Dünya Sistemleri Teorisi’ni geliştiren Immanuel Wallerstein’dan 15 alıntı

Egemenlik bir iddiadır ve iddialar başkaları tarafından tanınmadıkça pek az anlam ifade eder. Bankacılarına söz geçiremeyen batı toplumları tıpkı 1980′lerde ordusuna söz geçiremeyen Türkiye'nin durumuna düştüler. Peki, 2008 ekonomik kriz süreci nasıl gelişti? Krizi tetikleyen ve büyüten ne oldu? Bize yansıtılanın aksine, 2008'de Amerikan emlâk sektöründen başlayan kriz öngörülemez bir felaket değildi. Yapılan düpedüz bir piyasa darbesi idi aslında. Tasarlanmış, planlanmış, yürürlüğe konmuş bir operasyon. Bu operasyonu yöneten insanlar daha 1980'lerde Batı adaletinin üzerine çıkmışlardı. Krizi frenleyecek yasal engelleri bir bir kaldırdılar, krizin küreselleşmesini sağlayacak mekanizmaları yine onlar kurdular. Yaklaşık 40-50 kişilik bir ekip. Kriz sürecinden zenginleşerek ve güçlenerek çıktılar. Banka kurtarma operasyonlarıyla halen zenginleşmekteler. Karl Marx din için 'kitlelerin afyonudur' diyordu. Raymond Aron 'Marksist fikirler de aydınların afyonudur' dedi. Bildiğim bütün ütopyalarda ki gerçek sorun, yalnızca şimdiye kadar hiçbir yerde var olmamış olmaları değil, bana ve başka birçok kişiye yeryüzünde hiçbir zaman var olmayacak cennet düşleri olarak görünmesidir. Ütopyalar yanılsamaların, dolayısıyla kaçınılmaz olarak hayal kırıklıklarının besleyicisidir. Gerçekten ihtiyaç duyduğumuz en son şey, daha fazla ütopyacı görüşlerdir. 'Müdahale etme kimin hakkı?' sorusu, uygulamada güçlülere münasip görülen bir haktır. Yeniden düzenlemelerin üç̧ büyük sonucu vardır. Bunlardan biri kapitalist dünya sisteminin kendisini coğrafi bakımdan, sürekli olarak yeniden yapılandırmasıdır. Bununla birlikte, meta zincirlerinin yaklaşık her elli yılda bir önemli ölçüde yeniden yapılandırılmasına karşın, hiyerarşik olarak örgütlenmiş meta zincirleri sistemi alıkonmuştur. Modern dünyayla ilişkili, gerçekten de bu dünyanın en önemli parçasını oluşturan bir fikir varsa o da ilerleme fikridir. Kuşkusuz abartıyorum ama çok da değil. Kuşkusuz burjuvalar milliyetçi, hatta yurtseverdirler. Kuşkusuz her türlü etnik olaydan fayda sağlarlar. Ama... Daha çok işler yolundayken milliyetçidirler. 18. yüzyılda İspanyollara karşı bağımsızlık savaşı sürdürürken bir yandan da onlara silah satan Amsterdam burjuvalarını unutmayalım. Büyük, gerçekten de büyük kapitalistlerin, gerileme dönemlerinde sermayelerini ülkelerinden, nasıl hiç tereddüt etmeden çektiklerini unutmayalım. Devrimler hiçbir zaman taraftarlarının umdukları yolu ya da karşıtlarının korktukları yolu izlemediler. Kapitalizm kâr amacıyla pazarda satış yapan üretici bireyler ya da firmaların varlığından ibaret değildir. Bu türden kişiler ya da firmalar dünyanın her yanında binlerce yıldır zaten vardı. Ücret için çalışan insanların varlığı da bir tanımlama için yeterli değildir. Kapitalist bir sistemde olduğumuzu, ancak sistem sermayenin sonsuz birikimine öncelik verdiğinde söyleyebiliriz. Böyle bir tanımlama kullandığımızda, sadece modern dünya-sistemin kapitalist bir sistem olduğu ortaya çıkar. Sonsuz sermaye birikimi oldukça basit bir kavramdır: İnsanların ve firmaların daha da çok sermaye biriktirmek için sermaye biriktirdikleri ve bunu sürekli ve sonsuz bir süreç olduğu anlamına gelir. Bir sistemin böyle sonsuz bir birikime 'öncelik verdiğini' söylerken şunu kast ediyoruz: Yapısal mekanizmalar vardır ve başka gerekçelerle hareket edenler bir şekilde bu mekanizmalar tarafından cezalandırılır; nihayetinde toplumsal sahneden silinirler. Diğer yandan, uygun gerekçelerle hareket edenler ödüllendirilir ve başarılı olurlarsa zenginleştirilir. Kapitalistler, ayak değirmeninde daha da hızlı koşmak için gitgide daha hızlı koşan beyaz fareye benziyor. Tarihi görmezden gelme eğilimine gireriz. Parçaları bir araya getiremeyiz ve kısa vadeli beklentilerimiz gerçekleşmediği için sürekli olarak şaşırıp kalırız. Ne zaman askeri yollarla belirli yerler ele geçirilse, kapitalist girişimciler şaşmaz bir biçimde oralarda gerçek pazarlar bulunmadığından yakınarak sömürge yönetimleri yoluyla 'beğeni yaratma' işlemlerine girişmişlerdir. Bir anlamda her modern ulus sömürgeleştirmenin bir ürünüdür: Aşağı yukarı daima ya sömürgeci ya sömürge, bazen de ikisi birden olmuştur. İflas, kapitalist sistemin acımasız bir temizlik malzemesi olmuş, tüm iktisadi aktörleri durmadan ve şu ya da bu ölçüde, çok çiğnenmiş yolları izlemeye zorlamış, kolektif olarak gitgide daha çok sermaye birikmesini sağlayan yönde davranmaları için baskı yapmıştır.

Arama

Dünya Sistemleri Teorisi’ni geliştiren Immanuel Wallerstein’dan 15 alıntı