Mehmet Akif’in Reşat Nuri’ye verdiği büyük ders

25 Kasım 1889 tarihinde İstanbul'da doğan Reşat Nuri Güntekin, asker olan babasından dolayı öğrenimini çok farklı şehirlerde gördü. Çanakkale'de, İzmir'de daha sonra ise İstanbul'da Saint Joseph Lisesi'nde öğrenim gördü. Yüksek eğitimini ise Darülfünun Edebiyat Şubesi'nde 1912 senesinde bitirdi. Eğitiminin ardından çeşitli şehirlerde Fransızca ve Türkçe öğretmeni olarak vazife alan Güntekin, I. Cihan Harbi'nin sonlarına doğru yazarlık kariyerine başladı. 'Ümitsiz hastalıkların, mukadder felaketlerin son bir ilacı vardır: Tahammül ve tevekkül.' 'Dördüncü sınıftayım. Yaşım on iki kadar olmalıydı. Fransızca muallimimiz Sör Aleksi bir gün bize yazı vazifesi vermişti. 'Hayattaki ilk hatıralarınızı yazmaya çalışın. Bakalım neler bulacaksınız? Sizin için güzel bir hayat temrini olur.' demişti. Hiç unutmam; yaramazlığımdan, gevezeliğimden bıkan sörler, o sınıfta beni arkadaşlarımdan ayırmışlar, bir köşede tek kişilik bir küçük sıraya oturtmuşlardı.' Türk edebiyatının en çok tanınan ve sevilen eserlerinden biri olan Çalıkuşu, ilk kez 1922 yılında Vakit gazetesinde tefrika edildi ve aynı yıl kitap olarak basıldı. Beşinci baskısından sonra eser, 1939 yılında bizzat Reşat Nuri Güntekin tarafından sonra tekrar yayımlandı. Edebiyatın klasikleri arasında yerini alan Çalıkuşu, genel olarak Anadolu'da geçer ve arka planda Osmanlı'nın son yıllarını anlatır. Defalarca beyaz perdeye aktarılıp dizisi de yapılan bu eser, Feride'nin hatıra defteri olarak yazıldı. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayın… Reşat Nuri Güntekin, Mehmet Akif'in meşhur talebelerinden biriydi. Güntekin, Mehmet Akif'in edebiyat dersleri verdiği Darülfünun'daki ilk derse ilişkin hatırasını şöyle aktarır: 'Sahne, meşhur Zeynep Hanım Konağı'nda büyük salon… Zaman, Meşrutiyet'in ikinci senesi… Görünüşte burası yediden demeyelim de on yediden yetmişe kadar her yaşta ve her sınıfta insanın toplandığı herhangi bir içtima salonu, bir tiyatro veya mahkemedir. Fakat hakikatte, Darülfünun edebiyat şubesinin birinci sınıfındayız. Ön sıralarda idadilerden gelmiş tüysüz çocuklar, kenarlarda sarıklı, sakallı medreseliler, arkada samiler denen kalabalık bir grup. Antre serbest ve meccanidir. Yalnız, elinde tahsil vesikası olmayanlar sami (dinleyici) adıyla içeriye girerler ve sene sonunda o seneki derslerden imtihan vererek asli talebe hakkını kazanırlar. 'Benim için sevmek bir başka insanın vücudundan, ruhundan bir parça hükmüne girmek, onunla beraber gülüp ağlamak, ıstıraplarını paylaşmak demekti.' Reşat Nuri Güntekin'in 1925'te yazdığı bir roman olan Dudaktan Kalbe, aşk acısı çeken ve tekrar âşık olmayacağını, aşkın bir daha dudaktan kalbe inmeyeceğini felsefe edinmiş bir gencin öyküsünü dile getirir. Bu yapıt, özellikle örf tanıtımı ve kişilik canlandırımında başarılı, duygusal ve sevgi dolu bir roman. Açık, yalın ve gösterişsiz bir anlatışla ve temiz bir İstanbul Türkçesiyle geniş kitlelere seslenebilen yazarın, ilk ve en ünlü romanı Çalıkuşu düzeyinde bir kitap. Şarkılara, filmlere, nostaljik romantizmimize bolca konu olmuş aşkların unutulmaz romanlarından biri. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayın... Derken kapı açılıyor. İçeriye orta boylu, kara top sakallı, kalender bir zat giriyor. Şemsiyesiyle lastiklerini kapının arkasına bıraktıktan sonra talebe sıralarına gideceği yerde, muallim kürsüsüne doğruluyor. O zaman yanındaki arkadaştan öğreniyorum ki, bu zat bizim edebiyat muallimimiz şair Mehmet Akif'tir. Hiç unutmam, Akif o gün bize Muallim Naci'nin bir tevhidini yazdırdı ve ders sonuna kadar bunun izahı ile uğraştı. Koskoca bir darülfünunda bize manzume yazdırılsın! Bu muamele fena halde haysiyetimizi kırmıştı. Benim gibi ukalalıktan buram buram öten birkaç çocuk, bu 'eski kafalı' hocayı protestoya karar verdik ve dediğimizi yaptık. Akif'in, son günlerde hasta yatağında çekilmiş resmine bilmem dikkat ettiniz mi? Harabe halindeki çehrenin gözlerinde, o kadar harikulade bir ateş ve nur güzelliği vardı ki, insanı adeta şairin ruhun ebediliği hakkındaki kanaatini kabul ettirecek gibi olur. Hocamız, işte o aynı gözlerle bizi dinledikten sonra 'Bakalım, görürüz.' dedi ve ertesi derste bize Namık Kemal'den, Ekrem'den hatta Fikret'ten bazı mısralar okutarak manalarını istedi. Tabii hepimiz fena halde rezil olduk. O zaman 'Çocuklar bu halle, siz nazariyeyi ne yapacaksınız?' dedi. 