Labirent kitaplar
Günümüzdeki görsel sanatlardan edebi metinlere kadar pek çok yerde karşımıza çıkan labirent imgesinin, girift durumlarda tuhaf bir rahatlatıcı etkisi mi var? Yoksa tam tersi sizi buhrana mı düşürüyor? Bu sorulara, "labirent kitap" diye nitelendirebileceğimiz eserlerle cevap veriyoruz. İşte okuru bir tür bulmacanın içine hapsedebilecek kitaplar...
Elbette labirent imgesi denince ilk akla gelen isim Borges'tır. Borges bir keresinde labirenti uçsuz bucaksız bir okyanusa, ıssız çöllere, yabani ormanların yön duygusunu kaybettiren derinliklerine benzetmişti. Ona göre, bunların hepsi kafa karıştırıcı ve korku uyandıran ortamlar olsa da, labirent korkuya neden olmazdı. Labirent, nihayetinde insan eliyle tasarım edilmiş bir yapı olarak, içinde mahsur kalana, belirli bir yapının, bir düzenin içinde kaybolma hissi verirdi.
Borges'in pek çok öyküsünde karşımıza çıkan labirent imgesi bazen zamanın farklı düzlemlerine işaret eder, bazen de evrenin ta kendisi diyebileceğimiz o sonsuz Borges kütüphanesini imgeler. Labirent sonunda Borges'in yazdığı neredeyse her şeyin temelinde yatan bir imge olup çıkar.
Borges okumaya başlamak için en iyi eser olarak kabul edilen Ficciones, yazarın en sevilen kısa hikâye derlemelerinden biridir. Borges'in en verimli döneminde yazdığı hikâyelerden oluşan Ficciones'te gerçeküstü ve büyülü âlemler gizlidir. Sınırsızlık ve sarmal düzenler teması üzerine kurulu bu metinlerde, yazar okurunu Cervantes'ten Baudelaire'e, James Joyce'tan Louis-Ferdinand Céline'e uzanan bir yelpazede edebiyat tarihi gezintisine çıkarır.
Her biri yüzlerce sayfa okumuşuz, evrenler içinde gezinmişiz izlenimi veren öykülerde, iç içe geçmiş dünyalardan oluşan düşsel bir evren anlatılır. Borges bozulma ve yıkılmanın izini sürerken, bize dünyanın inanılmaz karmaşık doğasını kavramak için ipuçları sunar.
On yıl boyunca tasarlanan, iki yılda yazılan, belki bir günde bir solukta okunacak, belki bir haftada hazmedilemeyecek, herkesin istediğini bulabileceği bir yapıt olan ''Yaşam Kullanma Kılavuzu'', düzensiz büyük bir düzen ya da son derece düzenli bir düzensizlik…Yani yaşamın kendisi…Edebiyat türleri açısından sınıflandırılması oldukça zor bir yapıt.
Betimlemeler, sıradan öyküler, olağanüstü yazgılar, kataloglar, bilgelik dolu egzotik olaylar, mükemmel biçimde tasarlanmış cinayetler, karanlık kara büyüler, mucize bir eski kitap, bir seyahat kitabı, kapsamlı bir sözlük, şefkatin hiç eksik olmadığı bir ironi... Bu romanda bir servis merdiveninin, bir asansörün bile tarihi vardır. Bunların tümü bir yapboz oluşturur ama bir yapboz hiçbir zaman onu oluşturan unsurların tek tek irdelenmesiyle anlaşılamaz ve parçaların tümü yapbozun nihai amacı konusunda bir fikir vermez. Şaşırtıcı, olağanüstü bir çağdaş romanın bilinçli, sistemli bir biçimde örüldüğü bu binaya girmek, dünya seyahati yapmaktır.
"Kalabalık, kanyondan aşağıya aktı. Holmes, Fetlock, Archy Stillman, herkes. Bir kilometreyi birkaç dakikada aldılar. Bir fenerin ışığında Flint Buckner'ın kulübesinin dümdüz ve katı toprak zeminini buldular. Kulübenin kendisinden bir zerrecik bile kalmamıştı, ne bir paçavra, ne bir kıymık! Ne de Flint'ten bir iz…"
Mark Twain, bu polisiye öyküsüyle sizleri çok şaşırtacak. Aynı hikâye içinde iki ayrı muamma, iki ayrı dedektif... Efsanevi kahraman Sherlock Holmes, yeniyetme bir dedektife mi yenilecek? Yoksa, bu büyük sırrı kendisi mi çözecek?
Her yapıtında yeni bir yazınsal deneyle okurun karşısına çıkan Italo Calvino, "Kesişen Yazgılar Şatosu"nda bu kez kartların dünyasına giriyor. Karanlığın bastırmasıyla ormandaki yolculuklarını yarıda bırakmak zorunda kalan yolcular, bir şatoda bir araya geliyorlar; ama hepsi suskundur.
Italo Calvino, Boccaccio'nun "Cantenbury Öyküleri", Marguerite de Navarre'in "Heptameron"undan modern bilim-kurgu öykülerine uzanan bir geleneğe, benzersiz bir buluşla katkıda bulunurken, asıl desteği büyük yazarları öykülerinden alıyor: Böylece, Hamlet'in, Macbeth'in, Orlando'nun, Faust'un ve başka birçok ünlü öykünün yeni bir kurgu içinde anlatıldığı "Kesişen Yazgilar Şatosu" da kendine özgü bir edebiyat antolojisi niteliği kazanmış oluyor.
Kitabı incelemek ve satın almak için tıklayınız…
