Cami ve türbeleriyle Doğu Türkistan
Kadim Türk diyarlarından biri Doğu Türkistan, tarihin en unutulmaz simalarından olan Uygurların ata yurdudur. Bilgelikleri ve güçleri sayesinde Uygurlar, Orta Asya topraklarında kök salmışlar, gelecek nesillere aktarmak üzere "mimarilerine has" eserler inşa etmeyi de ihmal etmemişlerdir. İşte, birbirinden kıymetli cami ve türbeleriyle Doğu Türkistan...
Önceki Resimler için Tıklayınız
📍 IYDGAH CAMİİ
🔸 Iydgah Camii'ndeki "Iydgah" kelimesi "bayram yeri" anlamına gelir. Doğu Türkistan, Uygur Özerk Bölgesi'nde bulunan cami, 1442 yılında Saqsız Mirza tarafından yapılır. Yıllar içinde birçok değişikliğe uğrayan mabedin aynı zamanda geniş bir avlusu bulunur.
🔸 Uygur Türklerinin sembollerinden biri olan bu camide aynı anda 10 bin kişi namaz kılabilir. Muazzam mozaikler ile bezenmiş cami, tarihi İpek Yolu'nun üzerindeki Kaşgar eyaletinde yer alır.
(X) Kaşgar Eyaleti nerede?
"Kaşgar" sözcüğü "yeşim taşı" manasına gelir. Burası o kadar kutsal ve değerli bir yerdir ki zamanında böyle bir isim verilir. İpek Yolu üzerinde köprü görevi gören bu kent, birçok Türk Cumhuriyetlerine sınırı bulunur.
📍SATUK BUĞRA HAN CAMİİ VE TÜRBESİ
🔸 İlk Müslüman Türk hükümranlığı olan Karahanlı Devleti'nin yöneticisi Satuk Buğra Han'ın türbesi, Kaşgar eyaletine yakın Altın Arduç Köyü'nde yer almaktadır.
🔸 Bozkırın ortasındaki cami ve türbe ziyaretçilerine, firuze renkli çinileriyle adeta görsel şölen sunmaktadır. Abdülkerim Satuk Buğra Han'ın türbesi, caminin solunda üzüm bağları ve ağaçlı bir alanda bulunmaktadır.
🔸 Karahanlı Hanı Satuk Buğra'ya ait türbe, 10. yüzyılda inşa edilir. Fakat bölgede yaşanan depremler sonucu 1995 yılında Mimar Abuduryim Ashan'ın öncülüğünde onarımdan geçer.
📍 TURFAN, EMİN MİNARE
🔸 Emin Minaresi, Uygur Özerk Bölgesi'nde Turfan eylatinde yer almaktadır. Süleyman Minaresi olarak da anılan bu yapı, zamanında bir camiye aittir fakat caminin yıkılmasıyla beraber geriye sadece bu muazzam yüksekliğe sahip minare kalır.
🔸 Yapımına 1777 yılında Emin Hoca tarafından başlanır ancak çıkan iç karışıklar sonucu Emin Hoca şehit edilir. Böylece yapının inşası uzamış olur. Sonuç olarak bu mimarı şaheser, oğlu Süleyman tarafından tamamlanır.
🔸 Tarihi İpek Yolu üzerinde bulunan Emin Minaresi, Çin'in en yüksek minaresi olarak kabul edilmektedir. Bu yapının ayağı 10 metre olup tamamı 44 metre yüksekliğe sahiptir. Caminin içi yerel sanatkarlar tarafından tamamen yerel bir malzeme ağaçtan yapılır.
↪ Yapının dışı, İslami tarzda ve Afgan usulü zarif geometrik desenler ile bezenmiştir.
(X) Turfan Eyaleti neresi?
Turfan, Doğu Türkistan topraklarında yer alan tarihi bir vaha kentidir.
📍 KAŞGARLI MAHMUD TÜRBESİ
🔸 Yaşadığı yüzyılın en önemli alimlerinden biri olan Kaşgarlı Mahmud, adından da anlaşılacağı üzere "Kaşgar" vilayetinde doğmuş burada yetişmiş ve kendini Türk-İslam mefkuresine adamış bir mütefekkirdir.
🔸 Ünlü leksikografın türbesi, Uygur Özerk bölgesi sınırlarında bulunan Kaşgar kentindeki Opal Köyü'nde yer almaktadır. Uygur Türklerinin türbedarlık geleneği bu kutsi yerde de mevcuttur. Divanü Lügati't Türk'ün yazarının türbedarlık görevini "Yasin Kari" ailesi üstlenmiştir.
🔸 Türbenin bahçesinde Kaşgarlı Mahmud'a ait bir heykel ve müze halinde çevrili bir bölüm vardır. Aynı zamanda külliye şeklindeki türbenin içinde; çilehane, tilavethane, hacet ve halvet yerlerinin varlığı bilinir.
(X) Leksikograf ne demek?
Yunanca kökenli kelime, "sözlükçü" manasına gelmektedir.
📍 URUMÇİ, KURUK KÖPRÜ CAMİİ
🔸 Doğu Türkistan'ın en önemli şehirlerinden biri olan Urumçi, Uygur nüfusunun büyük bir kısmını bünyesinde barındırmaktadır. Bu kentin sembollerinden olan Büyük Pazar Meydanı'nda yer alan Kuruk Köprü Camii günümüze kadar ulaşır.
🔸 Bu caminin bulunduğu meydan Urumçi'nin en işlek ve en kalabalık mevkisi. Urumçi'nin en ünlü pazarı olan "Büyük Pazar", İslam mimarisinin sembolik özelliklerini de gözler önüne sermektedir. Pazarın yapısı, kadim İpek Yolu'nun zenginliğini adeta canlandırmaktadır.
(X) Urumçi Eyaleti nedir?
Urumçi ya da Ürümçi, Çin'in kuzeybatısında yer alan, Doğu Türkistan'ın başkentidir.