'Ben zaten nazariyeci herif değilim -kelime kendisinindir-. Siz bugün sahaflar çarşısından yüzer paraya bir Terkib-i Bent ile Terci-i Bent alıp getirin de onun size okutayım!..' *Nazarîye: Teori Bütün senemiz, edebiyatımızın eski ve yeni şiirlerini okumak ve manalarını anlamakla geçti. Aradan geçmiş bunca seneden sonra anlıyorum ki, Akif o zaman bizim için yapılabilecek şeylerin en iyisini yapmıştır. Onun sağlam mantığı, samimi ve pratik zekâsı, çürük temeller üzerine kurulacak nazariyelerin boşluğunu anlamış, bir hoca için usulün, planı programı bir yana bırakarak, talebeyi hangi seviyede bulursa oradan alıp yürütmek olduğunu gayet iyi takdir etmiştir. Akif'in, cesur ve realist usulünden bugün de çok istifade edebileceğimiz kanaatindeyiz.' 'Fikrimce yalnız doğruluk hastalığı, bir hak ve hakikat meselesi etrafında toplanmak kabiliyeti, bir cemiyeti mesut etmeye kâfi gelemez... Bunun için acımak, birbirimizin feryadını, iniltisini duyabilmek de lazım.' Reşat Nuri Güntekin, 1928 yılında yayınlanan bu eserinde; çalışkan, başarılı fakat zaaf gösterenlere karşı acımasız olan Zehra Öğretmen ile babası Mürşit'in bakış açılarından dramatik yaşam öykülerini anlatıyor. Yazar, cumhuriyet öncesinde yeni mezun, idealist genç bir mülkiyelinin iş ve sosyal yaşamdaki çatışmalarını ve uyumsuz ilişkilerini anlatırken, dönemin memuriyet yaşamına ait önemli ipuçları da veriyor. Şehirden kasabalara sürüklenirken, ardında birer birer ilkelerini de bırakan genç adam hatalı bir evlilikle korkunç bir sona doğru sürükleniyor. Acı ve sefaletle dolu ortamdan tesadüfle sadece kızı Zehra'yı kurtarabiliyor. Acımak; aile içi ilişkileri ve sorumluluklarını, adeta ders verir gibi gözler önüne seriyor. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayın… Reşat Nuri Güntekin'in çocukluk yıllarında lalası Şakir Ağa'dan dinlediği masallar, onun yazıya ilgi duymaya başlamasını sağladı. Aynı zamanda Güntekin'in babasının kitaplığı da bu ilgiyi pekiştirdi. Babasının bu kitaplığı rastgele oluşturulmamıştı. Güntekin; 'Babam için bana yine muamma kalmış bir ikinci şey, bu kütüphanenin pek rastgele bir kütüphane olmaması idi. Türkçe, Farsça divanlara, bizim divanların en iyilerine, kalın Mesnevi, Hafız şerhlerine bütün Edebiyat-ı Ceddi'ye ve daha evvelkilere haydi bir dereceye kadar bir menşe tasavvur edilebilsin; fakat Bibliotheque Nationale'nin mavi kaplı, ucuz klasikler edisyonunun hemen tamamını, Balzac'lar, Flaubert'ler, Zola ve Dante'ler Fransız realist ve natüralistlerini; Taine'i, Renan'ı, Felis Alcan kütüphanesinin en ağır başlı felsefe neşriyatını...' okuduğunu söyler. 'Ben zannediyordum ki, ömürlerimizin teknesini istediğimiz sahile götürmek için yalnız onun dümenini ele almak kâfidir... Şimdi anlıyorum ki, değilmiş... Yollar, görünmez kayalarla doluymuş... Onlara çarpmamak lazımmış... Daha fenası gizli cereyanlar varmış ki, insan onlara kapıldığı zaman yolun değiştiğini, gittikçe uzaklaştığını fark edemezmiş... Ta kendisini başka sahillere düşmüş görünceye kadar...' Yazar, Milli Eğitim Bakanlığı Müfettişliği sırasında, uzun yıllar boyu Anadolu'da yaptığı gezilerin sağladığı gözlemlerinden bir bölümü bu kitapta topladı. Reşat Nuri Güntekin, Anadolu'nun sosyal ve kültürel hayatıyla ilgili çeşitli gözlemlerine yer verdiği, aydınlar ve genellikle İstanbullular tarafından bilinmeyen hor görülen, ondan sürekli kaçılan, gidilmek istenmeyen Anadolu'yu anlattığı bu kitapta, Anadolu'nun 1930'lu yıllarındaki gerçek durumuna ayna tutmaya çalıştı. Reşat Nuri'nin Anadolu Notları adlı eseri, Anadolu'yu her yönüyle tanıtan, anlatan ve eleştiren gezi yazısı türünde yazılmış önemli bir yapıttır. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayın… Reşat Nuri, yazılarını yayınlayarak edebiyat sahnesine çıkışını şöyle anlatır: 'Mütarekede, üniversitede profesör olmaktan başka bir hırsım olmadığı bir zaman, bir gün, Darülbedayi'de İzmir'in meşhur Buldanlı Veli'si ile karşılaşmıştım. İzmir'den babamın arkadaşıydı. Perde arasında, oynanan piyes hakkında bilmem neler söylüyordum. Veli, bunları enteresan bulmuş olacak ki; ''Söylediklerini bizim gazeteye yaz.'' dedi. Kendisi o zaman, Maarif Nazırı maslup Şükrü Bey'in çıkardığı gazetenin başyazarı idi. ''Olur mu?'' diye tereddüt ettim; ''Olur olur.'' dedi. Sahiydi ve oldu. İki seneye yakın bir zaman, muntazaman her hafta gazeteye tiyatro kritikleri yazdım, sonra kendim de piyesler yazmaya heveslendim. Bunlar pek fena karşılanmadılar. Artık yolumu bulmuştum.' 