Haccın Rükünleri
Hem mal hem beden ile yapılan tek ibadet olan Hac, dünyanın dört bir yanından gelen Müslümanları birleştirerek Hak Teala'nın huzurunda buluşturan emsalsiz bir ibadettir. Hac ibadeti kendi içinde pek çok kaideye bağlıdır. Bunlardan birisi de rükünlerdir. Sizler için Haccın rükünlerini araştırdık.
Haccın rükünleri, biri Arafat'ta Vakfe, diğeri de ziyaret tavafı olmak üzere ikidir.
1. Arafat'ta Vakfe
▪ Vakfe, bir yerde kısa da olsa durmak demektir. Haccın en önemli rüknü Arafat vakfesidir. Peygamberimiz; "Hac, Arafat'tan ibarettir." buyurmuştur.
a) Arafat Vakfesinin Yeri
▪ Arafat bölgesinin "Urene Vâdisi hariç" her yerinde vakfe yapılabilir. Arafat'ta bulunan "Nemire" Mescidinin bir bölümü (Kuzey batı kısmı) de vakfe yerinin dışındadır.
b) Arafat Vakfesinin Zamanı
▪ Vakfenin zamanı, Zilhicce'nin 9'uncu Arefe günü Zeval vaktinden bayramın birinci günü fecr-i sadık yani tan yerinin ağarmaya başladığı ana kadardır. Bu süre içinde Arafat'ın Urena vadisi hariç, herhangi bir yerinde ister vakfeye niyet etsin, ister etmesin, ister bilerek, ister bilmeyerek, ister uyanık, ister uyuyarak, ister ayık ister baygın her ne suretle olursa olsun bir an bile olsa bulunan kimse farz olan vakfeyi yapmış olur. Arafat'ta böyle süresi içerisinde kısa bir zaman da olsa bulunmakla, oradan ister yürüyerek, ister vasıta ile geçmiş olmak arasında bir fark yoktur.
▪ Arefe günü zevalden itibaren bayramın birinci günü, tan yeri ağarmadan önce, Arafat'ta kısa da olsa bir süre bulunamayan kimse hacca yetişmemiş olur. Daha sonra yeniden hac yapması gerekir. Arafat vakfesinin güneş batıncaya kadar devam etmesi vacibdir.
c) Arafat'ta Vakfenin Sünnetleri
1. Terviye günü yani Zilhicce'nin 8'inci günü Mina'ya gitmek ve orada Arefe günü tan yeri ağarıncaya kadar beklemek. Güneş doğduktan sonra buradan Arafat'a hareket etmek. Bu sünneti bugün imkânsızlık yüzünden herkes yapamamaktadır.
2. Arafat'taki Nemire Mescidinde öğle namazından önce imamın —Cumada olduğu gibi— iki hutbe okuması.
3. Sonra öğle ve ikindi namazlarını bir ezan ve iki kametle öğle vaktinde birlikte kılmak. Buna cem'i takdim denir.
4. Zeval vaktinden sonra mümkün olursa —ki pek çoğu için değildir— gusletmek. Bu sünneti yapacağım diye başkalarını rahatsız etmek doğru değildir
5. Vakfe esnasında abdestli bulunmak.
6. Oruçlu olmamak.
7. Vakfeyi, mümkün olursa Cebel-i Rahme denilen tepenin yakınında yapmak.
8. Arafat'ta bulunulduğu sürece telbiye, tekbir, tehlil, salavat ve istiğfarda bulunmak, Kur'an okumak ve namaz kılmak.
9. Kendisi, anne ve babası ile tüm müminler için dua etmek ve istiğfarda bulunmak.
10. Vakfeyi namazın peşinden yapmak. Vakfe yapılırken ayakta olmak oturmaktan daha faziletlidir.
11. Vakfeyi kıbleye dönerek yapmak.
12. Zeval'den önce Arafat'ta bulunmak.
d) Arafat'ta Öğle ile İkindi Namazlarının Cem'i Takdim ile Kılınması
Arefe günü, Arafat'ta öğle ve ikindi namazlarını öğle vaktinde birleştirerek kılmak sünnettir. İmam-ı A'zam Ebû Hanîfe'ye göre öğle ve ikindi namazlarının öğle vaktinde bir arada kılınabilmesi için;
a) Arefe günü hac için ihramlı olarak Arafat'ta bulunmak.
b) Mescid-i Nemire'de imam ile kılmak şarttır.
▪ Buna göre öğle ve ikindiyi bulundukları çadırlarda kılanlar, ister cemaatle kılsınlar, isterse yalnız olarak kılsınlar cem'i takdim yapamazlar, her namazı vaktinde kılmaları gerekir.
▪ Şafii, Maliki ve Hanbeli mezhepleriyle Hanefi mezhebinden İmam Ebû Yûsuf ve Muhammed'e göre ise Arefe günü hac için ihramlı olanların Arafat'ta öğle ve ikindi namazlarını ister Nemire mescidinde, ister çadırlarda, ister cemaat ile isterse yalnız kılsınlar, cem'i takdim ile kılmaları sünnettir. Bugünkü uygulama da buna göredir.
▪ Bu namazlar birlikte kılınırken ezan okunur. Önce öğle namazının ilk sünneti kılınır. Sonra kamet getirilir, öğlenin farzı kılınır, sonra ara vermeden tekrar kamet getirilerek ikindinin farzı kılınır. İkindi için ayrıca ezan okunmaz ve iki farz arasında da sünnet kılınmaz. Böylece öğlenin son sünneti ile ikindinin sünneti terk edilmiş olur.
2. Tavaf
▪ Hacer-i Esved'in hizasından başlayarak Kâbe'yi sola almak suretiyle, yedi defa Kâbe etrafında dönmek demektir. Her dönüşüne " şavt" denir. Yedi şavt bir tavaftır.
a) Tavafın Çeşitleri
▪ Hacda meşru olan üç türlü tavaf vardır:
1. Kudûm Tavafı: Mekke'ye geliş tavafı demektir. Bu tavaf sünnettir.
İfrad veya kıran haccı yapmaya niyet edip ihrama giren kimse Arafat'ta vakfeden önce Mekke'ye gelir gelmez Kudûm tavafı yapar.
Mekkeliler, mikat sınırları içinden hacca gelenler, yalnız umre veya temettû haccı yapanlar, ifrad haccı yaptıkları hâlde Mekke'ye uğramadan doğrudan Arafat'a çıkanlar ile özel hâlleri sebebiyle Kudûm tavafını yapmaya vakit bulamadan Arafat'a çıkan kadınların, Kudûm tavafı yapmaları gerekmez. Kudûm tavafının vakti, Mekke'ye gelindiği andan, Arafat'ta vakfe yapılıncaya kadar olan süredir. Arafat vakfesinin yapılması ile Kudûm tavafının vakti son bulur.
