Her kesimden muhtaç insanları himaye eden Abdülhamid yadigârı “Düşkünler evi”

Özellikle Anadolu Türk İslam kültüründe büyük önemi olan sosyal yardımlaşma konusu, bu topraklarda her alanda yayıldı. Göçmen kuşlara yardım eden vakıflardan, yolda kalanlara kadar çeşitlenen bu yardımlaşma geleneğini Sultan II. Abdülhamid Darülaceze ile taçlandırdı. Sultan, Darülaceze binalarının yapımı için kişisel eşyalarından bir kısmını sattı. Dönemin hayırseverleri de cömert davranıp, taşın altına ellerini sokunca 1896 yılında Darülaceze doğdu.

Kadın-erkek, yoksul, sakat ve kimsesiz çocukları korumak için, Sultan Abdülhamid devrinde yaptırılarak hizmete sunulan "düşkünler evi" Dârülaceze'nin temeli, 7 Kasım 1892 tarihinde Kâğıthane'de, atış alanı sırtlarında atıldı. Devrin sadrazamı Halil Rifat Paşa, Dârülaceze'nin yapılmasına önderlik etti. Giderlerinin tamamını hayırseverlerin bağışları ile karşılayan Darülaceze, bugüne dek 29 bini çocuk olmak üzere toplam 72 bin kişiyi ağırladı.

Darülaceze adında İstanbul'da bir hayır kuruluşu hakkında ilk fikir Sultan Abdülhamid'e aittir. Kuruluş yolunda ilk çalışmalar başladığı zaman Sadrazamlıkta Kâmil Paşa bulunuyordu. 30 Mart 1890 (H. 8 Ş 1307) tarihinde çıkan iradede:

"Geçimini sağlamak için sokaklarda dilenmekte olan ve kimsesiz bulunan çocuklarla, hasta ve sakat, erkek ve kadınların dilenme zilletinden ve aşağılanmasından kurtarılarak vücutlarının dayanabileceği ve yapabileceği ölçüde çalışarak kendi işleriyle geçinebilmelerini sağlamak ve bunlardan işe güce yaramayanların da beslenip barındırılması ve kimsesiz çocukların eğitim ve terbiyesi için bir yer ayrılması ve bunun için de İstanbul'un ne tarafında, ne plan ve resimle ve ne büyüklükte bina yapmak ve tahsisat olarak nerelerden ne miktar şey ayırıp vermek lazım geleceği ve sair teferruatı Şuray-ı Devlet'çe hemen konuşularak ve o konuda süratle bir nizamname yazılarak arz edilmesi irade buyrulmuştur."

Darülaceze, sadece barınma mekânı olmanın çok ötesinde. Toplumun çok kültürlü yapısına uygun, hemen her kesimden insanın yabancılık çekmeden uyum sağlayabileceği ve inançlarını yaşayabileceği bir çatı. Darülaceze devlet adamları, müzisyenler, ressamlar, zamanın tüccarlarını misafir etmiş; top oynarken düşüp, ayağını inciten bir çocuğa anne şefkati gibi bir sevgi gösterilmiş. Sadece yatacak yer ve yiyecek sağlamamış; sakinlerine dost olmuş her zaman.

Darülaceze'nin bahçesine girdiğinizde geniş, sakin bir ortam karşılıyor sizi. Etraf sessiz, banklarda oturan yaşlıların arasında yemlenen güvercinler, oyun oynayan sevimli kediler görüyorsunuz ilk başta. Ama bu durgun manzara sizi aldatmasın. Burada görünce çok şaşıracağınız bir rehabilitasyon merkezi var ki adeta küçük bir fabrika. Darülaceze'nin misafirleri buradaki atölyelerde çorap üretip satıyorlar.