Nazım biçimi nedir, özellikleri nelerdir? Nazım biçimi örnekleri... Nazım biçimi konu anlatımı...

Tuyuğ, Türklerin Divan şiirine kazandırdığı nazım şeklidir.

Tuyuğ özellikleri

• Divan Edebiyatına Türklerin kazandırdığı bir nazım şeklidir.
• Kafiye düzeni aaxa ya da aaaa şeklindedir. (manide de öyle)
• Dört dizeden oluşur.
• Tuyuğlarda genellikle cinaslı kafiye kullanılır.
• Tuyuğda, mani ve rubaide olduğu gibi önemli bir fikir söylenmeye çalışılır. Bu nedenle zor söylenen şiirlerden sayılır.
• Mahlassız bir şiirdir.
• Kadı Burhaneddin ve Nesimî bu türün ustalarıdır.

Dilberin işi itab ü naz olur
çeşmi cadu gamzesi gammaz olur.
ey gönül sabr it tahammül kıl ona
yare irişmek işü az az olur

Şarkı, Divan şiirinde bestelenmek için yazılan uygun ölçü kalıpları ile yazılan ve çoğunlukla 4 dizelik bendlerden oluşan nazım birimidir.

Şarkının özellikleri

• Halk edebiyatındaki türkünün karşılığıdır.
• Kuruluşu ve kafiye düzeni yönüyle murabbaya benzer. aaaa, bbba, ccca.
• Bestelenmek için yazıldığından fazla uzun değildir.
• Dörtlüklerden oluşur ve dörtlük sayısı üç ile beş arasında değişir.
• Şarkının konusu genellikle aşk, sevgili, ayrılık, içki ve eğlencedir.
• Geniş halk kitlelerine hitap ettiğinden dili genelde sadedir.
• Şarkının en önemli isimleri Nedim, Enderunlu Vasıf'tır. Yakın dönem şairlerinden olan Yahya Kemâl'in de pek çok şarkısı vardır.
• Günlük dile ait söyleyişler ve halk deyişleri vardır.

Kimlerüñ çeşmine ol sîne bu şeb nûr oldı
Nereye gitdi o her-câyî o meh-pâre 'aceb
Kimlerüñ yâresine merhem-i kâfûr oldı
Kandedür kande o zâlim o sitem-kâre 'aceb

Murabba, bent adı verilen dört dizelik kıt'alardan oluşan şiir türüdür. Kelime anlamı "dörtlük" demektir.

Murabba özellikleri

• Nazım birimi dörtlük olan nazım şekillerinden biridir.
• Kafiye düzeni aaaa, bbba, ccca
• Genellikle 4 ile 8 dörtlükten oluşur.
• Her konuda murabba yazılabilir. Ancak dini ve didaktik konular ile övgü, yergi, manzum mektup, mersiye vs. türlerde murabba nazım şekli daha çok kullanılmıştır.
• Aruz kalıbıyla yazılır.
• Önemli murabba şairleri Aşki, Muhubbi, Hayreti, Taşlıcalı Yahya Bey, Fuzuli sayılabilir.

"Gül yüzünde göreli zülf-i semen-sây gönül
Kara sevdâya yeler bî-ser ü bî-pây gönül
Demedim mi sana dolanma ana hây gönül
Vây gönül vây bu gönül vây gönül ey vây gönül"

Gazel Türkçe Divan edebiyatının en yaygın nazım şeklidir. Gazel sözcüğü sözlük tarifi ile "kadınlarla sevgi üzerine konuşmak, söyleşmek" anlamına gelir.

Gazel özellikleri

• Gazel, beyit denilen ikili dizelerden oluşur.
• Konusu genellikle liriktir.
• Gazelin beyit sayısı 5-15 arasında değişir. Daha fazla beyitten olaşan gazellere mutavvel gazel denilir.
• Gazeller eskiden bestelenerek okunurdu. Özelikle bestelenmek için yazılmış gazeller de vardır. Gazelleri makamla okuyan kişilere "gazelhan", gazel yazan usta şairlere ise "gazelsera" adı verilir.
• Gazel, Türk müziğinde ise şiirin bir hanende tarafından doğaçtan seslendirilmesidir. Sesle taksim olarak da bilinir.
• En güzel beytine beyt'ül gazel denir.
• Gazelin ilk beytine matla, matladan sonraki beytine hüsn-i matla; son beytine makta, maktadan önceki beytine hüsn-i makta, denir.

Benî candan usandırdı cefâdan yâr usanmaz mı
Felekler yandı âhımdan murâdım şem'i yanmaz mı

Kaside, genellikle din ve devlet büyüklerini övmek amacıyla yazılan divan edebiyatı şiiridir. Kaside şairlerine kaside-gü (kaside söyleyen), kaside-sera ya da kaside-perdaz (kaside yazan) denir.

Kaside özellikleri

• Türk edebiyatına 13. yüzyılda Araplardan geçmiş bir nazım şeklidir.
• Nazım birimi beyittir.
• Beyit sayısı en az 15-30-33 ile en çok 99 arasında değişir.
• Kasidenin ilk beyitine matla beyit, son beyitine makta beyit denir.
• Şâir kasidesi içinde matlayı tekrar ederse tecdid-i matla denir.
• Matlayı birden çok tekrar ederse bu zat-ül metali veya zül metalidir.
• Şairin mahlasının bulunduğu beyite taç beyit denir.
• Kasidenin en güzel beyiti beyt-ül kasid olarak isimlendirilir.
• Aruz ölçüsüyle yazılır.
• Kafiye düzeni gazelle aynıdır. Yani aa,ba,ca,da,ea,fa ... Ancak gazelden daha uzun bir nazım şeklidir.

"Medhüne şâyeste bir mazmün ararken hâtıra
Nazm-ı Sabrî'den bu beyt-i pâk-manâdur gelen
Çıkdı bir günlük yol istikbâline sultân-ı subh
Zerreler dursun mı mihr-i âlem-ârâdur gelen"