Arama
İslam devletlerinde ve Osmanlı'da kullanılan unvanlar
Terim olarak unvan halife ve hükümdarların, vezirlerin, eyalet valilerinin, başkumandanların, ulemanın ve resmi görevlilerin sıfat ve lakaplarını ifade eder. Özellikle devletler arası diplomatik yazışmalarda halife ve hükümdarların lakap ve unvanlarının zikredilmesine özen gösterilirdi. Unvan kullanımı, Türkler, Araplar ve İranlılarda çok eski bir gelenekti. İslam öncesi Türk devletlerinde hükümdarların tanhu, kağan, alpagut, tarhan (tarkan), kan, han, bilge gibi unvanları aldığı bilinir. İşte İslam devletlerinde ve Osmanlı'da kullanılan, hükümdarlık ve hakimiyeti ifade eden 50 unvan...
Eski Türkler'de bir unvan.
Türkçe il "devlet" kökünden +lig ekiyle türetilen ve kaynaklarda illig > ilig şeklinde geçen kelimenin sözlük karşılığı "devletli" olup "hükümdar" anlamındadır.
Surre alayında görevli kişilere verilen unvan.
Akkâm sözlükte, "ücret karşılığı deve ile eşya taşıyan kişi, deve sürücüsü" anlamına gelir. Genellikle Arap olan akkâmlar, Osmanlı padişahlarının her yıl şâban ayının ortalarında Mekke ve Medine'ye gönderdikleri hediyeleri götürmekle mükellef idiler. Reislerine akkâmbaşı denirdi. Surre alayına katılan akkâmlar sırtlarına kısa kollu, açık yakalı uzun beyaz gömlek, başlarına külâh giyerler, bellerine ipekli kumaştan kuşak bağlarlardı.
Surre alayının önünde davullar ve dünbelekler çalarak Arapça şiirler okurlar, hoplaya zıplaya alayı şenlendirirlerdi. Surre-i hümâyunun nakli hizmetinde kullanılan akkâmlar alay ile birlikte İstanbul'dan Şam'a kadar giderlerdi. Son derece becerikli olan çadırcı akkâmları, yollarda konaklanacak yere birkaç saat kala hızlıca önden ilerleyerek kafile gelmeden süratli bir şekilde çadırları kurar ve her türlü istirahat hazırlıklarını yaparlardı. Ayrıca, Osmanlı ordusunun vezir ve yüksek rütbeli kumandanlarına ait çadırları kurup kaldırmakla görevli çadır mehterlerine de akkâm denirdi.
Kırım Hanlığı'nda veliahda verilen unvan.
Yarlıklarda ve vekāyi'nâmelerde kagalgay, kagalya, kalgay, kalga şeklinde geçer. 17. yüzyıla ait yarlıklarda da ilk şekli olan kagalgay kullanılmıştır. Kelimenin Moğolca "büyük kapı" anlamındaki hagalhadan geldiği tahmin edilmektedir. 14. yüzyılda Özbekler'de "veliaht" mânasına kalgay kullanılıyordu.