'İnsan, yaşadığı yerlerde beraber bulunduğu insanlara görünmez ince tellerle bağlanırmış; ayrılık vaktinde bu bağlar gerilmeye, kopan keman telleri gibi acı sesler çıkarmaya başlar, her birinin gönlümüzden kopup ayrılması, bir ayrı sızı uyandırırmış.' Yaprak Dökümü eserinde Reşat Nuri Güntekin, bir memur ailesinin gelir darlığı ve ahlâk düşkünlüğü içerisinde parçalanıp çöküşünü, ustalıklı bir dille anlatıyor. Toplumsal yönü ağır basan bir roman olan Yaprak Dökümü, eski görenek ve ahlâk anlayışına bağlı kalan bir küçük bürokratın, değişen sosyoekonomik koşulların belirlediği yeni hayatını yadırgamasını başarıyla sergileniyor. Defalarda film ve dizilere uyarlanan Reşat Nuri'nin bu yapıtı, Batılı bir yaşam özlemi içinde olan ve onlar gibi yaşamaya çalışan İstanbullu bir ailenin karşılaştığı çıkmazlarla kaçınılmaz sonunu anlatır. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayın… Reşat Nuri'nin İstanbul Kızı isimli tiyatro eseri Darülbedayi'de oynanmaması üzerine, yazar bu eseri Çalıkuşu adıyla romanlaştırıldı. 1922'de Vakit gazetesinde tefrika edilen Çalıkuşu, okuyucuları tarafından büyük beğeniyle karşılaştı. Bu eser, yazarı şöhrete ulaştırdı. 'Ümit olsa da olmasa da sonuna kadar dayanmaya mecburdum.' Reşat Nuri'nin bu eseri, psikolojik çözümlemeleri, Anadolu'nun gerçeklerini yansıtmadaki ustalık ve içtenliğiyle yoğunlaşan bir romandır. Güntekin,kitabında halktan kişileri başarıyla tipleştiriyor. Reşat Nuri'nin en çok okunan kitaplarından olan Bir Kadın Düşmanı eserinin bir özelliği de yazarın mektup biçiminde yazdığı tek romanı olmasıdır. Usta yazarın bu eserinde, güzel olduğu kadar zeki ve kurnaz bir kız olan Sara ile kadınlara düşman gibi gözüken bir erkek olan Homongolos, hayat hikayesinden kesitler anlatılır. Kız, kadın düşmanı olarak bilinen erkeği, niçin kadınlara düşman olduğunu anlamaya, onu kendine âşık etmeye çalışır. Homongolos ise bu davranışa değişik yöntemlerle karşı koyar. Böylece bu roman vasıtasıyla Anadolu erkeğinin kadına bakışı yansır. Aslında eser, geçen zaman içinde kadın-erkek ilişkilerinde nereden nereye geldiği irdelenir. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayın… Edebiyat araştırmacısı İnci Enginün, Reşat Nuri'nin insana bakışını ve karakter oluşturmada ana ölçütünü şöyle açıklar: 'Reşat Nuri, şüphesiz ki toplumu, eğitim dünyasını ve dar dünyaları, sade yaşayışları içine hapsolmak zorundaki insanları en iyi anlatan yazardır. Birçok eserinde çok kuvvetli bir sosyal tenkit bulunur. Fakat ilk okuyuşta, okuyucunun bu cephesini hemen fark etmemesi mümkündür. Zira Reşat Nuri, en derin ve hassas yaraları deşerken bile, okuyucusunun anlık tepkisini uyuşturan bir atmosfer oluşturur. İnsanı bilen, tanıyan ve zaaflarından dolayı insana acıyan yazar, okuyucusundan bu insanı kabul etmesini ister.' 'Dibi görünmeyen kuyulara atılan taş nasıl çıkardığı sesle onların derinliğini gösterirse başkalarının elemi de bizim yüreklerimize düştüğü zaman çıkardığı sesle bize kendimizi, insanlığımızın derecesini öğretir.' '-Benim -bitmiş demeyeceğim- başlayamamış bir hayatım var.' Reşat Nuri Güntekin'in son eseri olan bu kitapta, çocukluk günlerinin unutulmaz anıları, yolculuklar, umutsuz aşklar, yaşanan acılar, kaçırılmış mutluluklar ve ilginç olaylar yer alıyor. Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayın… Eğitim hayatında edebiyata oldukça ilgi gösteren Reşat Nuri, Halit Ziya Uşaklıgil'in eserlerinden etkilendi. 'Fakat asıl hikâye zevkini ve hikâye yazmak emelini Halit Ziya Bey'i okurken duydum. Bugün eser demeye layık bir şey vücuda getirebilirsem onu Halit Ziya Bey'e medyun olacağım.' 'Siz yalnızlığın hakikî mânasını bilmiyorsunuz... İnsan yalnızlığı hariçte değil kendi içinde aramalı.' Reşat Nuri, İstanbul'da çeşitli okullarda öğretmenlik yaptıktan sonra Millî Eğitim Bakanlığı müfettişliğine tayin edildi. 1939-1946 yılları arasında iki dönem süren milletvekilliği yaptıktan sonra tekrar müfettişliğe döndü. 1950 yılında UNESCO'nun Türkiye temsilcisi ve talebe müfettişi olarak Paris'e gitti. Akciğer kanserine yakalanan Reşat Nuri, tedavi olmak üzere gönderildiği Londra'da 7 Aralık 1956'da vefat etti. 'Aydınlık, hasta gözleri nasıl incitiyorsa, saadet de hasta gönülleri öyle sızlatıyor. Hasta gözler gibi hasta gönüller için de karanlıktan iyi ilaç yok.'

