Arama
Halifeliğin kaldırıldığı haberine Abdülmecid’in söylediği ilk söz
Osmanlı Devleti'nin 4 asır boyunca sürdürdüğü hilafet makamı, 1924 yılında alınan bir kararla sonlandırıldı. İslam alemini birleştiren bu makamın ilga edilmesi, özellikle Müslüman sömürgeleri olan emperyalist devletlerin işine geliyordu. Halifeliğin kaldırılması, geçmişten günümüze daima tartışılan bir konu oldu. Ancak Halife Abdülmecid Efendi'nin bu haberi nasıl aldığı, o gün nelerin yaşandığı hiç konuşulmadı. İslam'ın son halifesi Abdülmecid Efendi, hilafetin ilgası haberine ne tepki verdi? Hanedan üyeleri ile birlikte saraydan nasıl çıkarıldı?
29 Ekim 1923'te Cumhuriyet ilan edilince hilafet ve halifenin durumu yeniden gündeme geldi. Gazetelerde halifenin istifa edeceğine dair haberler çıktı.
Bizzat Abdülmecid Efendi tarafından yalanlanan bu dedikodular üzerine kamuoyunda meşrutî idare ve halifeliğin devamı konusunda leh ve aleyhte tartışmalar başladı.
Mecliste hilafetin ilgası ve hanedanın yurt dışına çıkarılmasına dair kanun teklifi müzakere edildi.
Ali Fethi Bey'in başkanlığında toplanan meclis, "böyle bir hareketin İslam âlemini üzeceği, bundan ancak İngilizlerin memnun kalacağı ve hilafetin Türkiye için lüzumlu bir müessese olduğu" yolundaki itirazlara rağmen, 3 Mart 1924 tarihinde halifeliği kaldıran ve Osmanlı hanedanını yurt dışına çıkarmayı öngören kanunu kabul etti.
Ünlü roman yazarı Kemal Tahir, İttihatçı-Kemalist kapışmasının son çekişmesini ele aldığı Kurt Kanunu romanında hilafetin kaldırılmasına dair şu cümlelere yer verir:
"Halifeyi İngilizler alıp gittiler de halifeliğini neden sürdürmediler? Bu halifeliğin kaldırılması işi, görünürde, bizden çok Müslüman sömürgeleri olan büyük devletlerin işine gelse gerek… Halifelik sürüp çıkarılırken, Fener Patrikhanesi'nin İstanbul'da bırakılmasına akıl erdirmek zordur."
Meclis'in aldığı kararın ardından, Halife Abdülmecid'in bulunduğu Dolmabahçe Sarayı sivil memurlar tarafından kordon altına alındı. Sarayın dışarıyla bağlantısını sağlayan telefonları kesildi, santrale ise el konuldu.
Daha sonra hilafet makamının ilga edildiği haberi Halife Abdülmecid'e bildirildi. Halife Abdülmecid'in bu haber üzerine söylediği ilk söz "Ben bu millete ne fenalık ettim?" oldu.
Halifenin ve hanedan mensuplarının sarayı terk etmesi için 4 saat mühlet verildi. Çıkarılan kanunla Osmanlı hanedanın ülke topraklarını terk etmesi kararlaştırıldı; hanedanın erkek üyelerine ülkeyi terk etmeleri için 48 saat, kadın üyelerine ise 10 gün süre verildi.
O günün en önemli tanıklarından biri de Kilercibaşı Şükrü Yenal'dı. Halife Abdülmecid'e hilafet makamının ilga edildiği haberi verildiğinde Dolmabahçe Sarayı'nda yaşananları anılarında şu sözlerle anlattı…