Arama
Kelile ve Dimne hakkında bilmeniz gereken 10 detay
Mevlana'dan La Fontaine'e kadar sayısız kaleme ve esere kaynaklık eden Kelile ve Dimne, idarecilere yol gösteren politika ve idare sanatı kitabıdır. Konusuyla ve hikayeleriyle dünyada adeta bir "Kelile ve Dimne edebiyatı" oluştururken yazmalarındaki minyatürlerle de İslam minyatür sanatında dikkat çekici bir geleneğin doğmasına yol açtı.
Kelile ve Dimne, Hindistan'da M.300 yılında sözlü kültür ortamında dolaşan masalların derlenerek Pança-tantra adı ile toplanan Sanskritçe eserdir. Eserin bilinen en eski adı ise Sanskritçe Tantrâkhyâyika'dır. Beş bölümden oluşan esere Hint, Arap ve Fars'tan yeni bölümler eklenmesiyle zaman içinde Kelile ve Dimne'ye dönüştü.
Çincede Avadanas, Süryanice ve Arapça versiyonlarında Kelile ve Dimne adı ile de anılır. Bunların dışında eser, eski Farsça ve Tibet edebiyatlarına da geçerek geniş bir coğrafyaya yayıldı ve altmıştan fazla dile çevrildi. Doğu'dan, Avrupa milletlerinin edebiyatlarına ise Bidpai adı ile aktarıldı. Pek çok dilde araştırma konusu olan eserin en eski çevirisi Tibetçeden yapılandır.
Hertel, Winternitz ve Thomas gibi Batılı araştırmacılar, Pançatantra'nın Beydaba adlı yazar tarafından Keşmir'de Miladî 300 yılda halkın arasında yüzyıllardır anlatılagelen hikâyeleri derleyerek yazıya geçirdiğini düşünür. Hint hükümdarı Debşelim için yazılan eser, halktan gizlendi.
Adaleti ile tanınan İran kralı Nuşirevan bu esrin varlığından haberdar olunca, doktoru Berzeveyh vasıtasıyla elde edip Pehleviceye tercüme ettirdi ancak o da eseri halktan gizledi. Yaklaşık iki asır boyunca Pers sarayı hazinesinde korunan bu tercümeyi, Abbasi halifesi Mansûr elde etmeyi başardı ve devrin meşhur mütercimlerinden Yunan ve Hint medeniyetine ait mühim eserlerden yaptığı tercümeleriyle tanınan Abdullah İbni Mukaffâ'dan Arapçaya çevirmesini istedi. Fakat ilginçtir ki Abdullah İbni Mukaffâ, bu tercümesinden kısa bir süre sonra Süfyan bin Muaviye zamanında daha 36 yaşındayken 'zındık'lıkla suçlanarak Basra'da öldürüldü.
Kelile ve Dimne, Kanûnî Sultan Süleyman ve II. Abdülhamid'e Humâyûn-nâme (padişah kitabı) adı ile ve bazı düzenlemeler yapılarak sunuldu.
