Arama
Zülkarneyn kimdir? Kur’an-ı Kerim’de Zülkarneyn kıssası ve Yecüc ile Mecüc
Kur'an-ı Kerim'de zikredilen kıssalardan biri, Zülkarneyn adında kendisine büyük güç ve imkân verildiği bildirilen bir kişiye aittir. İslami kaynaklara göre Zülkarneyn, doğuya ve batıya seferler düzenleyerek büyük fetihler yapan bir cihangirdi. Seferleri sırasında halka, dini ve ahlaki tebliğde bulundu; zulüm ve şirkten sakınma, Allah'a iman, salih amel gibi konulara değindi. Yecüc ve Mecüc olarak adlandırılan fesatçı ve saldırgan kavimden şikâyet eden bir halkla karşılaştı ve onları koruyacak bir set inşa etti. Bazı kaynaklar, Zülkarneyn'in Makedonya Kralı Büyük İskender olabileceğini ifade eder. Peki, Zülkarneyn kimdir? Kur'an-ı Kerim'de Zülkarneyn kıssası nasıl geçer?
🔸 İslami kaynaklarda yer alan rivayetlere ve izahlara göre Zülkarneyn, doğuya ve batıya seferler düzenleyerek büyük fetihler yapan bir cihangirdi. Bu rivayetlerin bir kısmı Yahudi kökenliydi.
10. yüzyılda yaşayan müfessir Sa'lebî, Zülkarneyn'e ilişkin şunları nakletmişti:
◾ İnsanları tevhide davet eden Zülkarneyn'in, inkârcılar tarafından başının iki tarafına vurularak öldürüldüğü,
◾ Başında boynuza benzer iki çıkıntının yer aldığı, tacının üstünde bakırdan iki boynuz bulunduğu, saçlarının iki örgülü olduğu, emrine ışık ve karanlığın verildiği,
◾ Rüyasında kendini gökyüzüne tırmanmış ve güneşin iki kenarından tutunmuş halde gördüğü, hem anne hem baba tarafından asil bir soya mensup bulunduğu,
◾ İran ve Yunan asıllı iki soydan geldiği, hayatı boyunca iki nesil gelip geçtiği, büyük cesaretinden dolayı veya savaşta düşmanlarını âdeta koç gibi vurup devirdiği yahut kendisine zâhir ve bâtın ilmi verildiği için Zülkarneyn diye anıldığı.
9. yüzyılda yaşayan müfessir Taberi'ye göre ise Zülkarneyn ismi, doğu ve batı yönüne iki sefer yapması, Bizans ve İran'ı ele geçirmesi sebebiyle verilmişti.
🔸 Kur'an-ı Kerim'de yer alan Zülkarneyn kıssası üzerinden tarihi bir çerçeve belirlemek mümkün görülmemiştir.
🔸 Bununla beraber Zülkarneyn ile ilgili birtakım bilgilere yer verilir ve buradan bazı çıkarımlarda bulunulur.
🔸 Ayetlerdeki ifadelere göre Zülkarneyn, Allah tarafından kendisine verilen büyük güç ve geniş imkânlar sayesinde dünyanın doğusuna ve batısına iki sefer düzenledi.
🔸 Batıya yönelik ilk seferinde karşılaştığı halka, dini ve ahlaki tebliğde bulundu; bu tebliğde zulüm ve şirkten sakınma, Allah'a iman, salih amel gibi kavramlara yer verdi.
🔸 Daha sonra doğuya yönelik ikinci bir sefere çıktı ve bu seferde, kendilerini güneşten koruyacak gölgelikleri bulunmayan başka bir kavimle karşılaştı.
(x) 🔍 Peygamberler Tarihi kategorisinden kıssalar okumak için tıklayın
🔸 Kuzeydeki dağlık bir bölgeye üçüncü bir sefer düzenleyen Zülkarneyn, burada Ye'cûc ve Me'cûc olarak adlandırılan fesatçı ve saldırgan kavimden şikâyet eden bir halkla karşılaştı.
🔸 Halkın isteği üzerine, Ye'cûc ve Me'cûc'ü engelleyebilmek amacıyla demir ve bakırı eriterek sağlam bir set inşa etti.
🔸 Seddin inşası için halk kendisine ücret vermek istemiş, Zülkarneyn ise kendisine beden gücü ile yardımda bulunmalarını söylemiş ve bu teklifi şu sözlerle geri çevirmişti:
"Rabbimin bana lütfettiği geniş imkânların yanında sizin vereceğiniz ücretin kıymeti yoktur."
🔸 Seddin inşası tamamlandığında Ye'cûc ve Me'cûc burada gedik bile açamamışlar ve böylece seddi aşamamışlardı.
🔸 Bu başarının ilahi lütuf sayesinde gerçekleştiğini belirten Zülkarneyn, seddin ancak Allah'ın belirlediği vakit geldiğinde yıkılacağını söyledi.
🔸 Zülkarneyn'in büyük güç ve imkân sahibi kılınması, Kur'an-ı Kerim'de geçen kıssada "sebep" kelimesiyle ifade edilir ve şöyle buyrulur:
"Gerçekten biz onu yeryüzünde iktidar sahibi kıldık, ona (muhtaç olduğu) her şey için bir yol öğrettik."
(x) Kehf suresinin 84. ayetin tefsiri 📕 ve sure meali🔊
🔸 Nitekim müfessirler, Zülkarneyn'e verilen "sebebin" daha geniş bir anlam taşıdığına, akıl, ilim, irade, kuvvet, kudret, imkân gibi amaca ulaşmayı mümkün kılan her şeyi kapsadığına işaret ederler.
🔸 Zülkarneyn kıssası, Kehf suresinin 83-98. ayetleri arasında zikredilen hadisedir ve Yahudilerin yönlendirmesi ile Mekkeli müşrikler Resul-i Ekrem Efendimize (sav) gelerek ona soru sormuşlardır.
Ayetler, "yeryüzünün hem doğusuna hem de batısına sefer yapmış olan şahıs" ile ilgili sorulan soruya cevap niteliğindedir:
"Sana Zülkarneyn hakkında soru soruyorlar. De ki: "Size onunla ilgili bir parça okuyacağım." Gerçekten biz onu yeryüzünde iktidar sahibi kıldık, ona (muhtaç olduğu) her şey için bir yol öğrettik. O da bir yol tutup gitti.
Nihayet güneşin battığı yere varınca, onu kara bir balçıkta batar (gibi) buldu. Orada bir kavme rastladı. Bunun üzerine biz, "Ey Zülkarneyn! Onları ya cezalandıracak veya haklarında iyi davranma yolunu seçeceksin" dedik. O, şöyle dedi: "Haksızlık edeni cezalandıracağız; sonra o, rabbine gönderilecek; Allah da ona korkunç bir azap uygulayacak. İman edip iyi şeyler yapan kimseye gelince, onun için de en güzel karşılık vardır. Ve ona işimizden kolay olanını buyuracağız."
Sonra yine bir yol tutup gitti. Nihayet güneşin doğduğu yere ulaşınca, onu öyle bir kavim üzerine doğar buldu ki, onlar için güneşe karşı bir örtü yapmamıştık. İşte böyle oldu! Biz onunla ilgili her şeyi ayrıntısıyla biliyorduk."
(x) Kehf suresinin 83-91. ayetlerin tefsiri 📕 ve sure meali🔊