Edebiyatçılar birbirlerini nasıl anlattılar?

'Beton duvarlar arasında bir çiçek açtı, 'Sabahattin Ali insan problemlerine bir hikâyeci olarak değinirken asla filozof tavrı takınmaz... … Toplum kişi münasebetlerini verirken bizim görüntülerimizi yansıtmıştır. Özde beraber olduğu için genellemelerinde yanılmaya düştüğü söylenemez. Ancak sübjektif değerlendirilmelerin öngörüldüğü kişisel olaylar hariç. Öncelikle kendinden bahseden şiirlerinde topluma karşı takındığı tavır bir hesaplaşmanın neticesiymiş gibi görünür. Toplumu suçlamalarında buruk bir duygulanmanın izleri görülmektedir.' 'Âkif'in memleketten uzaklaşmış olmasını onun pek yüksek seciyeli olmasıyla izah ederim. Hissen, fikren ve vicdanen taraftar olmadığı şeyleri kabul eder gibi görünmek küçüklüğüne düşmemiştir. Âkif'in Mısır'a kaçışı 'beğenmediğim şeyleri alkışlayamayacağım' diyen namuslu ve merdane bir harekettir.' 'Bir şair: Ahmed Arif 'Daha orta mektebin birinci sınıfında talebem olan Orhan'ı Cerrahpaşa Hastanesi'nde son defa oksijen çadırının altında yarı çıplak, güçlükle nefes alır ve o kadar güzel hayallerin yakaladığı dünyamızı yalnız akı görünen gözlerinden boşanırken gördüğüm günü hiçbir zaman unutamam. Şiirimize tatlı anlaşmazlığı ve lezzeti getiren zekâ, kendisi olmaktan çıkmıştı.' 'O, benim için ayrıntı avcısı demişti, ben de onun için şiir avcısı diyorum. İyi şiiri bir bakışta teşhis ederdi. Gençliğimizin heyheyli günlerinde Maraş caddelerini şiir okuyarak arşınlarken çoğu şiiri ilk kez onun yorumuyla dinlemişizdir. Yumuşak davudî sesiyle şiir okumanın hakkını verirdi. Benim 53 yıllık dostumdu. Bu kelimeyi özellikle telaffuz etmek istiyorum. Bunca yıl, onunla hem edebiyat yolunda, hem hayatın günlük, gündelik dağdağası arasında birlikte yürüdük. Kısa sürelerle birbirimizden ayrı kalmışlığımız olmuşsa da bu kısa kesintiler hiçbir zaman bir arada bulunuşumuza halel getirmemiştir. Ömrü boyunca şiirden kopmadı. Şiiri romandan, romanı biyografiden, biyografiyi tarihten, tarihi destandan, destanı hayattan ayrı görmeyen bir okuma etkinliğini ömür boyu sürdürdü.' 'Sait'in ölümüne ne kadar yandım anlatamam, hâlbuki bir ahbaplığımız arkadaşlığımız da yoktu. Yirmi yıl kadar önce bir kahvede tanışmıştık. Ayağını iskemlenin altına dayamış yüzüme bakıyordu. Parklarda dolaştığımızı da hatırlıyorum. Orhan da vardı… İlk okuduğum yazısı bir yolculuk hikâyesidir. İskeleye gidip gidip bir gemiyi seyredişini anlatıyordu. Bu gemi ile ya Fransa'ya gitmiş yahut gelmiş; böyle bir şey. Arkadan soğan kayığının hikâyesi gelir. Bu hikâyede karşılıklı iki cins insan vardır. Bir yanda soğan kayığının biçimine vurulan biri; öte yanda soğanlardan edecekleri karı düşünenler. Sait bu soğan kayığının biçimine vurulan adamdı. Ölünceye kadar da hiç değişmedi. Anlattığı insanlar da çoğu zaman onun gibi şair tabiatlıydı. İşte ağzından mavi dumanlar çıkaran, cam cam, billur billur, fanus fanus, çeşmibülbüller gibi yaşayan adam. İşte bütün haftalığını bir günde harcayan Panco, işte hikâyeciye şairce oyunlar oynayan Yani Usta, işte topal martı ile konuşan balıkçı. Sait çok iyi bildiği bu insanların yaşama kavgasını pek anlatmıyordu. Bu kavganın hikâyesi nedense onu ilgilendirmiyordu. Bizler ondan bu hikâyeyi istiyorduk. Gelgelelim anlatmıyordu işte. Artık anlatamaz da. Ama bizler, bu bizlere en yakın insanların yaşama sevinci ile ilgili davranışlarını derinlemesine, gene en çok onun hikâyelerinde bulacağız. Onun hikâyelerini okuyup sokağa çıktığımız zaman bir evin damını, uzakta uçan bir kuşu, yaprakların arasında denizi görünce birileri arkamızdan 'hişt, hişt!' diye seslenecek.' '— Yahya Kemal en büyük şairimiz mi? 