Uzaktaki kardeşlerimiz: Gagavuzlar
Gagavuzlar yani Gök Oğuzlar... Bizlerin; Azerbaycan, Türkmen, Özbek, Kazak Türklerinin kardeşi... Onlar, Hun İmparatorluğu zamanında Batı'ya göç eden Oğuz Türkleridir. Varlıklarından bihaber olduğumuz Gagavuz kardeşlerimizi, Hamdullah Suphi Tanrıöver ile daha yakından tanıdık. Peki, kim bu Gagavuzlar? Gagavuzları araştırdık.
Önceki Resimler için Tıklayınız
GAGAVUZLAR İLE ORTAK PAYDAMIZ: DİL
🔹 Gagavuz Türkleri ile aynı kökenden olduğumuzun en büyük kanıtı olan ortak paydamız yani dilimizdir. Aynı zamanda Gök Oğuzların konuştuğu Türkçe, ülkemizin Trakya Bölgesi'nin şivesine benzetilmektedir.
🔹 Gagavuz Türkçesinde; Balgerova, Winica, Brestak, Kumanova gibi ağızlar bulunmaktadır. Araştırmacılar Gök Oğuzların merkez ve güney ağızlarını kullandıklarını söyler.
↪ Orhun Abideleri, Dede Korkut, Kutadgu Bilig ortak Türk edebiyatının eserleri sayıldığı gibi Gagavuz Türklerininde eserleri kabul edilmektedir.
↪ Gagavuz Türkçesinin Türkiye Türkçesine olan yakınlığını daha iyi anlatmak için; "oşaf" yani hoşaf, "ayne" yani ayna, "aç" yani ağaç gibi kelimeleri örnek olarak gösterilebiliriz.
"Görselde Ulusal Gagavuz Tarih Ve Etnografya Müzesi yer almaktadır
GAGAVUZ TÜRKÇESİ
🔹 Oğuz grubunda yer alan Gagavuz Türkçesi, Oğuz gramer yapısını korumasına rağmen Kıpçak Türkçesi ve Bulgarcaya ait bazı özelliklerin dillerine yansıdığını görmekteyiz.
🔹 Gagavuzca çok güçlü sözlü bir geleneğin parçası olsa da 19. yüzyılın sonuna kadar kendilere ait yazılı bir kültür oluşturamamışlardır.
GAGAVUZ/ GAGAUZ ADININ KÖKENİ
🔹 Ünlü Türkolog Wilhelm Radloff'a göre Gagavuz ismi, Ağuz veya Oğuz-Uz sözcüklerine, Uzlarda bir kabile manası ifade eden Ga yahut Gaga sözcüğünün getirildiğini düşünmektedir.
🔹 Ülkemizin önemli Türkologlarından Ahmet Bican Ercilasun ise Gagavuz adının Kıpçaklarla Uzların kaynaşmasından Gaga-uz şeklinde ortaya çıkabileceğini söylemektedir.
🔹 Gagavuz adının "Kıpçak ülkesinden gelen Oğuz" anlamında kullanılmış olabileceğini düşünen Ercilasun, Gaga sözcüğünün Anadolu ağızlarındaki "kuru esmer" anlamını da dikkate alarak bu adın "kuru esmer Oğuz" şeklinde açıklanabileceğini belirtir.
GAGAVUZYA'NIN BAŞKENTİ: KOMRAT
🔹 Gagavuz veya Gagauz Özerk Bölgesi, Moldova'ya bağlıdır. Ülke bayrağında bulunan üç yıldızdan biri, Gök Oğuz yerinin başkenti Komrat'ı temsil etmektedir.
🔹 Efsaneye göre bir Bayıroğlu, simsiyah yağız atıyla bir yarıktan çıkar. Göçmekten yorulan ve çokça zayiat veren bu millete yardım elini uzatır. Onlara bu topraklara yerleşmesini salık verir. Efsanedeki Bayıroğlu'nun atı kömür renginde olduğundan başkente "Komrat" adı verilmiştir.
*Salık vermek ne demek?
Bir şeyin bulunduğu yeri haber vermek manasına gelir. Ya da bir şeyin iyi, güzel diye uygunluğunu bildirmektir.
YEMEK KÜLTÜRLERİ
🔹 Gagavuzların yemek kültürü, bulundukları coğrafyanın bir başka tezahürü olmuştur. Rus, Moldovan, Bulgar, Romen ve Ukrayna gibi halklar ile etkileşim içinde olduklarından ötürü bu yemek kültürlerine de yansır. Bu nedenle başta hamur mayalama ve ekmek yapım yöntemleri daha çok Slavlara benzemektedir.
🔹 Bunun yanında diğer Türk toplulukları gibi; kurban eti, pide, gözleme, bazlama gibi yiyeceklerin kutlama günlerinde bir ziyafet yemeği olarak yapıldığını görmekteyiz.
GAGAVUZ TÜRKÇESİNİN SÖZLÜ KÜLTÜRÜ
🔹 Günümüzde Gagavuzların çoğu yaşadığı ülkelerin dillerini, öz dillerinden daha iyi bilmektedir. Çünkü bulundukları ülkelerde azınlık konumundadırlar. Oralarda kendi dilleri ile iletişim kuramazlar, dillerini sadece aile içinde kullanırlar.
🔹 Kendi dillerinde sözlü kültür ögesi olarak atasözleri ve deyimleri örnek gösterebiliriz. Deyimlere "demekler", atasözlerine ise "söleyiş veya süleyiş" demektedirler. Elbette sözlü kültür ögeleri bunlarla sınırlı değildir. Türküler, bilmeceler, maniler, fıkralar, masallar ve daha sayabileceğimiz daha pek çok sözlü gelenekleri bulunur.
▶ Aaç ayı oynamas. "Aç ayı oynamaz." Atasözü 🖍
▶ Bir yöküzüm var, kuyru koparmadan, dama girmes. (Armut) "Bir öküzüm var kuyruğunu koparmadan dama girmez." Bilmece🖍
