Arama
Edat nedir? Edat çeşitleri ve özellikleri nelerdir? Edat ile bağlaç arasındaki fark nedir?
Edat veya diğer adıyla ilgeç, tek başına anlamı olmayan kendinden önce gelen kelimeyle ilgi kurabilen sözcüklerdir. Cümlede farklı anlamlar kazanabilen edatlar, dil bilgisinin en temel konuları arasında yer alır. Peki, öğrencilerin en çok karıştırdığı konular arasında yer alan edat nedir? Edatın özellikleri ve türleri nelerdir? Edat ile bağlaç arasındaki fark nedir? İşte edat örnekleri…
🔶Tek başlarına bir anlam taşımayan, kendisinden önceki kelimeyle ilgi kurarak cümle içinde anlam kazanan sözcüklere edat (ilgeç) denir.
🔶Edat, dil bilgisi kapsamında ele alınan ve öğretilen bir konudur. Dilimizde edat olarak görev yapan pek çok sözcük bulunmaktadır.
🔶 Dilimizde "gibi, kadar, ile, için, dolayı, ötürü, yalnız, ancak, tek, üzere, sanki, -e doğru, -e karşı…" en çok kullanılan edatlardandır.
🔶Edatlar, yalnızken bir anlam ifade etmeyen ancak cümlede kullanıldığında önceki kelime ile bağ kurabilen bir yapıya sahiptir.
🔶Edatlar, anlam ifade etme konusunun dışında da pek çok özelliğe sahiptir.
🔶Bazı kaynaklarda ünlemler ve bağlaçlar da edat kabul edilir.
🔶Edatlar eklendikleri ad, sıfat, zamir gibi ad soylu kelime veya kelime grupları ile bir söz öbeği oluşturur; bu cümlede adlardan önce gelirse sıfat, sıfat ve fiillerden önce gelirse zarf görevi yapar.
🔶Tek başlarına iken isim, sıfat, zarf, bağlaç olarak kullanılabilir. Bu durumda edat olmaktan çıkar. Bu kelimelerin türünü belirlemek için cümlede kazandıkları anlamlara bakmak gerekir.
🔶Edatlar sözcük arasında benzerlik, neden, amaç, yön, araç gibi anlam ilgileri kurarlar.
🔶Edatların cümle içinde kurdukları anlam ilişkileri geçicidir. Bunlar: benzerlik, beraberlik, araç, başkalık, miktar, sebep, zaman, mekân, yön gösterme vb. ilişkilerdir.
📌İle edatı: Araç, birliktelik, neden veya durum anlamı kazandırır.
📌 Gibi edatı: Benzetme, tahmin, olasılık veya hemen yapılma anlamları katar.
📌 İçin edatı: Amaç ve neden (sebep) başta olmak üzere çeşitli anlam ilgileri kurar.
📌 Üzere edatı: Genellikle "için" edatının yerini tutar ve çeşitli anlam ilgileri kurar.
📌 Diye edatı: Amaç ve neden (sebep) anlamı katar.
📌 Kadar edatı: Karşılaştırma yoluyla eşitlik, benzerlik, yaklaşıklık gibi ilgiler kurar.
📌 Ancak edatı: Sadece, en fazla, en erken, olsa olsa" gibi anlamlar katar.
📌 Doğru edatı: "-e doğru" şeklinde kullanıldığında edat olur, yönelme bildirir.
📌 Başka edatı: "-den başka" şeklinde kullanıldığında edat olur, "dışında, hariç" anlamı katar.
📌Başka, gayrı, özge gibi başkalık bildiren edatlardır.
Örnekler:
➡Senden gayrı kimsem yok.
➡Yardım istemekten başka çaremiz kalmadı.
➡Senden başka arkadaşım yok.
➡Artık kaçmaktan başka çaremiz kalmadı.
📌Gibi benzerlik bildiren edattır.
Örnekler:
➡Yorgunluktan yatağa bavul gibi düştüm.(benzerlik)
➡Ben senin gibi iyi birini görmedim. (karşılaştırma)
➡ Zengin biri gibi parasını harcıyor. (benzetme)
➡Yola çıktığı gibi eve varmış. (acelecilik)
➡ Saat dört gibi görüştük. (zaman ilgisi)
➡Dağ gibi adam ne hallere düştü