Mehmet Akif’in Reşat Nuri’ye verdiği büyük ders

"Milli Mutabakat Metnimiz: İstiklal Marşı ve Mehmet Akif Ersoy" sergisi İstanbul'da açıldı

YEE'den Moldova'da "Türk Dünyasının Kültürel Mirası Gagavuz Diyarı" projesi

Öğrenciler, gökyüzünü teleskopla izledi

Türk lehçelerinde "bağımsızlık"

Özdemir Asaf'ın en çok sevilen 50 şiiri

Moriskolar kimdir? Endülüs'teki son Müslümanlar

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

Aral Gölü nasıl kurudu?

Sosyal medya nasıl dönüşecek?

Düşük profilli misillemeden sonra yeni aşama!

Somali’nin hürriyet kahramanı: Muhammed b. Abdullah Hasan

Yahudi asrı ve iki aldatıcı ideoloji

Çin'den, İran'ın İsrail'e "sınırlı ve nefsi müdafaa" kapsamında karşılık vermesine destek

4. Uluslararası Medya ve İslamofobi Forumu sona erdi

İslam sanatında zirve: Selçuklu çinileri

Kosova'nın 735 yıllık en eski camisi: Mlike

İnzivanın iktizası

Yine bayram yine matem!

Türk lehçelerinde "bağımsızlık"

Geleceğin meslekleri

Aral Gölü nasıl kurudu?

Çin'de trajik bir gelenek

Özdemir Asaf'ın en çok sevilen 50 şiiri

Yönetmen için sinema ne anlama geliyor?

Arama

Mehmet Akif’in Reşat Nuri’ye verdiği büyük ders