İsmet Özel'in "Tahrir Vazifeleri"

◾ Ne ben yazmayı bırakabildim, ne de yazmak beni bıraktı. İsmet Özel ◾ Yazmakla vazifeliyim ve vazifem yazmaktır. İsmet Özel ◾ Çocuk hakikate yönelen sözler ederken nelere dikkat etmesi, hangi sırayı izlemesi gerektiğini bilmez. Bu konuda hazırlıksızdır. Şair ise söz ederken alacağı tedbirlerin sözünü saptıracağının bilincindedir. İsmet Özel ◾ Hastaneler hastalık, mektepler cehalet, mahkemeler zulüm, piyasalar yoksulluk üretiyor. İsmet Özel ◾ 'Düşünüyorum, öyleyse varım' deme noktasına gelen modern insan bu sözleriyle kendimin gerçekliğini doğrulayan kendimden başkası değildir, demektedir. İsmet Özel ◾ Hatırlamanın öte yüzü sayabileceğimiz unutma insanlara mahsus bir başka dinamizmin dayanağıdır. İsmet Özel ◾ Dinin teklif ettiği teslimiyet bütün yanılgıları aşarak görünenin ötesini gözlemleme yolunu açar. İsmet Özel ◾ Sevgi bir yakınlık, aşk bir tutkudur. İsmet Özel ◾ Modern kültüre yöneltilen eleştiri ve olumsuzlamalar yalnızca bir noktada o kültürün savunulmasıyla ortak sayılmalıdır. İsmet Özel ◾ Ödev katlanmayı, görev ise gözüpekliği gerektirir İsmet Özel ◾ Eğer insanın nesne değil, özne değil; ama kul olduğunu söylüyorsak böylece onu tanımlamış olmuyor şartlarının sınırlarına bir atıfda bulunmuş oluyoruz. İsmet Özel ◾ Sevgi aşka dönüşebilir, fakat aşkın gerileyerek sevgi basamağına inmesi söz konusu değildir. İsmet Özel ◾ Gönül mekânı duyuların hakkaniyetle anlam kazandıkları, hakkaniyetin duyular yoluyla cisimleştikleri bir mekândır. İsmet Özel ◾ İçinde ölüm korkusunu şiddetle duyanlar, hayattan nefreti de aynı şiddetle içlerinde taşırlar. İsmet Özel ◾ Beni tahrir vazifelerine aklım bağlıyor. İsmet Özel ◾ Değişme insan için bütün diğer yaratıklardan farklı bir karakter arz eder. İsmet Özel ◾ Oysa kâinat kendini zâhir olarak sunuyor ve insanlara görünenden geçerek görünmeyene ulaşma imkânı olarak insanlara hitab ediyordu. İsmet Özel ◾ Sevgiyi korumak sevileni korumakla olur; sevileni bitiren sevgiyi de bitirmiş demektir. Allah için seven bir bağlanışla bütün bağlanışlara riayet eder. İsmet Özel ◾ Gönül mekânının oluşumunda öncelikle gazâ ruhunun varoluşu kaygusunu tadışı rol oynar. İsmet Özel ◾ Varoluş düşüncesi yolundan giden kendini 'Hakka' teslim etmekle oluşunu var etme seçimini yapar. İsmet Özel ◾ Korunacak ortamın insan olduğunu yeniden gündeme getirebilmek kolayca anlaşılacağı gibi söz konusu ortamı tanımaya yönelmekle mümkün. İsmet Özel ◾ Teslimiyet dediğimiz kendi kendini zorunluluk içinde hoşnutsuzluk veren yanılgılara sırtını dönerek, gönüllü bir yanılgıya dalıvermek değildir. İsmet Özel ◾ Oysa çok doğru var demek, hiç doğru yok demekle aynı kapıya çıkar. İsmet Özel ◾ Korkuya teslim olmayan, korkutmakla yılgınlık salanın baş tacı olur. İsmet Özel ◾ Başlangıçtan bu yana insan etkinlikleri işin aslını bilmeye yönelmiş halde devam edegelmiştir. İsmet Özel ◾ Yani modern kültür bir gelişmişliğin timsali gibi görülmeyebilirdi ve bu yüzden de gerekliliği, hele kaçınılmazlığı tartışmaya açıktı. İsmet Özel ◾ Sevgi dünyada sakin kalınabilir bir ilişki kurar; aşk sükûneti bozar, insanı varoluş eylemine fırlatır. İsmet Özel ◾ Tarih bir olaylar yığını veya olayların bir silsile takip ettiğinin anlatısı değil, olayların neye delâlet etmek üzere cereyan ettiğini zihin gücüyle ayırt etme bilgisidir. İsmet Özel ◾ Bugün 'dünya nasıldır?' diye sorulduğunda alınabilecek en kolay cevap 'küçülmekte ve yıkılmakta olan bir