Nobel alan ilk Müslüman: Necib Mahfuz
Nobel Ödülü kazanan "ilk Müslüman" olarak kayıtlara geçen Mısırlı Necib Mahfuz, eserleri ile Mısır ve Orta Doğu'nun 20. yüzyıla dair sosyal haritasını çıkardı. Eserleri zamanla onlarca dile çevrilen yazar, uluslararası bir şöhrete kavuştu. Bir şehrin sokakları üzerinden kurduğu ilişki Mahfuz'u dünya edebiyatında başka bir noktaya taşıyor. Necib Mahfuz kimdir? Necib Mahfuz eserleri, sözleri, kitapları, hayatı…
📌 1911 Kahire doğumlu olan Necib Mahfuz, eserleri ile dünya edebiyatını etkilemiş Arap yazardır. Kahire'nin merkezindeki Abbasiye Mahallesi'nde yaşayarak ilk tahsilini tamamlayan yazar, 1934'te Kahire Üniversitesi Felsefe Bölümü'nü bitirir. Aynı bölümde yaptığı yüksek lisansını bırakarak edebiyata yönelen yazar, sekreterlik yapar. Hayatı boyunca devlet dairelerinde görev alan Mahfuz, zamanla el Ehram gazetesinde köşe yazarlığı yapmaya başlayarak Mısır'da tanınan bir çehre haline gelir. Batı klasiklerinden etkilenen yazar olay örgüsünü Doğu'ya özgü kurarak eserleri ile tanınmaya başladı.
(x) 🔍 Bilgi Notu:
Batılı yazarlardan etkilenen Mahfuz'un tam anlamıyla edebi dönüşümünü tamamlaması Mahmud el Akkad ve Taha Hüseyin'i keşfetmesi ile olur.
📌 Mahfuz'un tarihi hikayelerle başlayan yazarlık serüveni zamanla toplumsal gerçekçi çizgiye gelir. Mısır, Orta Doğu insanı etrafında şekillenen eserlerde modernizm, gelenek, yabancılaşma gibi konular büyük bir realizm ile okuyucuya yansıtılır. Bu özellikler dünya edebiyatının önemli yazarlarının da ilgisini çeker. El Ahram gazetesinde parça parça yayınlanan "Cebelavi Sokağı'nın Çocukları" büyük atrtışmalara yol açar. Necib Mahfuz eserleri ile 20. yüzyıl Mısır'ının her yönden kafa kâğıdını çıkarır. 1994'de bir genç tarafından saldırıya uğrayan yazar geçirdiği kısmi felç sebebiyle ölüm tarihi olan 30 Ağustos 2006 tarihine kadar kalem tutamadı.
📌 1988 senesinde Nobel Edebiyat Ödülü'nü alan Mahfuz, aslında bu ödülü beklemiyordu. O zamana kadar yazdıkları ile aynı zamanda Arap dünyasında eserleri yasaklanan bir yazardı. Lakin Nobel ödülü Mahfuz'un yasaklarının kalkmasına yol açacak ve tüm dünyada okunan bir yazar olmasını sağlayacaktı. Kendisi bu hususla ilgili 15 Ekim 1988'de "Orta Doğu" isimli bir gazeteye verdiği mülakatta,
"Şahsen be, özellikle son yıllarda, Nobel Ödülünü alacak kişiyi tespit için kullanılan ölçülerin pek sağlıklı olmadığını düşünüyordum. Oldukça şüpheciydim bu konuda. Zira söz konusu ölçütler, nesnel ve eleştirel değerlendirmeler sonucunda değil, politika ve kavim esaslarına dayanılarak belirleniyordu. Bu nedenle benim ya da Arap dünyasından bir başka yazarın bu ödüle layık görülebileceğini hiç mi hiç tahmin etmiyordum. Birçok arkadaşımda bu karamsarlık söz konusuydu." cümleleri ile Nobel'e karşı hissettiklerini dile getirir.
➡ Abas el Akdar - 1939
➡ Radubis - 1943
➡ Kifah Taibah - 1944
➡ al Kahira al Cadida – 1945 – Savrulan Kahire
➡ Han al Halili – 1946 – Han el Halili'de
➡ Zukak al Midak – 1947 – Ara Sokak
➡ al Sarab – 1948 - Serap
➡ Bidaya ve Nihaya – 1949 - Başlangıç ve Son
➡ Bayn al Kasrayn – 1956 – Saray Gezisi
➡ Kasr al Şavk – 1957 – Şevk Sarayı
➡ al Sukkarıyya – 1957 – Şeker Sokağı
➡ al Liss ve'l Kılab – 1961 – Hırsız ve Köpekler
➡ al Summan ve'l Harif – 1962 – Bıldırcın ve Sonbahar
➡ al Tarik – 1963 - Arayış
➡ al Şahhaz – 1965 - Dilenci
➡ Sarsara Favk al Nil – 1966 – Nil Üstünde Gevezelik
➡ Miramar – 1967 - Miramar
➡ Avladu Haratina – 1967 – Cebelavi Çocukları
➡ al Maraya – 1972 - Aynalar
➡ al Hubb Taht al Matar – 1973
➡ al Karnak – 1974 – Karnak Kafe
➡ Hikayat Haratini – 1975 – Semtimizin Hikayeleri
➡ Kabl al Layl - 1975
➡ Hazrat al Muhtaram – 1976 - Muhterem Efendim
➡ Mulhıma al Harafiş- 1977 –
➡ Asr al Hubb – 1981 – Aşk Zamanı
➡ Afrah al Kubba – 1981 – Düğün Evi
➡ Layali Alf Leyla – 1982 – Binbirinci Geceden Sonra
➡ al Baki min al Zaman Sa'ah - 1982 – Nil'in Üç Çocuğu
➡ Rıhla Ibn Fatımah - 1983
➡ al Aiş fi'l Hakika - 1985
➡ Yevm Katl el Za'im – 1985 – Başkanın Öldürüldüğü Gün
➡ Hadis es Sabah ve al Mesa, 1987
➡ Kastamir – 1988 - Kuştimur
İslamiyet sonrası Arapların himayesinde gelişen ilk dönem Fars edebiyatı
