Erzurum'un asırlık Kur'an geleneği "1001 hatim"
İslam ile yoğrulmuş Anadolu topraklarında birçok hayırlı gelenek bulunur. Bunlardan biri de Erzurum'daki "1001 hatim"dir. 500 yıldır devam eden bu hatim geleneği, 1500'lü yıllarda Pir Ali Baba öncülüğünde doğal afetlerden korunmak maksadıyla başlatıldı. Son hatim, şehrin etrafını at sırtında dolaşan iki hafız tarafından okunur ve böylece sayı bin bire tamamlanırdı. Gelin, Erzurum'un asırlık "1001 hatim" geleneğine daha yakından bakalım.
📌 Erzurum'da "1001 hatim" geleneği çerçevesinde Kur'an-ı Kerim okunmaya başlandı. 15 Ocak'a kadar devam edecek olan Kur'an-ı Kerim adeti için kentte program da düzenlendi.
📌 Pir Ali Baba'nın başlattığı ve nesilden nesile aktarılarak günümüze kadar ulaşan asırlık Kur'an adetinin 500 yıllık mazisi bulunuyor.
Hatim, Kur'an-ı Kerim'i baştan sona kadar ezbere ya da yüzünden okuyarak bitirmeye denir.
📌 Bu hatim geleneği, 1500'lü yıllarda Pir Ali Baba öncülüğünde doğal afetlerden korunmak maksadıyla başlatıldı.
📌1001 hatim geleneği çerçevesinde Erzurum'da kış mevsiminde camilerde imamlar ve vatandaşlar tarafından Kur'ân hatimleri yapılırdı. Ardından son hatim, şehrin etrafını at sırtında dolaşan iki hafız tarafından okunur ve böylece sayı bin bire tamamlanırdı.
📌1001 hatim geleneğinin asıl amacı, halkın Kur'an ile olan bağının güçlendirilmesidir.
📌 Bu geleneği başlatan Pir Ali Baba, Anadolu'daki halkı irşad eden büyük âlimlerden birisiydi. Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman dönemlerinde Erzurum'da Dutçu köyünde yaşadı. Osmanlı'nın yükseliş döneminde ilim, sanat ve edebiyat alanında büyük gelişmelerin yaşandığı bir devirde yetişti.
📌 Alim ve zahit bir şahsiyet olan Pir Ali Baba, şehrin nüfuslu kişilerinden biriydi. Yaşadığı dönemde bölgede sıklıkla deprem yaşanıyordu.
📌Pir Ali Baba "Eğer her yıl 1001 hatim okunursa Allah-ü Teala'nın bu memleketi hususiyetle zelzeleden koruması umulur" diyerek sahibi bulunduğu 8 köyden 4'ünün gelirini, Erzurum'da yılda bir defa okunmasını ihdas ettiği "Binbir Hatimler"e vakfetti.
📌 Pir Ali Baba'nın sözlerinden itibaren Birinci Dünya Savaşı'nın olduğu yıllara kadar hatimler okundu. Harbin meydana getirdiği karışıklık bazı aksamalara neden olsa da bir süre sonra Erzurum Müftüsü Hacı Muhammed Sadık Solakzade ve o dönemin Erzurum milletvekillerinden Mühirzade Asım Efendi ile Zihni Beyler yeniden okutulmasının önünü açtı.
📌 Erzurum'daki birçok camide pandemiden önce "1001 hatim" köşesi oluşturuluyor, okunan ve okunmayan cüzler şeklinde bölümler tahsis ediliyordu.
