Kadir Gecesi edebiyatımızda nasıl yer aldı?
Kur'an-ı Kerim'in indirilmeye başlandığı gece olan Kadir Gecesi, dini, sosyal, kültürel ve manevi manaları içeren kendine has bir anlam dünyasına sahiptir. Bu gece, özellikle bizim toplumumuzda ibadetlere birtakım ritüel ve geleneklerin de eklenmesiyle kendisine özel bir gündem oluşturur. İslami kültürün yoğun olarak varlığını sürdürdüğü Osmanlı'da da şairler bu gecenin manevi havasına şiirlerinde yer verdi. İşte bin geceden hayırlı Kadir Gecesi'nin kalem ve kağıtlara estetik yansıması…
Toplumlar üzerinde gerçekleşen büyük ve önemli gelişimler, o toplumun edebiyat tarihini de etkiler. Hatta bu etkilenme sonucunda edebiyat tarihi değişimlerle adlandırılan dönemlere ayrılır. Bizim edebiyat tarihimiz için bu durum İslam diniyle temellendirilir. Milli ve geleneksel edebiyatımıza klasikleşme süreci boyunca İslam dini, kültürü ve felsefesi de eklenmiştir.
Klasik edebiyatımızda, İslam tarihinin başlangıcından beri görülmüş her olay yansımasını bulur. Yazarlarımız ve şairlerimiz İslam dini, tarihi ve kültürünün eserlerinde anlatmışlardır. Klasik edebiyatımızın başladığı dönemlerde İslam dinini tanıtma ve anlatmayı misyon edinen Osmanlı aydını, daha sonraki zamanlarda İslam estetiğini ve gündelik hayatını da eserlerine dahil eder ve Türk-İslam edebiyatını oluşturur.
On bir ayın sultanı olarak nitelendirilen Ramazan, kültürümüzde dini kimliğin yanı sıra sosyal bir manaya da bürünerek çok katmanlı bir anlam dünyasına kavuşmuştur. Edebiyatımızda Ramazan konusu birçok araştırmacı tarafından ele alındı, Ramazan ayı; dini, sosyo-kültürel ve manevi açılardan incelendi.
"Kadir gecesi, İslam kültüründe Kuran-ı Kerim'in indirildiği kutsal geceye verilen addır. Geceye adını veren kadir (kadr) kelimesi ise sözlükte "hüküm, şeref, güç, yücelik" gibi anlamlara gelir. Dini literatürde ise "leyletü'l-kadr" şeklinde Kuran-ı Kerim'in indirildiği gecenin adı olarak kullanılır. Aynı adı taşıyan 97'nci sure bu gecenin fazileti hakkında indi. Surede Kuran'ın Kadir gecesinde indirildiği ve sözü edilen gecenin bin aydan daha hayırlı olduğu belirtilir.
Kadir Gecesi ile ilgili ifade, kavram ve hatırlatmalar büyük çoğunlukla Kadir Suresi'nde zikredilen gecenin mahiyetiyle ilgili kavramlardan oluşur. Kadir Suresi Mekke'de indirilmiş 5 ayetlik bir suredir. Adını ilk ayette geçen kadr, yani Kadir Gecesi kelimesinden almıştır. Kadir, "mevki, şeref, değer, azamet" manalarına gelir.
