Arama
İbadet nedir? İslam’da en önemli ibadet nedir? İbadetle ilgili bilinmesi gerekenler
Allah'a olan sevgi, saygı ve bağlılığımızı göstermemizin en önemli yolu, koşulsuz iman ve yalnız O'na ibadet etmektir. İbadetler, Allah'ın hoşnutluğunu kazanmak amacıyla itaat bilinciyle yerine getirilen fiillerdir. Şekil anlamında basit görünse de ibadetler, Allah'ın buyrukları olduğu için çok daha öte bir boyuta işaret eder. Nitekim ayet-i kerimede "Ancak Sana kulluk eder ve yalnız Sen'den yardım dileriz" buyrulmuş; ibadetin, yalnızca Allah Teâlâ'nın hakkı olduğu ifade edilmiştir. Peygamberimiz ise "Allah'ın en sevdiği ibadet, kişinin az da olsa devamlı yaptığı ibadettir" hadisi ile ibadetlerde devamlılığın sağlanmasını öğütlemiştir.
🔸 İbadetin biri genel, diğeri özel olmak üzere iki anlamı bulunmaktadır:
Genel anlamda ibadet: Kulun Allah'a duyduğu saygı ve sevginin neticesinde O'nun rızasına uygun davranma çabası ve buna yönelik gerçekleştirilen iradî davranışlarıdır.
🔸 Bu sayede dini görevlerin de dışında kişinin Allah'ın hoşnutluğunu kazanmak amacıyla yaptığı her fiil ibadet sayılır ve ödüllendirilir.
🔸 Hem kişi hem de toplum yararına gerçekleştirilen bütün olumlu eylemler dini ve manevi anlam kazanmış olur.
Özel anlamda ibadet: Kulun Rabbine saygı ile boyun eğmesini simgeleyen, Allah ve Resulü (sav) tarafından müminlerin yapması istenen bazı davranışlardır.
🔸 Fıkıhta genel olarak ibadet kavramının yaygın kullanımı da özel anlamda ibadet manasındadır.
🔸 İbadet, dinin özü olarak görülen imanın esaslarının ardından İslam dininin ikinci önemli hususudur.
🔸 Din, ilk olarak Allah'a inanmayı, ikinci olarak O'na ibadet etmeyi ve imanı fiiliyata dökmeyi gerektirir.
🔸 Ahlak ise üçüncü asli unsur sayılır ve hem inanç ve ibadetlerdeki samimiyeti hem de imanın diğer kullarla ilişkilerdeki yansıması bakımından büyük önem taşır.
🔸 Zira ahlak, diğer insanlara karşı âdil, saygılı, lütufkâr davranılmasını da gerektiren niteliklerden oluşur.
İbadet, şekil anlamında basit olarak görülseler de Allah'ın buyrukları olduğu için çok daha öte bir boyuta işaret eder.
🔸 Belli ölçüde biçimselliğe sahip olan ibadetlerin ne şekilde ve nasıl yapılacağı Allah ve Resulü'nün (sav) bildirmesi ile insanlara ulaşır.
🔸 Dolayısıyla bu ibadetlerin sadece Allah'ın emrettiği ve Peygamber Efendimizin (sav) açıklayıp uyguladığı şekilde gerçekleştirilmesi gerekir.
🔸 Bunun dışında gerçekleştirilen ibadet biçimleri dinen bidat kabul edilir ve kınanır.
🔸 İslam öncesinde Mekke ve çevresinde birkaç yüzyıl boyunca putperestlik iyice yaygınlaşmış ve kökleşmiştir.
🔸 Kâbe'nin içi ve çevresinde 300'den fazla putun olduğu, Hz. İbrahim'in peygamberliğinden gelen tevhid dininin etkilerinin azaldığı bilinir.
🔸 Allah inancının azaldığı, tavaf ve kurban gibi kimi ibadetlerin ise şekil ve içerik değiştirerek uygulandığı ifade edilir.
🔸 Peygamber Efendimize (sav) gelen vahiy ile Mekke döneminde ilk olarak şirkle mücadele edilmiş ve tek bir yaratıcı olan Allah'a iman, sonra O'nun Resulü'ne (sav) ve ahiret gününe iman tebliğ edilmiştir.
