Lefkoşa'da bulunan Osmanlı mirası "Büyük Han", kültürel faaliyetlerin yanı sıra Kıbrıs'a özgü yiyecek ve içeceklerle turistlerin ve ziyaretçilerin gözdesi. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin başkenti Lefkoşa'da bulunan Osmanlı mirası "Büyük Han", yerli ve yabancı turistlerin gözde mekanları arasında.
ÖNCE HAPİSHANE SONRA BARINAK
Lefkoşa surları içerisinde yer alan Büyük Han, 1572 yılında Osmanlı'nın Ada'yı fethinin ardından Kıbrıs'ın ilk Beylerbeyi olan Muzaffer Paşa'nın emriyle inşa edildi.
Birbirine benzeyen 68 dikdörtgen şeklinde odadan oluşan, ortasında küçük bir cami bulunan Büyük Han, Anadolu'da bulunan Osmanlı devri çarşı içi, iş merkezleri yapısında dizayn edildi. Büyük Han, Ada'nın İngiliz sömürge döneminde, yani 1878-1895 yılları arasında Lefkoşa Merkez Hapishanesi olarak, daha sonra ise fakirler için barınak olarak kullanıldı.
Günümüzde, ziyaretçilerin ilgisini çeken Kıbrıs'a özgü her türlü antika, elişi ve diğer sanat ürünlerini satan dükkanlara da ev sahipliği yapan Büyük Han, Turist enformasyon merkezi olarak da kullanılmakta.
Ufak çaplı gösterilerin ve kültürel aktivitelerin de yapıldığı handa, otantik bir Türk kahvesi ve yerel mutfağın seçkin ve taze örneklerini sunan bir restoran bulunmaktadır.
Anadolu'dan ve Kıbrıs'ın diğer yerleşim birimlerinden gelen ziyaretçilere konaklama yeri olarak inşa edilen Han, yapıldığı dönemde ''Yeni Han'' adıyla bilinmesine karşın, özellikle Alanya'dan gelen tüccarların konaklama yeri olması nedeniyle ''Alanyalılar Han'' olarak da bilinmekteydi. Ancak XVII. yüzyılda hemen bitişiğindeki Asmaaltı Meydanı'na küçük ölçekli Kumarcılar Hanı'nın yapılması üzerine, halkın kıyaslaması sonucu, ''Büyük Han'' adıyla anılmaya başlanmıştır. 1878 – 1903 yılları arasında İngiliz Sömürge İdaresi tarafından hapishane ile Zaptiye Merkezi olarak kullanılmıştır. Destanlara da konu olan kanun kaçaklarından Hasan Bulliler ile Tabur İmam Tekkesinin kurucusu olan Cezayirli Tabur İmam'ın burada hapis yattıkları kaydedilmektedir.
BURSA'DAKİ KOZA HAN'A BENZİYOR
Büyük Han, Anadolu'daki şehir içi ticaret hanlarının tipik bir benzeri olup özellikle Bursa'daki Koza Han ile benzerliği dikkat çekiyor. Klasik kare planlı ve iki katlı bir yapı olan Büyük Han'ın üstü açık bir avlusu bulunuyor.
Han'ın iç avlu ortasında mermer sütunlar üzerine inşa edilmiş sekizgen planlı ve altında şadırvan bulunan bir de köşk mescidi bulunuyor. Anadolu'daki benzer örneklerden yararlanarak yapıldığı anlaşılan yapıda bulunan mescidin altında bir de su deposu bulunuyor. Köşk mescidinin güneybatısındaki mezarın kime ait olduğu kesin olarak bilinmemekle birlikte, mescitte ibadet ederken vefat eden eşraftan birine ait olduğu sanılmakta.
İngiliz sömürge döneminde hapishane olarak kullanılan handa, Kıbrıs'a özgü her türlü antika ve el sanatları ürünleri satılan dükkanlara ev sahipliği yapan Büyük Han, turist enformasyon merkezi olarak da kullanılıyor.
"OSMANLI'NIN ADA'YI FETHİNDEN HEMEN SONRA YAPILAN İLK HAN"
Kıbrıs Vakıflar İdaresi Arşiv Müdürü Mustafa Kemal Kasapoğlu, yaptığı açıklamada, Büyük Han'ın Osmanlı'nın Ada'yı fethinden hemen sonra yapılan ilk ve tek han olduğunu söyledi.
Han'ın, Osmanlı kervansaray merkezlerinin çok güzel bir örneğini oluşturduğuna dikkati çeken Kasapoğlu, Han'ın zaman içerisinde faklı amaçlara da hizmet ettiğinin görüldüğünü dile getirdi.
Kasapoğlu, Lefkoşa'nın tam merkezinde olması sayesinde yerli ve yabancı turistlerin gözdesi haline gelen Han'ın, Kıbrıs'ın yaklaşık beş asırlık Osmanlı ve İngiliz dönemine tanıklık ettiğini anlattı.
YERLİ VE YABANCI TURİSTLERİN UĞRAK YERİ
Kültürel faaliyetlerin yanı sıra Kıbrıs'a özgü yiyecek ve içeceklerin sunulduğu Han, turistlerin ve ziyaretçilerin ilgisini çekiyor.
Hollanda'dan Kıbrıs'a tatil için gelen Francisca Peterson, Büyük Han'ı çok beğendiğini belirterek tarihe tanıklık eden Han'ı gezmenin kendisini mutlu ettiğini söyledi.
Romanya'dan Ada'ya tatil için gelen Kırım Tatarı Mefküre Gaffar, Han'ı çok beğenerek gezdiğini, çok daha fazla turistin bu tarihi yerleri gelip görmesi gerektiğini dile getirdi.
Han'ın Kıbrıs tarihinde yerinin farklı olduğunu söyleyen araştırmacı Nazif Bozatlı da "Han, özellikle hafta sonu yerli ve yabancı turistler için uğrak yeri oldu. İnsanlar hem kahvelerini içiyor hem de gündeme dair sohbetlerini ediyor. Osmanlı'dan günümüze kalmış çok nadide bir eser." şeklinde konuştu.
