Büyük Selçuklu Devleti nasıl kuruldu? Büyük Selçuklu'nun tarih sahnesine çıkışı...
Selçuklu tarihi, 961 yılında Selçuk Bey'in Cend şehrine girişinden 1308 yılına kadar uzanan dönemi kapsar. 1040 yılında kadar bir doğu devleti olan Türkler bu tarihten sonra farklılaşarak yeni bir zihniyet ile batıya yerleşti. Selçuklu, düzenlediği gazalarla dünyayı dize getirdi. Bu uzun dönem hakkında genel hatlarıyla bilgi sahibi olmanız açısından Büyük Selçuklu Devleti'nin tarih sahnesine çıkış serüvenini sizler için derledik.
Önceki Resimler için Tıklayınız
➡ 1071 yılında imparator bütün Bizans askerlerini toplayarak, İslam coğrafyasını yağmalamak ve ortadan kaldırmak amacıyla yeniden sefer düzenledi. Bunu öğrenen Alparslan onu engellemek adıyla imparatorun karşısına çıktı.
➡ Bizans ordusunun içerisindeki Peçenek ve Uzlar savaş sırasında Selçuklu safına geçti. Turan taktiğini uygulayan sultan, geri çekiliyormuş izlenimi yarattı ve Bizans imparatorunu üzerine çekerek ordugâhından hayli uzaklaştırdı. Dört tarafı Selçuklu askerleri ile çevrilen Bizanslılar imparatoru ve maiyeti ile esir düştü.
➡ Bu savaş ile Türklere Anadolu'nun kapısı açıldı.
➡Sultan Alparslan, Malazgirt Savaşı'yla Anadolu'da destan yazdıktan sonra bu topraklardan ayrıldı ve Karahanlılar üzerine sefer düzenlemeye karar verdi. Türkistan topraklarının üzerine yürümesinin nedeni, damadı Karahanlı Hükümdarı Şemsülmülk Nasr Han'ın oğullarıyla sürekli savaş halinde olması ve Selçuklulardan toprak almaya çalışmasıydı. Üstüne üstlük Sultan'ın kızı olan eşini, kardeşine yardım ederek casusluk yaptığını iddia ederek öldürmüştü.
Sultan Alparslan, yirmi bin kişilik ordusuyla çıktığı Türkmenistan seferinde Barzem Kalesi Komutanı Yûsuf Hârizmî tarafından hançerlenerek şehit oldu.
➡Vefatından önce Sultan Alparslan, Nizamülmülk'e "İşte ben yaralarımın tesiriyle ölüyorum, oğlum sizin hükümdarınız olsun" dedi. Çevresindekilerin Melikşah'a biat etmesini istedi ve bu yönde söz aldı. Devletin geleceğiyle ilgili tavsiyelerde bulunduktan sonra son eşinin, kardeşi Kirman Meliki Kavurd'la evlendirilmesini istedi. Bu sayede Kavurd'un isyan etmesini engellemeyi düşünüyordu.
➡ Küçük yaşta tahta çıkan Melikşah, saltanatının ilk yılında isyan eden amcası Kavurd ile ilgilendi. Karahanlı ve Gaznelilerin üzerine sefer düzenledi. Bu iki devlet Melikşah'ın hâkimiyetini kabul etmek zorunda kaldı.
➡ Kutalmış'ın oğlu Süleyman Şah'ı Anadolu'ya gönderdi ve bu bölgenin emiri olarak atadı. Bütün Anadolu'yu fetheden Süleyman Şah, İznik'i başkent yaparak Türkiye Selçuklularının temelini attı.
➡ Büyük Selçuklu Melikşah döneminde, doğuda Seyhun Nehri'nden batı da Akdeniz'e kadar en geniş sınırlarına ulaştı.
➡ Devletin en parlak zamanını yaşamasını sağlayan Sultan, bir yandan da içeride Batıni adı verilen terör hareketi ile uğraştı.
➡ Hasan Sabbah Bâtınilerin beyinlerini yıkamak suretiyle Selçuklu Devleti'ne karşı isyana sevk ediyor, Selçuklu devlet adamı ve kumandanlarını katlettiriyordu.
➡ Melikşah, 1092 yılında zehirlenerek vefat etti.
Melikşah'tan sonra hanedan arasında uzun yıllar devam eden taht mücadeleleri başladı.
➡ Melikşah'tan sonra Berkyaruk'un tahta çıkmasıyla bütün hanedan üyeleri isyan etti. Durumu fırsat bilen Haçlılar orta doğuya geldi.
➡Sultan, Haçlılarla mücadele etmesi için Emir Kürboğa'yı yönlendirdi. Çevredeki Türkmen emirlerine bu hususta destek vermesi için buyruklar gönderdi. Fakat Kürboğa'nın yanlış kararlar vermesi neticesinde komutanlar yanından ayrıldı ve tek başına kaldı. Nihayetinde Selçuklu ordusu, Antakya önlerinde Haçlılara yenildi.
➡ Berkyaruk'a, Arrân meliki kardeşi olan Muhammed Tapar isyan etti. Birçok kez savaşan bu iki kardeş arasında en nihayetinde sulh imzalandı. Buna göre Harizm, Horasan Muhammed Tapar'ın öz kardeşi Sencer'in, Irak-ı Arab ve Irak-ı Acem, Fars, Hûzistan Berkyaruk'un, Arran, Azerbaycan, Doğu ve Güneydoğu Anadolu, el-Cezîre ve Suriye Muhammed Tapar'ın hakimiyeti altında bulunacaktı.
➡Fakat bu isyanlarla geçen dönemde Haçlı ordusu, Anadolu'da önemli zayiatlara neden oldu ve Batıniler önü alınamayacak kadar kuvvetlendi. Kendilerine bağlı beyliklerin sadakatlerinin zayıflamasıyla imparatorluk çöküş dönemine girdi
➡ Berkyaruk'un vefatından sonra tahta geçen Muhammed Tapar, devlet içerisindeki düzeni ve birliği sağladı. Batıni harekatının önemli üssünü basarak tüm askerlerini öldürttü, Gaznelileri kendine tabi kıldı. Onun bu başarıları nedeniyle devletin eski itibarını kazandıran hükümdar olarak anılır.
➡ Muhammed Tapar'ın vefatından sonra oğlu Mahmud tahta geçse de devlet adamlarının yönetime müdahale ettiğini gören Sencer onun sultanlığını tanımadı. Bir süre sonra da kendi hükümdarlığını ilan etti. Abbasi halifesi de onun adına hutbe okudu.
➡ Annesi Seferi Hatun'un ara girmesiyle yeğeni Mahmud'u bağışlayan Sultan Sencer yaptıkları bir anlaşma ile Muhammed Tapar'ın doğrudan yönettiği toprakları ona bıraktı. Böylece Irak Selçuklu Devleti kurulmuş oldu.
Devlet teşkilatlanmasında en ileri seviyeye götüren Sultan Sencer'in ölümüyle Büyük Selçuklu tarih sahnesinden çekildi.
Büyük, Suriye-Filistin, Kirman, Irak, Türkiye olmak üzere 5 tane Selçuklu devleti bulunur. Bunların dördü Büyük Selçuklu'nun gücünü ve hâkimiyetini kabul etti. Sadece Türkiye Selçuklu belli bir dönemden sonra onlardan ayrıldı.
Türkiye Selçuklu dışında kalan dört devletin dayandığı kişi Çağrı Bey ve babası Mikail'di. Türkiye Selçuklu'nun atası ise Arslan Yabgu'ya dayanır.
İmam Gazzali'nin Sultan Ahmed Sencer'e yazdığı tarihi mektup
