İlk torna tezgahını yapan İslam bilgini İbn-i Karaka

Her gün kullandığımız, hayatımızın her alanında artık vazgeçilmez hale gelmiş birçok nesnede yüzlerce yıllık bir tarihin, onlarca medeniyetin ve sayısını bilemeyeceğimiz kadar çok insanın emeği var. Bu nesnelerin günümüze uzanan yolculuğu kimi zaman bir ihtiyaç kimi zaman bir keşif kimi zamansa saf bir merak ile başladı.

Kahire'de beş metre çapındaki dünyanın ilk torna tezgâhını yapan İslam bilgini İbn-i Karaka da asırlık tarihimize önemli katkı sağlayan bilginlerimizden biri. Onun ortaya çıkardığı torna tezgahı sayesinde bakır levhaların, demir dairelerin kolaylıkla kesimini sağlanıyor ve günlük ihtiyaçlara kadar her yerde kullanım kolaylaşıyor.

İbn-i Karaka'nın 11'inci yüzyılın ikinci yarısında yaşadığı tahmin ediliyor. Mısırlı olan Karaka'nın çocukluğunun zor geçtiği, yaşamında birtakım olumsuzluklar yaşadığı bilgilerinin dışında icatlarından da söz edilmiş ancak başka bir bilgi sahibi olunamamıştır. Oldukça zeki ve çalışkan olan Karaka'nın, çocukluğundan kalma kitap okuma ve öğrenme aşkı, ona Müslüman bilginler arasında önemli bir yer sahibi olmasını sağlamıştır.

Bugün elimizde bulunan ve sıkça kullandığımız oyuncaklar, makineler ve daha niceleri torna tezgâhı denilen platformlarda şekillendiriliyor. Büyük İslâm bilginleri arasında anılması gereken bir isim olan İbn-i Karaka işte bu önemli mühendislik alanının bir parçasını, asırlar öncesinde oluşturdu.

Kaynaklarda yer alan bilgilere göre, İbn-i Karaka'nın torna tezgâhı, günümüzün torna tezgâhlarına benzer ve hemen hemen aynı sistemle çalışırdı. Devrin hükümdarı, İbn-i Karaka'nın tezgâhını gördüğünde, neden daha küçük bir şekilde yapmadığını sormuş; Karaka ise, tezgâh ne kadar büyük olursa çalışmaların da o kadar rahat olacağını ve iyi netice alınacağını vurgulamıştır.