Osmanlı saraylarında konser veren Avrupalı müzisyenler

19. yüzyılda müzikte başlayan yenileşme hareketiyle Osmanlı İmparatorluğuna Avrupalı müzisyenler davet edilmişti. İlk olarak askeri müzik alanında Muzıka-ı Hümayun 'da eğitim vermek üzere İtalya'dan Giuseppe Donizetti göreve atanmıştı. Bu adımla birlikte Donizetti'nin ve padişahların vasıtasıyla bu yeni müzik anlayışı yaygınlaştı. Dönemin ünlü Avrupalı müzisyenleri, Osmanlı saraylarında misafir edilip görevlendirildi. Bu gelişmeler, yüzyılın ortalarında Sultan Abdülmecid devrinde daha da hız kazanmış, yeni müzik eğitim kurumları, konser salonları açılmış, Franz Liszt gibi meşhur besteciler Osmanlı sarayında konserler vermişlerdi. Birçok Avrupalı besteci de padişahlara ithafen eser bestelemişlerdi.

Sultan Abdülaziz, Tanzimat sonrası Osmanlı yüksek kültüründeki yenileşmenin bir örneğiydi. Mevlevi tarikatına intisap olan Sultan resim yapar, ney üflerdi. Aynı zamanda iyi bir lavta ve piyano icracısıydı. Abdülaziz'in Doğu ve Batı kültürlerine, özellikle musikisine duyduğu derin alaka, sarayda pek çok yerli ve yabancı sanatkarı himaye etmesini sağlamıştı. O kadar ki Alman besteci Richard Wagner'in Osmanlı sarayına operalarını sahneleyecek yeni bir tiyatro binasının inşası için destek talebine sessiz kalmaz. Wagner'in, Abdülaziz'in yapmış olduğu bağışlara karşılık gönderdiği imzalı şükran sertifikası Bayreuth'daki arşivde muhafaza edilmektedir. Bugünkü değeriyle 70 bin Euro tutan bu bağış Avrupalı pek çok aydın ve sanatkârın dikkat nazarlarını Padişah'ın ilginç şahsiyetine yöneltmiş, ünlü besteci Franz List, bir mektubunda Sultan'ın bu davranışının Avrupalı prenslere örnek teşkil etmesi gerektiğini belirtmek ihtiyacını duymuştur.

19. yüzyılda Osmanlı saraylarına yurtdışından konser, opera ve operet temsilleri için sanatçılar davet edilmişti. İmparatorluktan gelen davetler üzerine dünya çapında ün yapmış besteci ve icracılar dünya turnelerine Osmanlı sarayında verecekleri konserleri de eklemeye başlamışlardı. Rus büyükelçisi aracılığıyla İstanbul'a davet edilen ve konser veren ilk virtüoz, Elias Parish Alvars olmuştu. Alvars dışında başta en prestijli isim olan Franz Liszt olmak üzere, Leopold de Meyer, Eugene Leon Vivier, Henri Wieuxtemps ve August D'Adelburg gibi önemli virtüozler de konser vermeye gelen isimler arasındaydı.

Dönemin bir diğer ünlü bestecisi Berlioz'un "arpın sihirbazı" olarak tanımladığı İngiliz besteci Alvars, 1832 baharında II. Mahmud'un huzurunda konser vermek üzere İstanbul'un Rusya büyükelçisi Kont Boutinoff tarafından davet edildi. Bu ziyaret sonucunda üç ay İstanbul'da kalıp topladığı içinde Türk asıllı bir dizi popüler melodiden oluşan koleksiyonunu "Travel of a Harpist in the Orient op. 62" başlığıyla basıma hazırladı. Bu koleksiyon; bir arpçının doğuya seyahati, Boğaz hatırası, Sultan'ın tören yürüyüşü marşı bölümlerinden oluşur.

Alvars, bu eseriyle Osmanlı'nın çok kültürlü, çok dinli, kozmopolit havasından ve eşsiz Boğaz'ından etkilenerek, Sultan'a da saygısını kendisinin adını andığı eserleriyle göstererek, müziğiyle bir nevi İstanbul hayatını tasvir etmiştir.