Eli resim kalbi şiir olan ressam şairler

Ressam, yazar ve şair olan Bedri Rahmi, İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'nde başlayıp Paris'te sürdürdüğü resim öğreniminin ardından yurda döndü ve yaşamı boyunca Güzel Sanatlar Akademisinde ders verdi. Modern Türk sanatında iki disiplini bir arada yürüten Bedri Rahmi, Türk edebiyatında renk unsurunu yoğun bir şekilde dizelerine yansıttı. 'Resim nedir? Resim, ışığa kavuşan her şeyi büyük bir aşk ile incelemek ve bu aşkı renkler ve çizgiler aracılığı ile insanlara aşılamak sanatıdır. İçerisinde bir ışık, bir güneş tadı olmayan resim bir nakış şaheseri olabilir, fakat resim olamaz. Şair, resimde şiir ve ışık bütünlüğünü aradığı gibi, şiirinde de resim ve ışık güzelliğini arar.' Bunun nedeni ise ressam olma özelliğinin yanı sıra edebi şahsiyetindeki rintçe tavrın, Anadolu'ya şair-ressam gözü ile açılıyor olmasıdır. Anadolu'daki kilim örneklerinden, mimarideki çini motiflerine varıncaya kadar geniş bir dağılım alanı bulan kültürel zenginlik, Bedri Rahmi'nin şiirinde kendini gösterir. Bedri Rahmi'nin çocukluğu, Anadolu'nun değişik yerlerinde geçti. Havza, Kütahya, Ankara, Artvin'de bulunduktan sonra babasının Trabzon milletvekili seçilmesi üzerine ailesi 1925'te Trabzon'a yerleşti. Trabzon Lisesi'nde öğrenim gördü. 1927'de okuluna resim öğretmeni olarak atanan ve orada yedi ay görev yapan ünlü ressam Zeki Kocamemi, onun resim yeteneğini keşfetti ve onda resme ilgi uyandırdı. Bir öğrenim bursu ile Fransa'ya gitmiş olan ağabeyi Sabahattin'in gönderdiği resim kitapları, ilgisinin devamını sağladı. Bu arada edebiyata da ilgi duyan Bedri Rahmi, ilk şiirlerini lise yıllarındayken yazmaya başladı. 1929'da İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi'ne girdi. Nazmi Ziya Güran ve İbrahim Çallı'nın öğrencisi oldu. Ahmet Haşim'den estetik ve mitoloji dersleri aldı. 1931'de diplomasını almadan, kendisiyle bursunu paylaşan ağabeyi ile Fransa'ya gitti.1940'lardan sonra duvar resimlerine yönelen Bedri Rahmi, Paris'te 'İnsan Müzesinde' ilkel kavimlerin sanatını inceledikten sonra 'güzelin yararlı, yararlının güzel' olabileceği fikrini benimsedi ve eserlerinde bu görüşü yansıttı. Bedri Rahmi, kendisini tümüyle resme vermesi konusundaki telkinlere rağmen şiir yazmayı da hiç bırakmadı ve 1948 yılının Ağustos ayında ikinci şiir kitabı 'Karadut' yayımlandı. İkinci Yeni şiirinin öncü simalarından biri olarak değerlendirilmesine rağmen, Cemal Süreya şiir evrenini, temelinde ortak dilin yer aldığı geniş bir alan üzerine inşa etmiştir. Şairlik duygusunun en temel aktörü annesi Gülbeyaz Seber olan şair, şiire ilk adım atışını annesinin anlattığı Kerem ile Aslı hikâyesine bağlar. Süreya, imgesel, dil-sözcük oyunları içeren, konuşma dilinden uzaklaşmayan, soyut, biçimi önemseyen, edebi sanatlarla dolu şiirlerini yazarken kelimeyi ve dili şiirin ilk yapıtaşı addeder, gelenekten yararlanır, ama bunu yaparken yeni yeni imgelere tutunur ve bir ucuyla Doğu'ya diğer ucuyla Batı'ya uzanan geniş bir şiir iklimine sahiptir. Cemal Süreya not defterlerinin kenarlarına yaptığı karakalem çizimlerinde genellikle şair arkadaşlarını çizmiş. Günlüğünde ise şöyle yazar: 'Birkaçımızda büyük resim tutkusu vardı. Boyuna albümleri karıştırırdık. Sözgelimi, Edip Cansever'le ben. Sezai Karakoç, resme başka bir açıdan bakardı, ama bakardı. (Mülkiye Dergisi'nde onun Mona Roza'larını ben desenlemiştim, takma adım da Charles Suarez, yani C:S.) Ece'nin resme önem verdiğini biliyordum. Metin Eloğlu, zaten ressamdı. Karıştırırdık albümleri (ne albümler ama): Chagall ne yapmış? Yüksel Arslan? Arkadaşımızdı Yüksel Arslan. Edgü de arkadaşımız Edip'le resmin sorunları üzerinde çok konuştuk. Onun Kapalıçarşı'da, Sandal Bedesteni'ndeki dükkânının üst katındaki masasının bir bölümünde resim albümleri Himalayalar gibi yükselirdi.' İkinci Yeni topluluğunun arasında olan İlhan Berk, resme olan ilgisini şöyle dile getirir: 'Resim benim dünyam değil. Dünyayı görmeme de engel değil. Resim yapmak beni mutlu ediyor. Hepsi bu. Yazmak ise mutsuzluktur. Kendini mutlu sayan gerçek yazar yazmaz. Benim mutlu olduğum bir tek şey var: Resim yapmak. Miller resim yapmaya 'yeniden âşık olmak.' diyor. Andre Malraux da yazarların mutsuz, ressamların mutlu olduğunu söyler. Ben hiçbir zaman resim yapayım diye oturmadım. Önümde her zaman kâğıtlar olmuştur. Daha doğrusu yürümeyen şiirler. Ayrımına varmadan onlar üzerinde elim gider gelir, çiziktiririm. Beni ilgilendirirse de boyarım. Ya gerçekten yazacak bir şey olmadığında, okumak da beni ilgilendirmiyorsa, gene ayrımına varmadan koca bir kartın alır, çizer boyarım.' 