Arama
Şehri keşfetmeniz için sırlarla dolu İstanbul romanları
Hiç roman kahramanlarından olmak istediniz mi? Onların gittiği yerlere gitmeyi, onların yürüdüğü caddelerde yürümeyi, yaşadıkları evlerde oturup bir bardak çay içmeyi düşündünüz mü? Hayat sizi durağan ve yoğun olarak selamlıyorsa, monotonluk nefes almanızı engelliyorsa başka yerlerde duraksamak, oralarda başka hayatlara misafir olmak iyi gelebilir. Şimdi alın elinize İstanbul'u anlatan bir kitap ve çıkın sokaklara. Bir de İstanbul'u böyle deneyimleyin.
Romanların ilk örneklerinde İstanbul seyirlik bir özellik kazanır. Kurgular sıkı sıkıya birbirine bağlı değildir. Hikayelerin önemli kısmı Çamlıca, Emirgan, Fatih ve Beyoğlu'nun sokakları arasında geçer. Bu gezintinin asıl amacı; İmparatorluk büyük bir gürültüyle yıkılırken toplumun çektiği değişim sancısını gözler önüne sermemekti. Yazarlar arasında modernleşme yanlıları olsa da genel tavır, yaşananları 'yozlaşma' olarak değerlendirmek yönündeydi.
Namık Kemal, 1876'da Vakit gazetesinde tefrika edilen İntibah romanında, öncelikle aşk, kıskançlık ve intikam duygularını ele alsa da okura Ali Bey'in maceraları eşliğinde bir dönem tahlili sunar. Birinci Meşrutiyet ilan edilmiş, serbestlik havası her yere yayılmıştı. Ancak yazar, bize rahatlamanın çok önceden başladığını hissettirir. Yakın zamana kadar mahrem kabul edilen ilişkiler sokağa taşmıştır artık. Roman kahramanı Ali Bey, bu yeni hayat tarzını tasvip etmediğini gizleme gereği duymayan Namık Kemal'e tercüman olur.
Peyami Safa'nın Fatih Harbiye romanında zaman biraz daha ileriye gider. Tanzimat'la birlikte başlayan batılılaşma, son hızla devam etmektedir. Şinasi ve Macit, Fatih ve Şişli arasında buhranlı gelgitler yaşayan Neriman'a çevrilir bu kez gözler. Ana mekânımız Beyazıt Meydanı, Fatih ve Beyoğlu civarıdır. Peyami Safa, Fatih'te Beyoğlu hayalleri kuran, Konservatuarda Türk Müziği eğitimi almasına rağmen Batı müziğine hayranlık duyan Neriman'ı, aşinası olduğumuz bir eleştirel bakış altında değerlendirmeye tabi tutar.
Neriman'ın gözden çıkardıkları arasında ait olduğu; dar sokakları ahşap evlerle dolu, ney ve ud seslerinin tramvay tıkırtılarına karıştığı İstanbul da vardır; "Artık ben bir Fatih kızı olmak istemiyorum, anlıyor musun?" diye isyan etmektedir. "Eski ve yırtık ve pis ve iğrenç bir elbiseyi üstümden atar gibi bu hayattan ayrılmak, çıkmak istiyorum." Yazar, kabaca bir tasnifle 1930'lar İstanbullusunun geldiği yol ayrımını gözler önüne sermektedir.
Şıpsevdi, Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın kıvrak ve mizahi üslubunu yansıtan romanlarından biridir. Genel çerçevede yine kabuk değiştiren şehir ve o şehirle kavgası artık ayyuka çıkmış insanlar vardır. Ancak itirazlar, beklentiler, gayretler o kadar öylesine taklittir ki olan biteni bıyık altından gülerek izlemeyi tercih eder Hüseyin Rahmi.