dünya' olacaktır. İsmet Özel ◾ İçinde yaşadığımız modern dünya dediğimiz zaman da bir mekândan söz ettiğimiz besbelli. İsmet Özel ◾ Tüketilebilir her şey zihnen önceden tüketilmiştir. İsmet Özel ◾ İnsan olma haysiyetine ulaşan için ister yorganda, isterse urganda vuku bulsun bir tek ölüm var. İsmet Özel ◾ Gerçekten karşılaşmak demek, bir oluşumu başlatmak demektir. İsmet Özel ◾ İçinde ölüm korkusunu şiddetle duyanlar, hayattan nefreti de aynı şiddetle içlerinde taşırlar. İsmet Özel ◾ Modern çağda tragedya alanı herkesin olmuş, herkesleşmiştir. İsmet Özel ◾ Kâinat bizim insanlar olarak sayısını bilemeyeceğimiz cazibelerle çekip çevriliyor. İsmet Özel ◾ İnsan olarak bizim anlamamız gereken doğrunun her özgül durumda nasıl biçimlendiğidir. İsmet Özel ◾ Kıyamet bu tıkanmanın başka bir adı sanki. İsmet Özel ◾ Sanatçılar, filozoflar, bilim adamları, yüzyıllar, bin yıllar boyunca kâinat mektubunu okumayı bilen kişiler sayılarak toplum içinde yer sahibi oldular. İsmet Özel ◾ Allah için sevmek bağları pekiştirmek, çözülüşe, çürüyüşe, yıkılışa karşı durmak demektir. Karşılaşmak da bu işe yarar ancak. Sevgiyi korumak sevileni korumakla olur; sevileni bitiren sevgiyi de bitirmiş demektir. Allah için seven bir bağlanışla bütün bağlanışlara riayet eder. İsmet Özel ◾ Batı Medeniyeti'ne giden yolda başlangıcından beri yeni ufuklar, ayak basılmamış topraklar olduğu, olması gerektiği göz önüne alındığından her vakıada bir 'henüz olmamışlık' görülmeye çalışıldı. İsmet Özel ◾ Hatırladığımız her şey şu anda sahip olduğumuz yöneliş dolayısıyla anlam kazanıyor. İsmet Özel ◾ Konuşma da şiirle eşdeğerde olmasa bile bir insan ihtiyacının tezahürüdür. İsmet Özel ◾ Tavrımızı din ekseninden edineceğiz, fakat bu dinin insan hayatında merkezî yer tuttuğu dönemlerdekinden farklı, yeni bir tavır olacak. İsmet Özel ◾ Konuşmanın tek amacı iletişim sağlamak olmayabilir. İsmet Özel ◾ Önce sevmekle âşık olmak arasındaki farkı öğrenmeli. İsmet Özel ◾ Bireyin tragedyasından insanlığın tragedyasına geçiş doğrudan doğruya tarihin insan hayatındaki yerini yeniden değerlendirmek suretiyle olmuştur. İsmet Özel ◾ Din bilginleri her çağda ve her ülkede davranışların dinlerine göre hangilerinin doğru, hangilerinin yanlış olduğunu insanlara açıklamaya giriştikleri zaman boşuna zahmet çekmiş olmadılar. İsmet Özel ◾ Hepimiz, en azından, beslenme, örtünme ve barınma biçimleri bakımından ortama uyuyoruz. İsmet Özel ◾ Dünyaya çalım atacağız. Bu demektir ki bizi tuzağına düşürmek isteyen dünyaya bir tuzak kuracağız. İsmet Özel ◾ İnsanoğlu kendi hafızasını bir bilgisayarın hafızasını yokladığı gibi yoklayamaz. İsmet Özel ◾ İşin aslını en iyi bilen işin içinde olandır. İsmet Özel ◾ Her çağda olduğu gibi bu çağda da bir değişme var. Ama değişmeme yönünde bir değişme bu. İsmet Özel ◾ Mantıkçıların ve filozofların doğruyu yanlıştan ayırabilmek için göze aldıkları çabalar abesle iştigal değildir. İsmet Özel ◾ Zira aşk varolanın sevilişinde tamamlanmayan ve sevenin 'yokluğu' göze alarak varoluşa yönelmesinden başka bir şey değildir. İsmet Özel ◾ Haddi aşmayanlar varlıkların beslendikleri bağı koruyanlar, yaratılanı Yaratan'dan ötürü sevenlerdir. İsmet Özel ◾ Ölümü anlamak yaşama iradesinin aynı zamanda bir koruma, bir gözetme iradesi olduğunu bilmekle başlar. İsmet Özel ◾ Nasıl kendi doğrularımız varsa, herkesin de kendine has doğruları olduğunu kabul noktasına geliyoruz. İsmet Özel ◾ Eğer insan zihni bir eğleşme