🔸 Ardından namaz ve ona hazırlık mahiyetindeki abdest, gusül ve temizlik ile ilgili hususlarla birlikte miktar belirtilmeksizin infak emredilmiştir.
🔸 Hadislerde yer alan bilgiye göre farz namazlar ilk olarak ikişer rekât, daha sonra dört rekât kılınmıştır.
Buhârî, Salât, 1; Müslim, Salâtü'l-müsâfirîn, 1, 3
"Beş vakit namaz, birinizin kapısı önünde akan ve içinde her gün beş defa yıkandığı suyu bol bir nehir gibidir."
Müslim, Mesacid, 284
🔸 Kelime-i şehadet getirmek, namaz kılmak, zekât vermek, oruç tutmak ve hacca gitmekten oluşan İslam'ın beş şartında, Allah ve Resulü'ne imanın ardından ilk emredilen ibadet namaz kılmaktır.
🔸 Beş vakit namaz, Hicret'ten bir yıl önce Miraç gecesinde, ergenlik çağına ulaşan her Müslümana farz kılınmıştır.
🔸 Cuma namazının Müslüman erkeklere farz kılınması, yine Hicret'ten önceki süreçte gerçekleşmiştir.
📌 Peygamberimizin ibadet hayatı
🔸 İlerleyen süreçte Ramazan orucu, zekât ve hac ibadetleri farz kılınmış; bu ibadetleri tamamlayıcı hükümler kesinlik kazanmıştır.
🔸 Bu sayede kamu düzeni, hukuki ve ticari yaşam başta olmak üzere İslam'ın diğer alanlardaki hükümleri de açıklığa kavuşmuştur.
"Namazı kılın, zekâtı verin, rükû edenlerle beraber rükû edin."
📌 Bakara suresi 43. ayetlerin tefsiri
"Ey iman edenler! Sizden öncekilerin üzerine yazıldığı gibi sakınasınız diye sizin üzerinize de sayılı günlerde oruç yazıldı. İçinizden hasta veya yolcu olan, başka günlerden sayısınca tutar. Orucu tutmakta zorlananlar için bir yoksulun (günlük) yiyeceği kadar fidye yeterlidir. Bir iyiliği mecbur olmadan yapan için bu (yaptığı) iyidir. Ama orucu tutmanız -bilirseniz- sizin için daha hayırlıdır."
🔸 Kur'an-ı Kerim'de başta namaz olmak üzere zekât, hac ve oruç ibadetleri sıklıkla hatırlatılır ve Müslümanlara bu ibadetlerle yükümlü oldukları buyurulur.
🔸 Ancak bu atıf ve emirler, ibadetlerin ne şekilde eda edileceğinden ziyade o ibadetin mahiyeti, özü ve amacını açıklayan ifadelerden oluşur.
🔸 İbadetlerin yerine getirilmesine ilişkin uygulama ve hükümler Peygamber Efendimizin (sav) uygulama ve açıklamaları ile gerçekleştirilir.
Allah Resulü (sav), 23 yıllık risalet hayatı boyunca İslam'ı tebliğ etmiş; onun Medine döneminde ibadetlere dair açıklama ve uygulamalara ağırlık verdiği görülmüştür.
🔸 Ensarın İslam'a dair bilgilerinin artmasına büyük önem verilmiş; Medine dönemi, tüm sahabilerin adeta "ibadet eğitimi" gördüğü bir dönem olmuştur.
🔸 Namazın kılınışı ve haccın eda ediliş biçimini Resulullah (sav) bizzat göstermiş ve uygulama ile öğretmeye dayalı hayatın sonraki nesillere aktarılmasını sağlamıştır.
🔸 Peygamber Efendimiz (sav), ibadetlere ilişkin hadis-i şeriflerde ümmetine şöyle buyurmuştur:
"Ben nasıl namaz kılıyorsam siz de öylece kılınız."
Buhârî, Ezân, 18; Dârimî, Salât, 42
"Hacla ilgili hükümleri benden öğreniniz."
Müsned, III, 318, 366; Nesâî, Menâsik, 220