Dede Korkut hikayelerinde sosyal hayat

Yayınlanma Tarihi: Şubat 12, 2020 15:54 Güncelleme Tarihi: Haziran 29, 2021 11:44

Oğuz Türklerinin bilinen en eski epik destansı hikâyelerinden oluşan Dede Korkut kitabı, destan döneminden halk hikayelerine geçiş dönemi eseridir. Aynı zamanda Oğuzların yaşam biçimlerinden, ekonomisine, inançlarından, giyinişlerine, beslenmelerinden içinde yaşadıkları doğaya kadar pek çok konuda bilgi sağlayan bir kaynaktır. Dede Korkut hikayelerinin anlatıcısı Dede Korkut kimdir? Hikayelerde sosyal hayata dair hangi noktalar dikkat çekicidir? İşte Dede Korkut'taki sosyal hayata dair ipucu veren hikayeler…

1/14

Dede Korkut kimdir?

Dede Korkut (Korkut Ata), Oğuz Türklerinin eski destanlarında yüceltip kutsallaştırılmış; bozkır hayatının geleneklerini ve törelerini çok iyi bilen, kabile teşkilatını koruyan yarı-efsanevi bir bilgedir ve Türklerin en eski destanı olan Dede Korkut Kitabı'ndaki hikayelerin anlatıcısı ozandır.

Tarihî kaynaklarda ve çeşitli Oğuz rivayetlerinde adı kimi zaman sadece "Korkut", kimi zaman "Korkut Ata" olarak geçer; Batı Türkçesinde "Dede Korkut" olarak da anılır.

2/14

Evliya kimliğine bürünen Dede Korkut

Dede Korkut'un Oğuzların İslâm'ı kabul edişlerinden önceki dönemlerin bir kâhini (kam, baksı) olduğu, İslâmlaşma sürecinde kültürel değişime paralel olarak bir evliya kimliğine büründüğü düşünülür.

3/14

Dede Korkut’ta töre kuralları

Dede Korkut hikayelerinde Oğuzlar arasında hukuk kuralları yerine töre kuralları öne çıkarılır, sosyal hayat törenin benimsediği kurallara göre yönetilirdi.

4/14

Oğul sahibi olma

Töre Oğuzlarda oğul sahibi olmanın gerekliliğini Oğuz erkeklerinden istemiştir. Bu durum Dede Korkut hikayelerinde şu şekilde geçer:

Dirse Han Oğlu Boğaç Han hikayesinde Dirse Han çocuğu olmadığı için Han Bayındır tarafından aşağılanır. "Kimin ki oğlu kızı yok; kara otağa kondurun, kara keçeyi altına serin, kara koyun yahnisinden önüne getirin, yerse yesin yemezse kalksın gitsin" cümlelerini kura

5/14

Gururlu olma

Göçebe toplumlarda kurallar töre denilen sosyal hayat kurallarına göre düzenlenirdi. Töre kuralları sorgulanamaz, eleştirilmezdi. Oğuz beyleri çok gururlu kişilikleriyle görülür ve gururları uğruna sertliğe başvurabilirler.