Oğuz Atay'ın yaşamı "oyun"a alan romanı: Tehlikeli Oyunlar

📌Tehlikeli Oyunlar'ın ön sözünde de ifade edildiği gibi "Hikmet Benol da gerçeklerle oyun oynuyormuş gibi ilgilenme yolunu seçer. Böylece Oğuz Atay'ın "düşünen insanı", "oyun oynayan" insana dönüşür. Modern zamanlarda birey gerçekliğin ağır yükünü kaldıramaz bu durum çoğunlukla bireyleri ruhsal sıkıntılara sürükleyebilir.

📌Atay, işte bu gerçekliklerden sıyrılmak için kurmacanın yani oyunun rahatlatıcı ve umursamaz dünyasına çeker kahramanlarını. Nitekim ona göre insan, günümüzde yapay bir dünyanın içindedir.

➡"Her sabah uyanınca biraz isteksiz de olsak, hepimiz sahnenin bir sonunda, bizi çevreleyen büyük ve uzak dünyanın sevimli bir benzerini kurmak için toplanırız. Sonunda kendi oyunumu, bütün bu oyunların dışında ve gerçek olarak yaşamaya karar verdim."

📌Hikmet, romanda iç dünyasında kurduğu oyunlar sebebiyle tamamen anlamsızlık batağına batar. Tutunamayanlar ve Tehlikeli Oyunlar'ın baş kahramanları neden intiharla hayatlarını sonlandırır?

📌Her iki romanı ve kahramanı birbirine bağlayan birkaç temel nokta vardır. Bunlar; hayata tutunamama, gerçekliklerden kaçmak için oyunlara başvurma ve intihar…

➡Hikmet'in ölümü bu gecekondu semtinde, çok gürültülü ve trajik bir sahne sonunda olacak. Ölüm, bir piyesle karışık ve oyun ile gerçeğin karıştığı bir atmosferde verilecek. Gerçek yaşantı bitecek oyun devam edecek."

📌Cevat Çapan, intihar konusunu esere yazdığı ön sözde şu şekilde değinir:

➡"Tutunamayanlar'da Selim Işık'ın olduğu gibi, Tehlikeli Oyunlar'da da Hikmet Benol'un hayatının intiharla noktalanmasını yazarın yücelttiği ya da önerdiği bir çözüm olarak düşünülmemelidir. Gerçekler birer oyun olarak, daha doğrusu hayat bir oyun olarak sunulduğuna göre, buradaki intiharı böyle bir oyunun mantıksal ve biçimsel bir sonucu olarak görmek bana daha yakın gibi geliyor." Çapan ayrıca Oğuz Atay'ın saplantılı bir biçimde öne çıkardığı ölüm duygusunu Atay'ın yaşama tutkusunun bir yansıması olduğunu düşünüyor."

Tehlikeli Oyunlar'ın otobiyorafik özellikleri

📌Tehlikeli Oyunlar'ın Atay'ın hayatından da büyük oranda izler taşıdığı düşünülür. Albay, Sevgi, Bilge ve Hikmet Atay'ın yaşamında karşılığı olan kişilerdir.

📌Bu konu bağlamında Oğuz Atay'a atfedilen bir öykü çıkar karşımıza. Sevin Seydi isimli sevdiği kadından ayrılan Atay, onun yurt dışına gitmesiyle ruhsal bir çöküntü yaşar. Romandaki Bilge karakteri Sevin Hanımla benzerlikler taşır. Sevin Hanım gittikten sonra Atay, Tehlikeli Oyunlar üzerinde düşünmeye başlar. 1971-73 yılları arasında Tehlikeli Oyunlar yazıldığı zaman, Atay'ın içinde bulunduğu zor dönemler ve kitabına aksettirdiği noktalar günlüklerine bakıldığında daha da görünür hale gelmektedir:

➡''Bugün Sevin'den mektup geldi. Mektup bekleme telaşından kurtulamadım. Beklediğimi bilmek onu telaşlandırıyor. Bundan vazgeçmesi için onu inandırmalıyım ki ne isterse yapabilir… Bugünlerde kendimden bahsetme isteği yok. Bu deftere ikinci kitabım hakkındaki düşüncelerimi yazmak istiyorum."

Romanı neden okumalıyız?

📌Düşle gerçeğin birbirine karışması, üstkurmacanın kurgunun ana ilkesi olması Tehlikeli Oyunlar'ı postmodernist roman kategorisine dahil eder. Tehlikeli Oyunlar'ın postmodernizmin Türk edebiyatındaki ilk örneklerinden biri olarak kabul edilmesi romanı okumak için başlıca sebepler arasındadır.

📌Aynı zamanda fikir hayatımızda çok büyük anlamlar yüklediğimiz olay ve olguları, Batı'nın dayattığı yaşam tarzını sorgusuz sualsiz kabul etmemiz ve bu durumun yaşantılarımıza soktuğu ikilemleri ve gerçekliğin değişkenliğini göstermesi bakımından Tehlikeli Oyunlar, edebiyatımızın ufuk açıcı ve okunmaya değer romanlarındandır.

➡"Nerede kaldı senin gerçekliğin?"

"Çok geride kaldı albayım."

Bunları biliyor musunuz?

📌Roman, Tutunamayanlar'a nazaran daha az ilgiyle karşılanmıştır. Fakat edebiyat araştırmacılarının üzerinde durduğu mesele; Tehlikeli Oyunlar'ın Tutunamayanlar'a kıyasla özellikle kurgu anlamında daha derli toplu bir eser olmasıdır. Fakat yine de Tutunamayanlar'ın gölgesi altında kalmıştır.