Rubaileriyle meşhur Ömer Hayyam’ın “Dörtlükleri”nden alıntılar
Batı'da Doğu'nun en fazla hayranlık duyulan şairi ve en tanınmış alimlerinden biri olan Ömer Hayyam, tıp, fizik, cebir, geometri, yüksek matematik alanlarının yanı sıra edebiyatta da çok önemli çalışmalar ortaya koymuştur. Yazdığı rubailerle edebiyat dünyasında derin yankılar uyandıran Hayyam, eserlerini genellikle bilimsel içerikler üzerine üreten bir alimdir. Sizler için Ömer Hayyam'ın Farsçadan çeviri "Dörtlükler" kitabından alıntılar derledik…
🔹 İslam medeniyetinin altın çağı olan 11 ve 12'nci yüzyıllarda Büyük Selçuklu Devleti'nde yaşayan Ömer Hayyam'ın tam adı Gıyaseddin Ebu'l Feth Ömer bin İbrahim'dir. İran'da "Hekim Hayyam" olarak isimlendirilen Hayyam, İbn Sina'dan sonra Doğu'nun yetiştirdiği en büyük bilgin olarak kabul edilir.
🔹 Rubaileriyle ünlenen Hayyam, çok yönlü bir bilim adamıydı. Edebiyat dışında müzik, matematik, fizik, astronomi ve tıp alanında çalışmaları bulunur. Çeşitli bilim dallarında birçok eser yazan Ömer Hayyam'ın eserlerinden 18 tanesinin adı bilinir.
🔹 Bilimsel içerikli kitaplar arasında İbn Sina'nın Temcid (Yücelme) adlı eserinin yorum ve tercümesi, Cebir ve Geometri Üzerine, Fiziksel Bilimler Alanında Bir Özet, Varlıkla İlgili Bilgi Özeti, Oluş ve Görüşler, Bilgelikler Ölçüsü, Akıllar Bahçesi yer alır.
Müslüman alimlerin ezber bozan astronomi keşifleri
🔹 Bilgenin yüreğinde her dilek,
Anka kuşu gibi gizli gerek.
Damla nasıl inci olur denizde:
Sedefler içinde gizlenerek.
Ovada her kızıl lâlenin teni
Bir padişahın kanıyla beslendi.
Yerden biten şu mor menekşe yok mu?
Bir güzelin yanağındaki bendi.
Ömer Hayyam
🔹 Şu serviyle süsen neden dillere destan?
Neden hep onlara benzetilir hür insan?
Birinin on dili var, boşboğazlık etmez,
Ötekinin yüz eli var el açmaz, kimseden!
Benim halimden haber sorarsan,
Bir çift sözüm var sana, yürekten:
Sevginle gireceğim toprağa,
Sevginle çıkacağım topraktan.
Ömer Hayyam
🔹 Ne bilginler geldi, neler buldular!
Mumlar gibi dünyaya ışık saldılar.
Hangisi yarıp geçti bu karanlığı?
Birer masal söyleyip uyuyakaldılar.
Bir sır daha var, çözdüklerimizden başka!
Bir ışık daha var, bu ışıklardan başka.
Hiçbir yaptığınla yetinme, geç öteye:
Bir şey daha var bütün yapıtlardan başka.
Ömer Hayyam
🔹 Eşi dostu verdik birer birer toprağa;
Kiminden bir taş bile kalmadı ortada.
Sen, yorgun katır, hâlâ bu kalleş çöldesin:
Sırtında bunca yük, yürü bakalım hâlâ.
Gözüm, kör değilsen, bunca mezarı gör;
Dünyayı saran yalan dolanları gör;
Krallar, padişahlar çürüyüp gitmiş:
Elâ gözlerine kurt dolanları gör!
Ömer Hayyam
Fuat Sezgin'in "Astronomi-Rasathaneler" yazısına ulaşmak için tıklayın.
