Büyük dünyaları içine sığdıran 20 mini kitap
18. yüzyıl taşra burjuvazisinin yaşamını gerçekçi bir anlatımla sergileyen Madam Bovary'nin, ilk yayımlandığında ahlak dışılık suçlaması sebebiyle kitabın yazarına dava açıldığını biliyor muydunuz? Ya da Mihayl Afanasyeviç Bulgakov'un ünlü eseri Usta ile Margarita neden sansürlendi? Büyük dünyaları içine sığdıran 20 mini kitabı sizler için derledik.
Ünlü İngiliz romancı ve eleştirmen Arnold Bennett, klasik tanımını yaparken, "Herkesin okuduğu sanılan ve herkesin okuduğunu sandığı kitap," demişti. Italo Calvino'ya göre ise klasik, "İlk okunduğunda verdiği keşif duygusunu her okunuşunda yeniden veren kitap"tır. Fransız edebiyatında "gerçekçiliğin babası" olarak kabul edilen Gustave Flaubert'in Madam Bovary'si, bu iki ustanın klasik tanımlarına en uygun düşen eserlerden biridir.
XIX. yüzyıl taşra burjuvazisinin yaşamını gerçekçi bir anlatımla sergileyen, ilk yayımlandığında ahlak dışılık suçlamasıyla dava konusu olan Madam Bovary, hem edebiyatta yeni bir çağ açmış hem de eskidikçe yenileşen, yaşlandıkça gençleşen pek az romandan biri olarak günümüze ulaşmıştır.
"Yüzyıllık Yalnızlık'ı yazmaya başladığımda, çocukluğumda beni etkilemiş olan her şeyi edebiyat aracılığıyla aktarabileceğim bir yol bulmak istiyordum. Çok kasvetli kocaman bir evde, toprak yiyen bir kız kardeş, geleceği sezen bir büyükanne ve mutlulukla çılgınlık arasında ayrım gözetmeyen, adları bir örnek bir yığın hısım akraba arasında geçen çocukluk günlerimi sanatsal bir dille ardımda bırakmaktı amacım. Yüzyıllık Yalnızlık'ı iki yıldan daha kısa bir sürede yazdım, ama yazı makinemin başına oturmadan önce bu kitap hakkında düşünmek on beş, on altı yılımı aldı. Büyükannem en acımasız şeyleri, kılını bile kıpırdatmadan, sanki yalnızca gördüğü olağan şeylermiş gibi anlatırdı bana. Anlattığı öyküleri bu kadar değerli kılan şeyin, onun duygusuz tavrı ve imgelerindeki zenginlik olduğunu kavradım. Yüzyıllık Yalnızlık'ı büyükannemin işte bu yöntemini kullanarak yazdım. Bu romanı dikkat ve keyifle okuyan, hiç şaşırmayan sıradan insanlar tanıdım. Şaşırmadılar, çünkü ben onlara hayatlarında yeni olan bir şey anlatmamıştım, kitabımda gerçekliğe dayanmayan tek cümle bulamazsınız."
Vadideki Zambak, aristokrat bir ailenin en küçük oğlu olan Félix de Vandenesse ile Kont Mortsauf'un erdemli eşi Henriette de Mortsauf arasındaki yoğun ve platonik aşkı üzerinden, döneminin toplumsal koşullarını ve yaşantısını adeta bir toplumbilimcinin gözünden sunar. Félix de Vandenesse , Balzac'ın yarattığı en otobiyografik karakterdir. Balzac, sevgiden yoksun çocukluğunu, nefretle tanışmasını ve otoriter bir ortamda yetişmesini Félix'in ağzından anlatır. Félix kendisine hem bir anne hem bir aşık olan, saf ve hırçın "ilahi varlık" Madame Mortsauf'la tanıştığında hayatı değişir.
Gerçekçilik akımınım öncülerinden biri olarak kabul edilen Balzac, Dickens'tan Flaubert'e, Proust'tan Henry James'e kadar yazarları etkileyip ve düşünürlere de ilham verdi.
İntiharını planlayan ünlü yazarın ilk işi, Petropolis postanesine gitmek oldu. Bir zarfa Satranç adlı eserini koyarak onu Amerika'daki yayımcısına yolladı. Bu ses getiren eser Stefan Zweig, öldükten sonra 1942'de yayımlandı.
Stefan Zweig, geniş psikoloji birikimini eserlerinde bütünüyle kullanmış ender yazarlardandır. Onun dünya edebiyatında bir biyografi yazarı olarak kazandığı haklı ünün temelinde de bu özelliği vardır. Çünkü Zweig, yazarlığının yanı sıra çok usta bir psikologtur.
New York'tan Buenos Aires'e gitmekte olan bir vapurda yolcular, dünya satranç şampiyonu Czentovic'in de onlarla birlikte yolculuk ettiğini öğrenince onunla oyun oynamak isterler. İlk oyunda, dünya şampiyonuna yenilen oyuncular; ikinci oyunda hiç beklemedikleri bir yardımla Czentovic'le berabere kalmayı başarırlar. Onlara yardım eden hamleler sonrasını zihninde hesaplayabilen adamın, satranç oyunundaki ustalığının öyküsü ise sıra dışı ve çok hüzünlüdür.
Stefan Zweig'in sürgünde yazdığı, intiharından yalnızca günler önce yayımcısına ulaşan, sonuncu ve en tanınmış eserlerinden biri olan Satranç; tecrit altında bir insanın yaşadığı sıkıntıların boyutlarını güçlü bir anlatımla sunuyor.
Sovyet edebiyatının önde gelen adlarından olan Mihail Bulgakov, yapıtlarının çoğunda Sovyet bürokrasisini eleştirdi. Bu nedenle Sovyet otoriteleriyle pek çok kez karşı karşıya geldi, yazdıkları sansürlendi. Yazarın Usta ile Margarita adlı dev yapıtı ise, kendi sağlığında değil, ölümünden yirmi altı yıl sonra, 1966'da yayınlandı. Usta ile Margarita, son derece kıvrak bir kurguyla birbirine bağlanan ayrı öykülerden oluşuyor.