1918 yılında Manisa'da doğan İlhan Berk yedi çocuklu, yoksul bir ailenin en küçük çocuğudur. Doğduğu yıllar, kurtuluş mücadelesinin verildiği dönemler olduğu için genel olarak bir yokluk söz konusudur zaten ve bunun etkileri ilerde şairin şiirlerinde görülecektir. İlhan Berk, ilk şiirlerini 1935 yılında Manisa Halkevi'nin dergisi Uyanış'ta yayımlamaya başlar. 19 yaşındayken 'Güneşi Yakanların Selâmı' adıyla kitaplaştırdığı bu şiirlerinde 'hece vezni' kullanır ve o dönemin şiir anlayışına özgü bir karamsarlık taşır hep. Başlangıçta yazdığı toplumsal içerikli; umut, özgürlük ve eşitlik düşleri gibi temalarla dolu şiirleri, 'İkinci Yeni' anlayışını benimsemesi ile birlikte değişime uğrar. İnsanı, tarihi, doğası, kutsal kitapları, mitolojsi, kentleri ve çağrışımları ile var olmayan, sürrealist bir şiirin izini sürmeye başlar artık. Ressamca şiir yazar, şairce resim yapar İlhan Berk… Resimleri sorulduğunda; 'Benim tavrım bir ressam tavrı değil, bir şair tavrı. Şiirle bir ilgi kurmaya kalkarsak, şiir gibi bir 'anlık'tan söz etmeliyim: Bir yaprak düşer gibi düşer bir dize bende; resim de öyle' der. Şiirlerinde devamlı bir başkalığın değişmenin peşinde olan sanatçı, sürekli kendini yeniledi, 48 yıl boyunca şiir yazdı. Orhan Veli ve Melih Cevdet'le birlikte başlattıkları Garip anlayıştan, toplumculuğa, toplumcu anlayıştan bireyselliğe ve gerçeküstücülüğe, daha sonra tekrar toplumculuğa yöneldi. Oktay Rifat, şiir serüvenini toplumcu gerçekçi, İkinci Yeni ve evrensel değerleri önceleyen bir doğrultuda sürdürdü. Bazı şiirlerinde, halkçı bir tavırla folklordan faydalandığı da görülür. Ona göre şiir, içerik ve dil işidir. Bundan dolayıdır ki onun şiirlerinde aynı muhteva, birbirinden farklı formların içerisinde dile dönüşmüş bir biçimde görülebilir. Lirizm ise Oktay Rifat'ın şiirinin her döneminde bir dip akıntı olarak varlığını korumuştur. Şiirlerinde aşk, yaşama sevinci, özgürlük ve zaman problemi en çok üzerinde durduğu konulardır. Rifat'ın tablolarında da, şiirlerindeki gibi basit ama itinalı, hassas anlatım görülür. Şiirlerindeki gündelik hayat, insan ilişkileri, tablolarında da renkli, neşeli bir his uyandıran görselliğe bürünmüş. Somuttan soyuta geçiş havasında vermek istediği görüntüler, okuyanı çarpan şiirlerinin gücünden, yenilikçi yanından resimde de taviz vermediğini ispatlar. Galiba şiirin tıkandığı yerde başlıyor resim der Oktay Rifat ve kimi zaman beğenir, kimi zaman beğenmez kendi resimlerini… Nazım Hikmet, Türk şiirine yenilik olarak lirik toplumcu gerçekçiliği, somut güzellikleriyle gerçek doğayı, romantizmi ve serbest vezinle şiir biçiminde özgürleşmeyi getirdi. Resim sanatına olan eğilimi, annesi Celile Hanım'ın da ressam olmasından kaynaklanıyordı. Büyük çoğunluğu portre resimlerden oluşan çalışmaları, küçük çizimleri, notları, elde yaptığı ceviz kutular, yüzük kalemliler gözden geçirildiğinde, bunların yaratıcı bir imgelem ve gözlem yeteneğinden kaynaklandığı görülür. Tevfik Fikret, Sis, Tarih-i Kadim, Rubab-ı Şikeste, Han-ı Yağma, Promote gibi hem güncel hem klasik olarak okunabilecek şiirlerin sahibidir. Aynı zamanda güzel sanatlara ilgi duyan bir ressamdır. 48 yıllık ömründe yağlı boya, karakalem olmak üzere yaptığı tablolarının bazılarında babasını, eşini ve oğlu Haluk'u ve kendisini tasvir etti. Bu resimlerin bir kısmı bugün Aşiyan Müzesi'ndedir. Servet-i Fünûn edebiyatçıları, tabiatı şiire sokarken, onu bir ressam edasıyla kelimelere yerleştirmeye çalışmışlardır. Servet-i Fünûn şairi Tevfik Fikret'in de şiirlerinin birçoğunda tablo gibi şiir yazma anlayışına rastlanır. Özellikle Romantizm akımından izler taşıyan manzara tablolarında şiirsel bir hava hissedilir. İnişli çıkışlı bir hayat yaşayan Tevfik, oğlunun ona yaşattığı hayal kırıklığı, kendisine karşı aldığı vefasız tavırları vücudunu da hastalıklara bırakmıştı. Doktor tedavisini kabul etmeyen Tevfik, kendini ölüme hazırladı. Geçirdiği bir ameliyat sonrasında 19 Ağustos 1915'te hayatını kaybetti. Vasiyeti Aşiyan'a gömülmekti; ama buranın kimin eline geçeceği konusundaki endişeler sebebiyle Eyüp'teki aile mezarlığına gömüldü. Evi 1945'te müze hâline getirildi ve kabri de 24 Aralık 1961'de, doğum gününde, hep istediği gibi Aşiyan'a taşındı. (Kaynak: leblebitozu, Türk Edebiyatı'nın Ressam Şairleri)