'Urgan soyadıma gelince, onu kendim isteyerek aldım. On sekiz yaşını geçtiğim ve bekâr olduğuma göre, istediğim soyadını alabilirdim. (Böyle güzel özgürlükler vardı Mustafa Kemal döneminde.) Bizim aile aşırı bireyci olduğundan, herkes ayrı ayrı soyadları aldı. Örneğin, teyzemin iki oğlu, anne baba bir kardeş olmalarına karşın, aynı soyadını almaya yanaşmadılar. Annemle dayım da değişik soyadları seçtiler. Şimdi şu Urgan soyadını bana kimin önerdiğini söyleyince, küçük bir şok geçireceksiniz: Necip Fazıl Kısakürek! Evet, iyi bir şair ve yetenekli bir oyun yazarı bildiğiniz, henüz dinciliğe soyunmamış olan, bizim arkadaş grubundan Necip Fazıl Kısakürek! 'Çalışkan', 'erdemli', 'ulugönüllü' gibi manevi anlamlar taşıyan bir soyadı değil, içinde çok sevdiğim U harfi bulunan bir nesne adı istiyordum. Necip Fazıl, 'Urgan'ı seç' dedi. 'Urgan da ne demek?' diye sorduğumda, Anadolu'da ip anlamına geldiğini açıkladı ve kahkahalar atarak, 'solculuğundan ötürü günün birinde nasıl olsa asılacağın için, bu soyadı sana ayrıca uygun' diye ekledi.' 'Ben onu 1926-1927'de Türk Ocağı'nda tanıdım. Biz birkaç kişi, Türk Ocağı'nda 'Kızıl Elma' diye ayrı bir oda açtırmıştık. Burada Ocak'ta aza olmayan genç mektepliler gelecek ve ülkü aşılanacaktı. O zaman Türk Ocakları'nda ırkçılık düşünceleri olmadığı için, Kızıl Elma'ya, Müslüman olmak şartıyla her ırktan vatandaşlar geliyordu. Muallim mektebinde talebe olan Sabahattin Ali de oraya gelenlerden biriydi. Lüzumundan pek fazla ve gürültü ile konuşan, ağır sözlere bile kızmayan ve herkesle laubali olan bu çocuk birtakım manzumeler yazıyor ve emsaline göre muvaffak oluyordu. Daima mübalağaya meyyal olan tabiatı dolayısıyla överken de hicvederken de şiddetli teşbihler yapıyor, etrafındakileri gülüyordu. Kendisini ilk gördüğüm zaman pek yüksekten konuştuğu için, talebe olduğunu öğrendiğim bu gence 'Siz Yüksek Muallim Mektebi'nden misiniz?' diye sormuştum. O hemen sırıtmış ve 'Hayır alçak muallimdenim' diye cevap vermişti. Kızıl Elma odasında ekseriye Türkçülük meseleleri üzerine münakaşalar yapılırdı. İnanmış, ateşli gençlerin yaptığı bu münakaşalar daha genç olan talebeler üzerinde müessir oluyordu. Nitekim o zamana kadar hiçbir şey olmaya Sabahattin Ali'de bile milletperverane şiirler yazmak isteği uyanmıştı.' 'Üzerinde en çok durulmuş, zaman zaman alaya alınmış, zaman zaman kendini kabul ettirmiş, tekrar inkâr, tekrar kabul edilmiş; zamanında hem iyi hem kötü şöhrete ermiş bir şairdir. İki incecik bacak, kısaca bir trençkot, kanarya sarısı bir kaşkol, müselles (üçgen) bir yüz, şişirilmiş bir göğse benzeyen bir sırt, -denebilirse- ergenlik bozuğu bir yüz: İşte görünüşte Orhan Veli.' 'Hangi tarafından bakarsanız bakın, Sait Faik bugünkü edebiyatımızın en değerli, en orijinal çehrelerinden biriydi. Bütün genç, orta yaşlı ve yaşlı nesillerin; ileri aydınlarla beraber orta halli okuryazarların, bizde pek az görülmüş bir ittifak ile sevip saydıkları bir insandı. Sonra bu sevgi ve saygıyı, sevgi ve saygıların en makbulü saymak lazım gelir. Çünkü içine mevki ve mansıpların, debdebeli gösterişler, kampiyon malı faziletler ve sairelerin parıltıları karışmamış bir sevgi ve saygı idi. Acısı henüz yenidir; fakat zamanla yatışıp durulunca da onun yine bugünkü parlaklığıyla suyun yüzünde kalacağına şüphe etmiyorum. Sait Türkçeyi en iyi yazanlardan biri idi. Fakat bu kâfi değildir; onun içine konacak şeyleri de bulmak lazımdır. İşte o bunu da çok iyi bilirdi. Yaşadığı zaman ve muhitin geniş bir köşesini erişilmesi güç bir kolaylıkla anlatmasını bilmiş bir yazardı. Zaman zaman küçük hikâyeden romana geçmiye savaşıyor görünen büyücek yazıları (Medar-ı Maişet Motoru, Kumpanya…) ondan büyük romanların da çok iyisini bekletebilirdi. Daha eski edebiyatlarımız, muhakkak olan değerleriyle beraber, kendilerini bir nevi oyuncakçılık karakterinden sıyıramamış görünürler. Nükteler, cilveler, espriler, sürprizler… Duygu ve düşüncelerin en şakaya gelmez olanlarını parlak oyuncak boyaları ile boyamak, teknik denen bir nevi oyuncakçı hüneriyle süslemek… ' 'Orhan Veli'nin kavgası edebiyatımızın en büyük kavgasıdır, buna inanıyorum. Irmağın yatağını daha doğal bir vadiye indirdi. Şiire kasket giydirdi, sivilleştirdi onu...'

