Arama
Eretna nedir? Eretna Beyliği nedir? Eretna Devleti nerede kuruldu? Eretna Beyliğini kim yıktı?
Anadolu'nun Moğol istilasına uğramasından sonra, Sivas ve Kayseri merkezli kurulan Eretna Beyliği ya da Eretna Devleti'nin siyasi, askeri ve idari teşkilatta Selçuklu ve İlhanlıları taklit ettiğini biliyor muydunuz? Peki, Eretna nedir? Eretna beyliği nedir? Eretna devleti nerede kuruldu? Eretna beyliğini kim yıktı? Eretna beyliği hangi boydandır? Eretna beyliği eserleri nelerdir? İşte sizin için Eretna devleti hakkında kısa tarihi bilgileri derledik.
Alâeddin Eretna adına basılmış altın sikke (İstanbul Arkeoloji Müzesi, Teşhir nr. 2378)
Eretna'nın, Karamanoğlu Ahmed Bey'in ölümünden sonra 1350'de Konya'yı da ele geçirdiği anlaşılmaktadır. 753 Muharreminde (Mart 1352) Kayseri'de vefat eden Alâeddin Eretna Köşkmedrese avlusundaki kümbete gömüldü. Öldüğünde Sivas, Kayseri, Amasya, Tokat, Çorum, Develi, Karahisar, Ankara, Zile, Canik, Ürgüp, Niğde, Aksaray, Erzincan, Doğu Karahisar ve Darende onun hâkimiyeti altındaydı. Tecrübeli bir asker ve devlet adamı olmasının yanı sıra dindar, iyiliksever, âdil ve âlim bir hükümdar olan Alaeddin Eretna, bu özellikleri ve sakalının seyrek oluşu sebebiyle halk arasında "köse peygamber" lakabı ile şöhret kazanmıştır.
Alâeddin Eretna'nın üç oğlundan en büyüğü olan Şeyh Hasan Sivas valisi iken Ramazan 748'de (Aralık 1347) çok genç yaşta vefat etmiş ve Güdük Minare adıyla anılan kümbete gömülmüştü. Diğer oğulları Câfer ve Mehmed beyler babalarının ölümü üzerine birbirlerine karşı iktidar mücadelesine giriştiler. İsfahan Şah Hatun'un oğlu olan Mehmed Bey ümera tarafından Gıyaseddin unvanıyla hükümdar ilân edildi. Adına hutbe okutup sikke kestiren Gıyaseddin Mehmed'in yaşının küçük olması ve dirayetsizliği bir süre sonra nüfuzunu kaybetmesine sebep oldu.
Kendisini beğenmeyen ümera ve ulemanın baskısıyla 1354'te tahtını terkederek Karamanoğulları'na sığındı. Ondan boşalan tahta yine ümera tarafından bu defa Cafer Bey çıkarıldı ve İzzeddin unvanıyla sultan ilân edildi. Ancak tahtını tekrar ele geçirmek için harekete geçen Mehmed Bey 1355 Nisanında meydana gelen Yalnızgöz Savaşı'nda kardeşi Cafer Bey'i mağlûp etti. Kısa bir aradan sonra Eretnalı tahtına yeniden oturan Mehmed Bey büyük yardımlarını gördüğü Hoca Ali Şah ile mücadeleye girdi ve sonunda onu da bertaraf etti (1358). Mehmed Bey iktidarı döneminde en çok Moğollar'ın sebep olduğu olaylarla uğraştı. Her vesileyle karışıklık çıkaran Moğollar'a karşı giriştiği mücadelede başarısız kalan Mehmed Bey, veziri Kadı Burhâneddin'in bütün gayretlerine rağmen idaresinden ve kendisinden memnun olmayan Hacı Şadgeldi ve Hacı İbrâhim gibi devlet adamları tarafından Sivas'ta öldürüldü (Ekim 1365).
Erzincan, Şarkîkarahisar, Bayburt, Samsun, Kayseri, Çorum, Sivas, Tokat ve Aksaray'da kendi adına kesilmiş sikkeleri bulunan Mehmed Bey'in yerine henüz on üç yaşındaki oğlu Ali Bey Alâeddin unvanıyla sultan ilân edildi. Henüz 13 yaşında tahta geçen Alaaddin Ali Bey ülkede nüfuzunu kaybetti. Valiler bağımsız hareket etmeye başladı. Karamanoğulları Kayseri'yi ele geçirdi. Kadı Burhaneddin'in çabalarıyla ülkede istikrar sağlanmaya çalışılsa da başarılı olunamadı. 15 yıl hüküm süren Alâeddin Ali Bey, ikinci defa çıktığı Amasya seferi esnasında vebaya yakalanarak 782'de (1380) öldü. Kayseri'de babası ve dedesinin gömülü olduğu Köşkmedrese avlusundaki kümbete defnedildi.
Alâeddin Ali Bey'in yerine yedi yaşındaki oğlu II. Mehmed tahta çıkarıldı. Vezir Kadı Burhâneddin'in de tasvibiyle Selçuklu hânedanından Kılıcarslan kendisine nâib tayin edildi. Ancak bir süre sonra Kılıcarslan ile Kadı Burhâneddin arasında iktidar mücadelesi başladı. Bu mücadele Kılıcarslan ve taraftarlarının ortadan kaldırılmasıyla sona erdi (1381). İktidarı ele geçiren Kadı Burhâneddin aynı yıl Mehmed Bey'in nâibi oldu. Bir müddet sonra da diğer büyük rakibi Amasya Emîri Hacı Şadgeldi'yi ortadan kaldırdı. Böylece iktidarda rakipsiz kalan Kadı Burhâneddin 1381 sonbaharında sultanlığını ilân ederek Eretnaoğulları hâkimiyetine son verdi ve kendi adıyla anılan bir devlet kurdu.