mekânı olsa idi ve bir eğleşme mekânı olarak yalıtılabilseydi hatırlama da dâhil olmak üzere bütün zihin etkinliklerimizi nesnelerde bitirirdik. İsmet Özel ◾ Söz konusu panik çağımıza özgü değildir, insanların panik içinde bulundukları dönemler hep olmuştur denecek olursa böyle sözler karşısında susmakla yetinirim. İsmet Özel ◾ Benim özne olmayışım özü arayışımla açıklanabilir. İsmet Özel ◾ Neyi, nasıl ve niçin öğreneceğimiz bizi fazlasıyla meşgul ediyor. İsmet Özel ◾ Bende bulunan yalnızca kulluğumdur: Oluşa ve ölüşe, olduruşa ve öl dürüşe açık kulluğum. İsmet Özel ◾ Diyebiliriz ki doğruya dayanmak aynı anda hem etkin ve hem de edilgin olma zorunluluğunu getirir. İsmet Özel ◾ Hafızanın bir ambar olmadığını söylediğimiz zaman, bir işlem ve bir eylem olarak hatırlamanın mahiyetine dikkat çekmek gerekiyor. İsmet Özel ◾ Bir tek yol var önümde ki duyularımı harekete geçirdiğim halde hevâ vü hevesime kapılmadan sonuna kadar yürüyebilirim. İsmet Özel ◾ İnsanoğlunun zaman ve mekân bakımından birbirinden farkı düşünce dünyalarının farkından başka bir şey olmasa gerek. İsmet Özel ◾ Doğru ya da yanlış, modern medeniyet insanların kendilerini ve benzerlerini yalıtılmış bireyler olarak kavramalarına yol açan bir ortam türetti. İsmet Özel ◾ Arınmayı doğruya dayanarak ve dayandırarak gerçekleştirmek isteyenin önünde arıtarak arınmak ve arınarak arıtmak gibi bir hedef vardır. İsmet Özel ◾ Hatırlamanın öte yüzü sayabileceğimiz unutma insanlara mahsus bir başka dinamizmin dayanağıdır. İsmet Özel ◾ Kültürün baskıcı vasfı veya baskıcı vasfıyla bizi etkileyen kültür bir bakıma bizleri başkasının dokuduğu düşünce kumaşını giymeye zorluyor. İsmet Özel ◾ Bizim dilimizde, Türkçede doğru doğuru'dur; yanlış ise yanılış. İsmet Özel ◾ Bu yüzden isteklerimizle savaşabilir, isteklerimizi önleyebiliriz. Ama ihtiyaç öne sürüldüğünde almak istediğimizi sanki bir hakka dayanarak alma iddiasını da yürütürüz. İsmet Özel ◾ Bir yetenek olarak hatırlamanın insanda bulunuşu tarih içinde sayılamayacak çok sayıda kültürün ve birçok büyük medeniyetin doğmasına ortam hazırlamıştır. İsmet Özel ◾ Gerçeğin yüzü hem yanlış, hem güzel, hem doğru, hem zararlı, hem çirkin, hem sahici, hem faydalı, hem sahte olabilir. İsmet Özel ◾ Biz insanların bir zihin ülkesinde yaşadıklarını söyledim, ama hepsi bu kadar değil. Biz insanlar aynı zamanda zihin ülkesinde ölürüz. İsmet Özel ◾ Bu mekânın ürünlerini görmeden Batı Medeniyeti'nin ürünlerindeki parlaklığın sözünü etmede aceleci olmamak lazım. İsmet Özel ◾ Ne var ki modern medeniyetin yaygınlık kazanmasıyla birlikte ben-merkezciliğin genel bir tavır haline gelmesi insanların çok kolay yanılmalarını, üstelik bu yanılışlarını doğuru ile eşdeğer saymalarını hızlandırmıştır. İsmet Özel ◾ Doğruya dayanan arınma isteği öncelikle 'emr-i bi'l-ma'ruf ve nehy-i ani'l-münker' gerektirir. İsmet Özel ◾ Allah'a râm olduğunu bilmek, aynı zamanda Allah'ın verdiği bedene hangi mükellefiyetlerin düştüğünü bilmekle eşanlamlıdır. İsmet Özel ◾ Bence çocuklarla şairlerin derinlere dalan sözler edişlerinde paylaştıkları şey tedbirsizliktir. İsmet Özel ◾ Sırf konuşmuş olmak için de konuşur insanlar, muhatabını bulmadan da konuşurlar. İsmet Özel ◾ Bir yetenek olarak hatırlamanın insanda bulunuşu tarih içinde sayılamayacak çok sayıda kültürün ve birçok büyük medeniyetin doğmasına ortam hazırlamıştır. İsmet Özel ◾ Modern toplum tarafından sürüklenen insanlar kapalı içleri olan, ama iç