Vakıflar hakkında bilinmesi gereken 22 terim
Vakıflar, tarih boyunca Müslüman toplumlarda sosyal dayanışmayı güçlendirmede, toplumsal ihtiyaçları karşılamada ve adaleti korumada önemli görevler üstlendi. Yüzyıllar boyunca eğitim, sağlık, barınma gibi hayatın her alanında kişilerin ihtiyaçlarını gidermeyi amaçladı. Özellikle de Osmanlı'da, kışın abdest alanlara sıcak su temin eden vakıflara kadar geniş hizmet vererek toplumda hayati bir rol oynadılar. Peki, vakıf eserlerini araştırırken hangi terimlerle karşılaşırız? İşte vakıflar hakkında bilmeniz gereken 22 terim…
Önceki Resimler için Tıklayınız
Bozuk, karışık olmayan dirhem, gümüş paradır. Bir kişinin hırsızlık yaptığına hükmetmekte muteber olan ölçü de budur. Karışık olan on dirhem gümüş, hırsızlıkta muteber olan nisaptan sayılmaz.
Cami ve mescid vakıfları gibi sırf ibadet için yapılan vakıflardır.
Eizze, aziz kelimesinin çoğuludur. Abid, zâhid, dünya süs ve makamlarından feragat eden kimse manasına gelir. Eizze vakıfları Abdülkadir Geylani, Mevlana, Hacı Bektaş-ı Veli vakıflarıdır. Bunlar Evkaf İdaresinin müdahalesi olmayarak hususi mütevellileri tarafından idare olunurdu ve bunlara müstesna vakıf denirdi. Abdülkadir Geylani Vakfı Bağdat ve Musul'da, Mevlana Celaleddin-i Rûmî Vakfı Konya'da, Hacı Bektaş-ı Veli Vakfı Ankara ve Kırşehirde, Hacı Bayram-ı Veli Vakfı Ankara ve Konya arasında idi.
Ahvec, en ziyade muhtaç demektir. Bu takdirde terkibin manası en muhtaç, sonra en muhtaç demek olur. Mesela vakıf, "vakfımın geliri el-ahvec fel-ahvec yakınlarıma verile" diye şart eylese, gelir en çok muhtaç olana verilir.
Vakıf yapanın maksadıdır. Vakfiyelerdeki ibareler daima vâkıfın kastına göre tefsir edilir. Mesela, vakıf "vakfımın fazla geliri erkek ve kız evladıma ve evlad-ı evladıma feraiz-i şeriyye vechile verile" demiş olsa erkek ve kız lafızları ipucuyla "ferâiz-i şer'iyye" ibaresinden maksadın gelir fazlası "ikili birli" yani "erkek evlada iki ve kız evladıma bir olmak üzere verile" demek olduğu anlaşılır. Vakfiyedeki ibarelerden birinde gelir fazlasından erkek evlada verilmesi ve diğer bir ibareden hem erkek hem kıza verilmesi anlaşılsa maksat yardım olmak itibariyle kız evlada da hisse verilmesi icap eder.
