Kırım'daki Gözyaşı Çeşmesi'nin hikayesi
Bir zamanlar Kırım Hanlığı'nın başşehri olan Bahçesaray'da eşsiz bir yapı bulunuyor: Han Sarayı. Kırım Türklerinin ana vatanı olan Bahçesaray'daki bu yapının birbirinden kıymetli bölümleri var. Bunlardan biri de Rusların "Ulusal Şairi" Puşkin'in şiirine konu olan Gözyaşı Çeşmesi. Aleksandr Puşkin, bu çeşmenin hikayesinden oldukça etkilenmiş ve bir şiir kaleme almıştı. Peki, bu yapının hikayesi ne? Gözyaşı Çeşmesi'ni ayrıcalıklı kılan özelliği nedir? İşte, Kırım'daki Gözyaşı Çeşmesi'nin hikayesi...
Önceki Resimler için Tıklayınız
🔹 Bazı kaynaklara göre çeşmeyi İran asıllı Ömer adında bir ustaya bu çeşmeyi 1763 yılında inşa ettirir. Bunun haricinde başka bir rivayete göre ise han, hareminde Maria Potocka adında Leh asıllı bir kıza aşık olur. Han bunu kıza söyleyemeden kız hayata veda eder.
🔹 Han acısını nasıl yaşayacağını bilemez ve bir heykeltıraştan, ağlayan bir heykel yapmasını ister, sonuç olarak ortaya "Gözyaşı Çeşmesi" çıkar.
🔹 İki rivayetin de ortak bir noktası vardır, çeşme kavuşamayan aşıkları temsil etmekte. Burada hikayenin içeriği kadar, çeşmenin detayları oldukça önemli.
🔹 Çeşmenin hikayesi oldukça ilginçtir. Çeşme, kat kat kurnalardan oluşmakta. Kurnaların arasındaysa lotus çiçeği desenleri göze çarpar. Bu, gözyaşıyla dolu bir gözü simgeler.
🔹 Çiçek desenli kurnalardan aşağı doğru akan su ise Giray Han'ın gözyaşları temsil eder. İlk büyük kurna, kalbin sembolüdür bu yüzden ilk ve en fazla orası dolmaktadır. Bu da "kalbin hep kederle dolu olduğunu" gösterir.
🔹 Büyük kurnaların arasında yer alan iki küçük kurna ise hatıraları anımsatır. Manası ise "zaman bütün acıları hafifletse de zihnimizdekiler acıyı hatırlatır" bu da yaşanan acıları bir devinime sürükler.
🔹 Zeminde yer alan spiral motif ise hayatın bir devinim içinde, devam ettiğini göstermekte. Taşan su ise yerin altına, bir bilinmezliğe doğru giderek kayboluyor. Bu çeşmedeki suyun kaynağı ise halen bilinmemektedir.
🔹 Bu anlattıklarımızdan ziyade, çeşmeden su akarken farklı bir ses çıktığı, bu sesin ise bir ağlama sesine benzediği anlatılanlar arasında. Ancak bu özellik, çeşmenin yeri değiştirildikten sonra kaybolmuştur.
🔹 Han Saray'daki bu çeşme, Puşkin'in "Gözyaşı Çeşmesi" adlı şiirini kaleme almasıyla tanınmış. Puşkin, 1822 senesinde sürgündeyken Han Sarayı'nı gezmiş ve hikayesinden çok etkilenmiş. Sürgünden tam 4 yıl sonra bu yapının hikayesini anlatan şiirini kaleme almış.
Genç kızları bu ülkenin
Eskisinin söylencesini öğrendiler,
Ve kederli anıtına o devrin
Gözyaşı Çeşmesi dediler.