dünyaları olmayan, çağrı karşısında duyarlı ve çağırmaya elverişli bir iç âlem de barınmayan kimseler haline geliyorlar. İsmet Özel ◾ Bu zorlukların aşılması ve sonuç olarak belirli bir dünyaya mensubiyetin ele geçirilmesi öncelikle içinde bulunduğumuz durumu fark etmekle, tanımakla mümkün olabilir. İsmet Özel ◾ 'Keşke... diyen insanlar bilmiyorlar ki onlara o anda 'keşke...' dedirten de önceki tutumlarının ortaya çıkardığı sonuçlardır. Her 'keşke...' düşünceden uzaklaşmak, insanla ilgili asıl endişeyi tanı maktan kaçmaktır. İsmet Özel ◾ Dünyanın ve dünyaların algılanmasında bir değişme gerçekleşip de insanlar tavır göstermede zorlukla karşılaştıklarında ilk akla gelen özlenen tavrın bir önceki algılama biçimine uygun olup olmayacağıdır. İsmet Özel ◾ İsteklerimizdir biz insanları hayat içinde anlamlı bölgelere ulaştıracak, ihtiyaçlarımız değil. İsmet Özel ◾ Uydular aracılığıyla haberleşebilen, gittikçe hızlanan araçlar yardımıyla kısa sürede yer değiştirebilen insan bir bakıma fizik dünya karşısında 'büyümüş' sayılıyor. İsmet Özel ◾ İnsanlar öze yönelme çabalarını yalnızca insanlarca anlamlandırılabilir bir dünyada yaşıyor. İsmet Özel ◾ Modern zihniyeti oluşturan bilim, felsefe, sanat eğer din kaynaklı bir düşünme yolunun terkedilmesiyle tahtlarına yerleşmişler ve tavır takınmada onların tahttan düşürülmesi kaçınılmaz sayılıyorsa; 'dünya' anlayışımızı yeniden din temeline oturtmamız mı gerekir? İsmet Özel ◾ Önceleri tek doğru, çok yanlış var sanıyordum; şimdi çok doğru, tek yanlış olduğunu sanıyorum diyecek olursak düşünce çizgimiz aynı satıhta kalmış ve hesaba katılır zenginlikten mahrum kalmış olur. İsmet Özel ◾ Bu sorunun cevabı evetse, karşımıza yeni bir soru çıkacak. Yeniden din temeline oturtma çabamızda 'yeni' olan ne? Din mi? Yeni bir din arıyor olsa idik modern zihniyetin devamından yardım umar, buradan yeni bir din çıkarmaya çabalardık. İsmet Özel ◾ Önceki dönemlerdeki ahireti seçişin işareti 'dünyaya tekme atarak' verilirdi. Yeni tavrımız bu davranışın yetersiz ve etkisiz kalışı üzerine bina edilmelidir. İsmet Özel ◾ Eğer ekmek bir ihtiyaç madde siyse dudak boyası neden olmasın? İsmet Özel ◾ Zihin bir ülkeyse eğer her ülke gibi onun da sınırları olmalıdır. Bu sınırlar içinde biz insanlar doğru-yanlış, sahici-sahte ayırımı yapıyoruz. İsmet Özel ◾ Bırakıldığım dünya hareket halinde, ben hareket halindeyim. Zevk ve şehvetlerime uyarak her iki hareket arasında bir uyum sağlamaya kalkarsam her doyum bir kapanış yani körlük ve sağırlık durumuna dönüşecek. İsmet Özel ◾ Bu demektir ki bizi tuzağına düşürmek isteyen dünyaya bir tuzak kuracağız. Hem de bilimin, felsefenin, sanatın yöntemleriyle... İsmet Özel ◾ Hiç kimse çağdaş teknolojinin insan hayatına baskın çıkışından ötürü dünyanın köklü bir değişim geçirdiği düşüncesine karşı çıkamıyor. İsmet Özel ◾ Adına Batı Medeniyeti dediğimiz sapkınlık, hastalığını olduğu kadar dünyaya sözünü geçirme gücünü de insana bir 'öz' yakıştırma temayülüne borçlu. İsmet Özel

İsmet Özel'in "Tahrir Vazifeleri"

İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK DİĞER MAKALELER

Hüzne dair altı çizili satırlar

İhvan'ın sonu göründü mü?

Hz. Yusuf’un Peygamber Edası ve Ahlakıyla Hain Kardeşlerini Affetmesi

Hz. Peygamber’in hayatına dair stratejik ve siyasi bir okuma kitabı: İlk Bahar

FİKRİYAT GÜNDEM

İhvan'ın sonu göründü mü?

Papa’nın yanında götürdüğü emanet!

Türkiye Yüzyılının ilk orkestrası çocuklardan oluşuyor