İlahi aşkın yolcusu: Yunus Emre
Mutasavvıf ve halk şairi Yunus Emre; İslam'ın sabır, kanaat, hoşgörü, cömertlik, iyilik, fazilet değerlerini benimsemeye yönelik telkinleriyle yüzyıllardır insanlığa ışık saçıyor. Onun dizeleri, Anadolu'nun karanlık çağında diken içinde açan güllerin en ihtişamlı; fakat bir o kadar da sade olanıdır. Arapça din, Farsça ise belagat dili olarak görüldüğü bir dönemde Türkçenin kültür dili olmasında önemli rol oynadı. Peki, Yunus Emre kimdir? Yunus Emre hayatı ve şiirleri...
🔶 Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) vefatının 700'üncü yılı nedeniyle 2021'i "Yunus Emre'yi Anma Yılı" kapsamına aldı. Cumhurbaşkanlığınca 2021'in "Yunus Emre ve Türkçe Yılı" edilmesiyle de etkinlikler yıl içine yayıldı.
🔶 Peki, Anadolu'daki 700 yıllık varlığımızı temsil eden gönül eri Yunus Emre kimdir? Gelin hayatına daha yakından bakalım👇
🔶 Yunus Emre, Türk-İslam halk düşüncesinin en önemli yapı taşlarından biridir. Doğum tarihi bilinmemekle beraber Risaletü'n Nushiyye adlı mesnevisinin sonundaki "Söze tarih yedi yüz yediydi, Yunus canı bu yolda fidiydi" dizelerinde tarih düşürme sanatını kullandığından 13. yüzyılda yaşadığı kabul edilir.
🔶 Eskişehir'in Sivrihisar ilçesinde yer alan Sarıköy'de yetiştiği düşünülen Yunus Emre, Hacı Bektaş-ı Veli tarafından Tapduk Emre dergâhına gönderildi. Tapduk Emre burada talebesine "Bizim Yunus" adını verdi. Mevlana Celaleddin, Ahmed Fakih, Geyikli Baba ile aynı dönemde yaşadı.
🔶 Yunus Emre'nin yaşadığı dönem Anadolu'nun Moğol istilaları, Haçlı saldırıları ve taht kavgaları ile sarsıldığı anarşinin hüküm sürdüğü bir zaman dilimiydi. Tam da böyle bir devirde ilim, irfan, sevgi, güven, ahlak, iyilik, doğruluk, adalet, yardımlaşma, birlik ve beraberlik üzerine çağrılar yaparak halkın umudu oldu.
🔶 Şiirlerinde sevgi, saygı, hoşgörü, doğruluk, sabır, kanaat, cömertlik, fedakarlık, Allah sevgisi ve gönül yapmak gibi değerleri ele alan Yunus Emre'nin, İslam'ın aşk, umut, adalet ve hoşgörü çağrısının bugüne kadar arı ve duru şekilde yankılanmasını sağladı.
🔶 Yunus Emre insanı yapan bütün değerleri aşk ve sevgi kavramına bağlar. "Bana bu aşk dolalı adım Yunus olalı A'yân oldu padişah kulum şükrana geldim" dizesi bunu ayan eder.
🔶 Yunus ayrıca Allah'a inanan insanın bütün herkesi aynı değerde görmesi gerektiğini düşünür:
"Tevhîd imiş cümle âlem tevhîdi bilendür âdem
Bu tevhîdi inkâr iden öz cânına düşmânımış
Yitmiş iki millete birligile bakmayan
Şer'ile evliyâsa hakîkatte âsîdür"
🔶 İnsanları seven Yunus, aynı şekilde onlardan da bir sevgi bekler şiirlerinden. Çünkü şaire göre bu fani dünyada, insana yaraşan en önemli eylem karşılıklı sevilmektir:
"Gelin tanışık idelüm işi kolay tutalum
Sevelüm sevilelüm dünyâ kimseye kalmaz"
İsmine Hak aşığı anlamındaki Emre kelimesini kullanarak şiirler kaleme aldı. Fakat Emre kelimesinin kökenine dair farklı görüşler ileri sürülür. Oğuzların İmre boyundan geldiğinden dolayı bu mahlası kullandığı, kardeş anlamındaki "ebre"den ya da aşık anlamındaki "imre"den türemiş olacağı da düşünülür.
Yunus Emre şiirlerinde Aşık Yunus, Koca Yunus, Derviş Yunus ve Miskin Yunus mahlaslarını da kullandı.
Her Müslümanın arzuladığı ilahi aşkı anlattı şiirlerinde. Türkiye Türkçesinin tarihi devresinin ilk safhasını teşkil eden ve "Eski Anadolu Türkçesi" adı verilen bu şivenin oluşmasında rol oynadı.