Eli resim kalbi şiir olan ressam şairler

Bedri Rahmi, İlhan Berk, Cemal Süreya başta olmak üzere şair yönüyle tanıdığımız edebiyatçılarımızın, resim sanatında da eserler verdiğini biliyor muydunuz? Bedri Rahmi Eyüboğlu'nun vefat yıl dönümünde, eli resim kalbi şair olan edebiyatçılarımızı derledik.

"4. İstanbul Dijital Sanat Festivali" sona erdi

PODCAST I Ayasofya'nın büyük gizemi

"Zaman belirleyici" olarak bilinen muvakkithanelerin bir örneği de Selimiye'de

Hasret bitti: Kariye Camii'nde 79 yıl sonra ilk ezan

Kadim bir öncü: Nizamiye Medreseleri

Türk lehçelerinde Mayıs ayı

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

PODCAST I Fergana Vadisi niçin önemli?

İslâmcılık siyaseti bitti mi, yeni mi başlıyor? -2-

Gönül frekansında buluşanlar

Ankara'da terör örgütü ASALA tarafından şehit edilen diplomatlar için anıt yapılacak

Somali’nin hürriyet kahramanı: Muhammed b. Abdullah Hasan

Sahabenin ümmete örnekliği

İslam sanatında zirve: Selçuklu çinileri

Kosova'nın 735 yıllık en eski camisi: Mlike

İnzivanın iktizası

Hasret bitti: Kariye Camii'nde 79 yıl sonra ilk ezan

İslâmcılık siyaseti bitti mi, yeni mi başlıyor? -2-

Kadim bir öncü: Nizamiye Medreseleri

Eşikte Duran İnsan'dan alıntılar

Gönül frekansında buluşanlar

Türk lehçelerinde Mayıs ayı

Arama

Eli resim kalbi şiir olan ressam şairler

Bedri Rahmi, İlhan Berk, Cemal Süreya başta olmak üzere şair yönüyle tanıdığımız edebiyatçılarımızın, resim sanatında da eserler verdiğini biliyor muydunuz? Bedri Rahmi Eyüboğlu'nun vefat yıl dönümünde, eli resim kalbi şair olan edebiyatçılarımızı derledik.