşlar diplomatik çevrelerde hediye olarak alınıp veriliyor; ayrıca adet olduğu üzere, üst düzey görevliler ve diğer saray gözdeleri belirli aralıklarla ve özel günlerde kaftan, sarık gibi saray dokumalarından yapılma özel kıyafetlerle ödüllendiriliyordu.
Bunlara ek olarak halifeler ve 1250 yılından sonra Memluk sultanları zengin işlemelerle süslü Kâbe örtüsünü (kisva) her yıl yenisiyle değiştirme şerefini de üstlenmiş ve bu imtiyazlı görevi yerine getirmişlerdir.
İslam dünyasında her türden kumaşı bulmak mümkündü. Yün ve keten İran'da önemli miktarlarda üretilerek İspanya'ya geliyordu; ilave keten ihtiyacı ithalat yoluyla karşılanacak derecede popülerdi.
Anavatanı Hindistan olan pamuğun Akdeniz'de büyük ölçekli olarak ilk kez üretilmesi muhtemelen Müslümanların buraya gelmesi sonucunda gerçekleşti. Suriye ve Filistin ile İspanya'nın güneyinde büyüyen pamuk üretimi buradan Avrupa'ya sıçradı.