Edebiyatçılar birbirlerini nasıl anlattılar?

"Milli Mutabakat Metnimiz: İstiklal Marşı ve Mehmet Akif Ersoy" sergisi İstanbul'da açıldı

YEE'den Moldova'da "Türk Dünyasının Kültürel Mirası Gagavuz Diyarı" projesi

Öğrenciler, gökyüzünü teleskopla izledi

93 Harbi: Balkanların Tarihi ve Siyasi Manzarasında Bir Kırılma Noktası

Muhyiddin İbnü'l-Arabi'nin hikmetli sözlerinden alıntılar

Türk lehçelerinde "bağımsızlık"

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

Aral Gölü nasıl kurudu?

Sosyal medya nasıl dönüşecek?

Düşük profilli misillemeden sonra yeni aşama!

Somali’nin hürriyet kahramanı: Muhammed b. Abdullah Hasan

Yahudi asrı ve iki aldatıcı ideoloji

Çin'den, İran'ın İsrail'e "sınırlı ve nefsi müdafaa" kapsamında karşılık vermesine destek

4. Uluslararası Medya ve İslamofobi Forumu sona erdi

Sahabenin ümmete örnekliği

İslam sanatında zirve: Selçuklu çinileri

Kosova'nın 735 yıllık en eski camisi: Mlike

İnzivanın iktizası

Sahabenin ümmete örnekliği

Muhyiddin İbnü'l-Arabi'nin hikmetli sözlerinden alıntılar

93 Harbi: Balkanların Tarihi ve Siyasi Manzarasında Bir Kırılma Noktası

Cahit Külebi'nin en çok sevilen 35 şiiri

Türk lehçelerinde "bağımsızlık"

Geleceğin meslekleri

Arama

Edebiyatçılar birbirlerini nasıl anlattılar?